Tại Hội nghị thượng đỉnh châu Mỹ lần thứ 6 ở Cartagena de Indias, lãnh đạo của 34 nước tây bán cầu sẽ tụ họp tại đây để bàn thảo về vai trò của sự liên kết và hợp tác khu vực nhằm tạo ra chất lượng mới cho sự phát triển. Cũng như các Hội nghị thượng đỉnh châu Mỹ trước đây, diễn đàn này nhằm giải quyết các nhiệm vụ như khắc phục tình trạng nghèo đói và sự bất bình đẳng về mặt xã hội, bảo đảm an ninh cho các công dân, tạo điều kiện để tiếp cận với những công nghệ mới và sử dụng các công nghệ đó trong sự phát triển đất nước. Tuy nhiên, cho đến nay những chủ đề này mới chỉ dừng lại ở những tuyên bố trên giấy do Mỹ vẫn sử dụng Hội nghị thượng đỉnh châu Mỹ như là một diễn đàn để quảng bá cho cái gọi là “các giá trị dân chủ kiểu Mỹ”.

Mỹ vẫn chưa từ bỏ chủ trương chống phá Cuba

Tại Hội nghị thượng đỉnh lần này Mỹ vẫn tìm mọi cách không để cho Cuba tham gia diễn đàn của Tổ chức các quốc gia châu Mỹ (OAS). Biện minh cho quyết định đó của Washington, Tổng thống Mỹ Barack Obama cũng như Ngoại trưởng Mỹ Hillary Clinton đã đưa ra lời giải thích là do ở Cuba đến nay “vẫn chưa có được một chế độ dân chủ” như “tự do ngôn luận” và “tự do biểu tình”, rằng “ở Cuba Đảng Cộng sản vẫn độc quyền lãnh đạo” và “Cuba vẫn còn giam giữ các tù nhân chính trị”. Thậm chí, một số nghị sĩ Quốc hội Mỹ đã tuyên bố, họ sẽ tẩy chay Hội nghị thượng đỉnh châu Mỹ nếu Chủ tịch Cuba Raul Castro được mời tham dự. Ngoài ra, Mỹ còn đe dọa “trừng phạt” các nước thuộc Liên minh Boliva cho châu Mỹ (ALBA) đang xúc tiến các hoạt động ngoại giao tích cực để khẳng định Cuba là một thành viên đầy đủ của Hội nghị thượng đỉnh châu Mỹ lần thứ 6 này.

Ngay từ hồi tháng 2-2012, Tổng thống Venezuela Hugo Chaves đã từng nói rõ quan điểm của ông kiên quyết phản đối các hoạt động nhằm cô lập Cuba. Ông nói: "Chính phủ Mỹ không được quyền cô lập Cuba. Hành động đó của Mỹ đang gây bất bình trên toàn bộ lục địa châu Mỹ". Tổng thống Venezuela Hugo Chaves còn nhắc lại rằng, các nước thành viên tham gia Diễn đàn “Cộng đồng các nước Mỹ Latinh và vùng biển Caribe” (SELAC) đã từng nhất trí tuyên bố chống lại chính sách của Mỹ bao vây và cấm vận kinh tế đối với Cuba. Họ tuyên bố rằng, hành động của Mỹ là bất thường và vô nhân đạo.

Các nước thuộc liên minh ALBA cũng đe dọa tẩy chay Hội nghị thượng đỉnh châu Mỹ ở Colombia. Tổng thống Bolivia, ông Evo Morales, đã phản đối tối hậu thư của Mỹ nhằm vào Cuba. Theo nhận xét của Evo Morales, quan điểm của Washington là phản dân chủ, phân biệt chủng tộc, thậm chí là tội phạm. Theo Evo Morales, Cuba đóng vai trò then chốt trong việc tạo ra những thay đổi tiến bộ trong khu vực nên không thể chấp nhận tình trạng một nước duy nhất là Mỹ lại áp đặt quyết định của họ đối với Cuba lên tất cả các nước Mỹ Latinh. Tổng thống Ecuador Rafael Correa ngày 2-4 cũng cho biết sẽ không tham dự hội nghị thượng đỉnh lần thứ sáu của Tổ chức các quốc gia châu Mỹ (OAS), dự kiến diễn ra vào ngày 14 và15-4 tại thành phố Cartagena de Indias của Colombia do sự vắng mặt của Cuba. Trong bức thư gửi người đồng cấp Colombia Juan Manuel Santos, Tổng thống Correa đánh giá cao và cảm ơn lời mời tham dự hội nghị. Tuy nhiên, ông lấy làm tiếc vì mặc dù Hội nghị thượng đỉnh lần thứ năm của OAS tổ chức tại Trinidad and Tobago vào tháng 4-2009 đã từ chối một cách “không hiểu nổi” sự tham dự của Cuba nhưng thêm một lần nữa đất nước anh em này lại không được mời tham dự Hội nghị lần này. Nhà lãnh đạo cánh tả này cũng cho biết, ông sẽ không dự thêm bất kỳ một Hội nghị thượng đỉnh nào cho đến khi Hội nghị đó đưa ra thảo luận những vấn đề mà Mỹ Latinh đòi hỏi như lệnh cấm vận của Mỹ với Cuba hoặc vấn đề chủ quyền đối với quần đảo Malvinas (hay còn gọi là Falklands) đang tranh chấp giữa Argentina và Anh.

Thất bại không thể tránh khỏi của Mỹ

Trong tình thế đó, Tổng thống Colombia, ông Juan Manuel Santo, đã buộc phải có những hành động ngoại giao để ngăn chặn sự phát triển các sự kiện theo hướng tiêu cực nhằm cứu vớt Hội nghị thượng đỉnh châu Mỹ lần thứ 6. Theo hướng đó, ngày 07-3-2012, ông Juan Manuel Santo đã đến thăm Cuba, trên danh nghĩa là để ký kết một loạt các hiệp định kinh tế, thương mại giữa Colombia với Venezuela theo đề nghị của Tổng thống Hugo Chaves hiện đang chữa bệnh ở nước này, nhưng trên thực tế là đề nghị Chính phủ Cuba “thông cảm” với hoàn cảnh là nước chủ nhà của Hội nghị thượng đỉnh châu Mỹ buộc phải chấp nhận điều kiện của Mỹ. Trong cuộc trao đổi ý kiến với Tổng thống Colombia Juan Manuel Santo, Chủ tịch Cuba Raul Castro cũng bày tỏ “sự cảm thông” đối với Chính phủ Colombia và khẳng định, Cuba cũng không có ý định tham gia diễn đàn này. Chủ tịch Cuba Raul Castro cũng nêu nhận xét rằng, cái gọi là “chưa đạt được sự đồng thuận” tại Hội nghị thượng đỉnh châu Mỹ về quy chế thành viên của Cuba chỉ là phản ánh quan điểm chống Cuba của Mỹ mà thôi.

Tổng thống Colombia Juan Manuel Santo hứa với Chủ tịch Cuba Raul Castro rằng, tại diễn đàn lần này các thành viên Hội nghị thượng đỉnh châu Mỹ sẽ thảo luận về vấn đề thành viên của Cuba và tỏ lời cảm ơn Chính phủ Cuba đã “am hiểu tình hình” và sẽ không gây khó khăn cho diễn đàn này cũng như đối với Colombia. Bộ trưởng ngoại giao Cuba, ông Bruno Eduardo Rodríguez, nhận xét rằng, sự vắng mặt của Cuba tại Hội nghị thượng đỉnh châu Mỹ là thuộc về trách nhiệm của Mỹ. Ông Bruno Eduardo Rodríguez còn cho biết, cũng trong 2 ngày 14 và 15-4-2012, Cuba sẽ kỷ niệm ngày chiến thắng đập tan lực lượng đổ bộ của nước ngoài lên bãi biển Hiron do Cục Tình báo Trung ương Mỹ tổ chức và tài trợ. Ông Bruno Eduardo Rodríguez tin tưởng rằng, tại Hội nghị thượng đỉnh châu Mỹ ở Colombia lần này, Cuba không chỉ sẽ giành được sự ủng hộ của các nước thuộc tổ chức ALBA mà còn của các thành viên của Liên minh các quốc gia Nam Mỹ (UNASUR) và tổ chức SELAC, trong đó có tiếng nói mạnh mẽ của Argentina và Brazil.

Bộ trưởng ngoại giao hai nước Argentina và Brazil này đã từng tuyên bố tại một cuộc họp báo ngày 14-3-2012 ở San Paolo rằng, Hội nghị thượng đỉnh châu Mỹ ở Colombia lần này rất có thể sẽ là diễn đàn cuối cùng không có sự tham dự của Cuba, rằng chỉ có sự tham dự của Cuba thì diễn đàn các nước châu Mỹ mới mang đầy đủ ý nghĩa của nó. Một điều dư luận các nước châu Mỹ nhận thấy rất rõ là, trong khi Mỹ yêu cầu Cuba phải “xúc tiến quá trình dân chủ hóa và áp dụng các quan hệ thị trường”, thì Chính phủ Cuba đã đạt được nhiều tiến bộ rất đáng kể và rất quan trọng theo hướng dân chủ hóa và cải cách nền kinh tế theo cơ chế thị trường và đã được cộng đồng quốc tế ghi nhận.

Các nước ALBA và nhiều thành viên của SELAC và UNASUR đã từng tuyên bố, tại Hội nghị thượng đỉnh châu Mỹ lần này, họ sẽ đưa ra yêu cầu buộc Mỹ chấm dứt phong tỏa kinh tế và bao vây cấm vận chống Cuba và Mỹ sẽ phải thực hiện vô điều kiện các Nghị quyết của Liên hợp quốc về Cuba. Những yêu cầu này cũng sẽ được đưa ra bàn thảo tại Diễn đàn xã hội ở Colombia được tổ chức đồng thời với Hội nghị thượng đỉnh châu Mỹ lần thứ 6. Tại đây, những người tích cực trong các tổ chức xã hội, công đoàn, sinh viên và những tổ chức khác từ khắp châu Mỹ sẽ tụ họp về Colombia để bày tỏ quan điểm về các quá trình đang diễn ra trên thế giới hiện nay như quá trình “Mỹ hóa toàn cầu” thông qua việc sử dụng sức mạnh quân sự như Washington hiện đang thực hiện, các âm mưu của Cục Tình báo Trung ương Mỹ lật đổ các chính phủ không đi theo quỹ đạo của Mỹ, việc Mỹ triển khai các căn cứ quân sự trong khu vực v.v..

Tổng thống Equador, ông Rafael Correa không chỉ tuyên bố sẽ không tham dự Hội nghị thượng đỉnh lần thứ 6 và cả các Hội nghị tiếp theo nếu không có sự tham gia của Cuba mà ông còn nhấn mạnh: “Tại các Hội nghị thượng đỉnh châu Mỹ đã từng đưa ra rất nhiều tuyên bố khác nhau về “dân chủ” nhưng lại không bao giờ đề cập đến dân chủ thực sự. Do đó, tất cả những tuyên bố đó chỉ là những lời nói suông mà không dẫn tới một kết quả nào”. Tuyên bố của ông Rafael Correa được dư luận các nước châu Mỹ coi như lời cảnh báo rằng chủ trương của Mỹ cô lập Cuba sẽ thất bại./.