Xã Ý Tý cao hơn 2.000m so với mực nước biển và cách thành phố Lào Cai 75km. Có hai con đường chính để lên Ý Tý: Từ bản Vược lên Mường Vi, qua bản Xèo, Mường Hum, Sảng Ma Sáo, Dền Sáng rồi vượt qua con dốc Ngải Chồ; đường thứ hai đi từ Cốc Mỳ, Trịnh Tường, Vỹ Cạp, qua dốc Bản San. Cả hai con đường đều khó đi với những tảng đá sắc nhọn nhô lên chực cắm vào bánh xe của người đi đường.

Nhà nhà dùng không dây

Lần lên Ý Tý này chúng tôi chọn con đường thứ nhất, vì nghe đâu con đường thứ hai bị trận lũ năm ngoái đến nay nhiều đoạn sạt lở chưa khắc phục được. Con đường thứ nhất phải đi qua Mường Hum xa hơn, sương giăng ngút ngàn che khuất tầm mắt.

Đặt chân đến Ý Tý, chúng tôi dừng tại quán nước ven đường, một bà cụ 70 tuổi đẹp lão chạy ra trên tay cầm điện thoại không dây nói chuyện rôm rả rồi vẫy tay ra hiệu chúng tôi ngồi và chờ cụ một lát.

Khoảng 15 phút sau cụ dừng cuộc điện thoại quay sang nói với chúng tôi: “Hai chị thông cảm, con gái tôi dưới xuôi gọi lên”. Cụ tên Đoàn Thị Gửi người gốc Hải Phòng lấy chồng Nam Định rồi theo chồng lên Ý Tý từ năm 1964.

Xã Ý Tý chủ yếu là người dân tộc Hà Nhì, còn lại là người Mông, Dao, Kinh. Thu nhập chính của dân nơi đây dựa vào thảo quả. Cây thảo quả được bán chủ yếu qua đường tiểu ngạch sang Trung Quốc, để làm gia vị thức ăn và gia vị của thuốc.

Chuyện vẫn chưa kết thúc thì cụ Gửi lại có điện thoại. Giọng cụ to và dõng dạc nói: “Ừ, ngày mai mẹ bắt xe xuống ngay”. Đặt máy điện thoại xuống cụ nói như trình bầy: “Cháu ngoại của tôi sốt mấy hôm rồi. Nó được ba tuổi mà bố mẹ nó đi làm suốt không ai chăm. Có lẽ mai tôi phải bắt xe xuống Lào Cai. May mà bây giờ điện thoại không bị mất sóng. Cách đây mấy tháng, con cái muốn gọi điện lên hỏi thăm bố mẹ, chưa nói hết câu đã mất sóng”.

Chiến sỹ Đồn Biên phòng Xã Ý Tý gọi điện cho người thân bằng di động

Năm 2002, xã Ý Tý bắt đầu tiếp cận với điện thoại bàn có dây. Nhưng không phải ai cũng có điều kiện sử dụng điện thoại bàn. Chi phí lắp đặt một chiếc điện thoại bàn của bưu điện, giá cước hàng tháng cao nên hầu như chỉ gia đình có điều kiện mới dám sắm một chiếc điện thoại bàn. Nhưng đường điện thoại luôn bị nghẽn mạng và không gọi được.

Giữa năm 2008, Vinasat 1 phủ sóng, điện thoại bàn không dây lan khắp các ngôi nhà của bà con dân tộc Ý Tý. Cụ Gửi khoe: “Nhà tôi bây giờ có ba chiếc điện thoại bàn không dây của G-Phone. Tôi một cái, ông nhà tôi một cái, con dâu tôi một cái, cứ mang theo bên mình như điện thoại di động. Mỗi tháng ba máy mới chỉ mất 200.000 đồng tiền điện thoại ”.

Anh Phe Che Sứ, dân tộc Hà Nhì, thôn Ngải Trồ, xã Ý Tý cho biết: “Xung quanh thôn, nhà nhà dùng điện thoại bàn không dây. Điện thoại thì không mất tiền mua, lại được hỗ trợ 200.000 đồng khi lắp đặt. Mỗi tháng thuê bao chỉ mất 7.000 đồng, rồi dùng bao nhiêu trả bấy nhiêu”.

Di động rải rác khắp xã

Cụ Gửi bán thẻ, sim cho bà con dân tộc

Chiến sỹ Mai Quang Tuấn quê ở Hải Hậu, Nam Định, công tác tại Đồn Biên phòng xã Ý Tý được hơn hai năm “Trước kia không có sóng di động nên nhiều chiến sỹ có di động mang lên đây cũng chỉ để ngắm mà thôi. Bây giờ có sóng di động rồi thì rảnh lúc nào các chiến sỹ đều gọi cho gia đình và đặc biệt là cho người yêu”.

Nhắc đến chuyện người yêu, chiến sỹ Nguyễn Văn Biên thêm vào câu chuyện: “Trước kia ở đây không có sóng di động, muốn gọi điện cho người yêu, mình toàn phải chạy xe ôm xuống tận xã Mường Hum mới bắt được sóng”.

Quay lại quán nhà cụ Gửi, chúng tôi thấy cụ đang tất bật bán thẻ nạp tiền điện thoại. Cụ cho hay: “Nhà tôi mới bán thẻ và sim thôi, chứ trước có ai dùng cái này đâu mà bán. Cái này bây giờ ở quán tôi bán chạy nhất, vào những dịp nạp thẻ khuyến mại trăm phần trăm của VinaPhone, Viettel, MobiFone, quán bán được đến hàng triệu tiền thẻ”.