Sáng 7/3/2012, tại Hà Nội, Hội Nhà văn Việt Nam phối hợp với Liên hiệp VHNT Việt Nam và chi hội Nhà văn Thừa Thiên Huế tổ chức buổi tọa đàm với chủ đề “Văn học Việt – Mỹ: Nhìn lại và Phát triển”. 

 Năm 1990, cuộc gặp gỡ chính thức đầu tiên sau chiến tranh giữa các nhà văn cựu chiến binh Việt Nam của Hội Nhà văn và các nhà văn cựu chiến binh Mỹ của trung tâm của Trung tâm William Joiner (Trung tâm nghiên cứu chiến tranh và những hậu quả xã hội và thông qua văn học) tại khu biệt thự Hồ Tây – Hà Nội. Trải qua 20 năm hợp tác và giao lưu, vượt qua mọi những định kiến, rào cản của hai nước thời kỳ hậu chiến, Trung tâm William Joiner bằng nhiều hình thức khác nhau đã hợp tác chặt chẽ về nhiều mặt để truyền bá văn học Việt tới với cộng đồng người dân Mỹ. Từ những trang sách, nhân dân Mỹ đã có thể hiểu hơn về cuộc chiến ở Việt Nam, hiểu hơn về tinh thần đấu tranh vệ quốc chính nghĩa của dân tộc Việt Nam….

 Nhà thơ Hữu Thỉnh, Chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam không khỏi vui mừng trước sự kiện trọng đại này, phát biểu: “Sự kiện các nhà văn Mỹ tới Việt Nam đã đánh dấu một bước tiến mới trong quan hệ của hai dân tộc Việt - Mỹ. Thông qua những trang văn học, người dân Mỹ hiểu được ý nghĩa của cuộc đấu tranh giành độc lập ở Việt Nam, thu hẹp khoảng cách giữa hai dân tộc”. Nhà thơ Hữu Thỉnh đã tỏ lòng biết ơn với những nỗ lực, cố gắng không biết mệt mỏi của Trung tâm William Joiner trong 20 năm qua.

 Nhà thơ Kevin Bowen thay mặt phái đoàn nhà văn, nhà thơ Mỹ chia sẻ: “Thật kỳ diệu khi biết được chương trình hợp tác trong suốt 20 năm qua được thực hiện bởi các nhà văn cựu chiến binh – một điều không thể xảy ra với bất kỳ quốc gia nào từng chịu cảnh chiến tranh, mà sẵn sàng làm bạn với những người đã gây ra nỗi đau cho dân tộc họ. Bốn mươi lăm năm trước, chúng tôi là những người cầm súng ở bên kia chiến tuyến thì hôm nay chúng tôi là bạn của nhau, cùng nhau góp phần thiết lập mối quan hệ Việt – Mỹ bền chặt.

                        Nhà thơ Hữu Thỉnh tỏ lòng biết ơn những cố gắng của Kevin Bowen
                                   và các đồng sự tại Trung tâm William Joiner
                                   Nhà văn Vũ Tú Nam, nguyên chủ tịch Hội nhà văn Việt Nam,
                    người có công đặt những viên gạch đầu tiên cho ngoại giao văn học Việt Mỹ

Nhà thơ Hữu Thỉnh ví von nhà văn Vũ Tú Nam, nguyên Chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam và nhà thơ Kevin Bowen như hai trụ cầu, gạch nối quan hệ ngoại giao giữa hai nền văn học Mỹ và văn học Việt ngày từ những ngày đầu tiên cách nay 20 năm. Từ những người ở hai bên chiến tuyến họ đã bắt tay nhau trong đối thoại và hợp tác qua những trang tiểu thuyết, những áng thơ về cuộc chiến mà họ đã đi qua. Ông cũng cho biết hoạt động kỷ niệm 20 năm quan hệ bang giao đã được chuẩn bị bằng nhiều hoạt động thiết thực trong suốt 2 năm qua. Năm 2011 đánh dấu bước tiến mới của văn học trong quan hệ hai quốc gia khi nhiều tác phẩm của Việt Nam và Hoa Kì đã được dịch ra hai ngôn ngữ Anh và Việt. Hai tập thơ của Kevin Bowen và Bruce Weigl đã được giới thiệu tới đông đảo bạn đọc Việt Nam. Ngày 9/3 tới đây, tại Huế sẽ diễn ra hội thảo tổng kết 20 năm quan hệ hợp tác Việt Nam – Hoa Kỳ trong đó có sự góp mặt của 09 nhà văn, nhà thơ đến từ Hoa Kỳ, 40 nhà văn từng là các cựu chiến binh của Việt Nam cùng 200 cộng tác viên, giáo sư, sinh viên Đại học Huế.

Trung tâm William Joiner do Kevin Bowen, nhà thơ, tiến sĩ văn học, giáo sư Đại học Massachusetts, Boston làm giám đốc là một tổ chức phi chính phủ ở Mỹ. Trung tâm là nơi qui tụ nhiều nhà văn tên tuổi của văn học Mỹ như Grace Paley, Larry Heinemann, Tim O’Brien, Bruce Weigl, Yusuf Komnyakaa, Philip Caputo, Fred Marchant, Martha Collins… trong hơn 20 năm qua đã bền bỉ giới thiệu, quảng bá các tác phẩm văn học Việt Nam, các nhà văn Việt Nam tới đông đảo công chúng Mỹ.

Ngoài ra còn rất nhiều các hoạt động khác của phái đoàn nhà văn, nhà thơ Mỹ như trở lại chiến trường Quảng Trị, đường 9, Khe Sanh, đi thăm và có buổi tọa đàm ở Lao Bảo, thắp hương tưởng niệm tại nghĩa trang liệt sĩ Trường Sơn là những hoạt động ý nghĩa của Kevin Bowen và các đồng sự của ông trong chuyến thăm lần này.

Cũng trong buổi tọa đàm các nhà báo đã đặt nhiều câu hỏi về công tác truyền bá văn học Việt Nam tới công chúng Mỹ như thế nào?  có hay không bộ môn Lí luận phê bình văn học Việt ở các nhà trường Mỹ? Thay mặt Trung tâm William Joiner, nhà thơ Kevin Bowen đã giải đáp những câu hỏi của các nhà báo về công tác giảng dạy tiếng Việt và giúp công chúng Mỹ tự tìm hiểu, đọc những tác phẩm văn học Việt Nam bằng tiếng Việt ở Trung tâm William Joiner…

Buổi tọa đàm “Văn học Việt – Mỹ: Nhìn lại và Phát triển” đã diễn ra tốt đẹp trong tinh thần hợp tác, hữu nghị, hòa bình giữa hai quốc gia, thể hiện tinh thần vì xã hội nhân văn cho toàn cầu.

Tuấn Anh