Từ khi giành được chính quyền về tay nhân dân, ở mọi giai đoạn phát triển của cách mạng, nhân dân ta luôn luôn coi nhiệm vụ bảo vệ, xây dựng, tăng cường, kiện toàn Nhà nước là nhiệm vụ hàng đầu; phấn đấu để Nhà nước ta thực sự là trụ cột của hệ thống chính trị trong công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Đặc biệt, qua 25 năm đổi mới, trong bối cảnh tình hình quốc tế phức tạp và biến đổi khó lường; tình hình trong nước, bên cạnh những thuận lợi, nhân dân ta cũng gặp không ít những khó khăn, thách thức, song toàn Đảng, toàn dân, toàn quân ta đã nỗ lực phấn đấu thực hiện các Nghị quyết của Đảng và Quốc hội, đưa công cuộc đổi mới ở nước ta đạt được những thành tựu to lớn và có ý nghĩa lịch sử. Đất nước đã ra khỏi khủng hoảng kinh tế - xã hội, có sự thay đổi căn bản và toàn diện. Kinh tế tăng trưởng khá nhanh. Sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa và xây dựng nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa đang được đẩy mạnh. Đời sống nhân dân tiếp tục được cải thiện. Hệ thống chính trị và khối đại đoàn kết dân tộc được củng cố và tăng cường. Chính trị - xã hội ổn định. Quốc phòng và an ninh được tăng cường. Độc lập, chủ quyền, thống nhất toàn vẹn lãnh thổ được giữ vững. Hoạt động đối ngoại, hội nhập quốc tế được mở rộng. Vị thế, uy tín quốc tế của nước ta được nâng cao.

Cùng với sự phát triển về mọi mặt nêu trên, Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa tiếp tục được xây dựng và hoàn thiện. Nền hành chính được cải tiến một bước. Bộ máy Nhà nước đã từng bước chuyển đổi cơ chế điều hành thông qua việc thực hiện cuộc cải cách lớn hệ thống thể chế, trước hết là thể chế kinh tế. Chất lượng, hiệu quả hoạt động của bộ máy Nhà nước được nâng cao, góp phần quan trọng vào việc hình thành và phát triển nền kinh tế hàng hóa nhiều thành phần, vận hành theo cơ chế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, giải phóng sức sản xuất, khai thác khả năng tiềm tàng của đất nước. Quyền làm chủ của nhân dân trên các lĩnh vực được phát huy, được thể chế hóa, nhiều chính sách và quy chế đảm bảo quyền làm chủ của nhân dân, trước hết ở cơ sở, được ban hành và đi vào cuộc sống.

Song bên cạnh những thành tựu đã đạt được, với tinh thần thực sự cầu thị, chúng ta không thể không nêu ra những yếu kém của bộ máy Nhà nước ta hiện nay, trong đó có tệ quan liêu, tham nhũng, lãng phí, suy thoái về đạo đức và lối sống ở một bộ phận cán bộ, đảng viên.

Tình trạng tham nhũng kéo dài trong hệ thống chính trị chưa được ngăn chặn, đẩy lùi đã lây lan sang hầu hết các ngành, các lĩnh vực khác đang là một nguy cơ lớn đe dọa sự sống còn của chế độ ta. Nó làm cho nhân dân ta băn khoăn, lo lắng, gây bất bình trong dư luận, làm giảm lòng tin của nhân dân vào sự quản lý của Nhà nước, kìm hãm quá trình phát triển của đất nước. Đây cũng chính là điều mà các thế lực thù địch đang lợi dụng, kích động để chống phá Nhà nước ta.

Để phát huy những kết quả đã đạt được, khắc phục những yếu kém nêu trên, trong việc bầu cử Quốc hội khóa XIII - Cơ quan đại diện cao nhất của nhân dân, cơ quan quyền lực cao nhất của nước ta, Luật Bầu cử đại biểu Quốc hội quy định rõ hơn tiêu chuẩn đại biểu Quốc hội nhằm xây dựng Nhà nước ta thực sự trong sạch, vững mạnh, hoạt động có hiệu lực, hiệu quả; phát huy mạnh mẽ hơn nữa vai trò của Nhà nước trong việc thực hiện quyền làm chủ của nhân dân, thực hiện dân chủ xã hội chủ nghĩa, làm tròn chức năng, nhiệm vụ là công cụ trụ cột, chủ yếu của nhân dân trong thời kỳ mới. 5 tiêu chuẩn cần có đối với đại biểu Quốc hội là:

1. Trung thành với Tổ quốc và Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, phấn đấu thực hiện công cuộc đổi mới vì sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, làm cho dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh.

2. Có phẩm chất, đạo đức tốt, cần kiệm liêm chính, chí công vô tư, gương mẫu chấp hành pháp luật; kiên quyết đấu tranh chống mọi biểu hiện quan liêu, hách dịch, cửa quyền, tham nhũng và các hành vi vi phạm pháp luật.

3. Có trình độ và năng lực thực hiện nhiệm vụ đại biểu Quốc hội, tham gia quyết định các vấn đề quan trọng của đất nước.

4. Liên hệ chặt chẽ với nhân dân, lắng nghe ý kiến của nhân dân, được nhân dân tín nhiệm.

5. Có điều kiện tham gia các hoạt động của Quốc hội.

Luật đặc biệt nhấn mạnh đến các tiêu chuẩn: Trung thành với Tổ quốc và Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, có phẩm chất đạo đức tốt, cần kiệm liêm chính, chí công vô tư; gương mẫu chấp hành pháp luật; kiên quyết đấu tranh chống mọi biểu hiện quan liêu, hách dịch, cửa quyền, tham nhũng và các hành vi vi phạm pháp luật. Với những quy định như vậy nhân dân ta quyết không cho phép những phần tử đầu cơ chính trị, những kẻ cơ hội, những người lợi dụng chức quyền để “tự đánh bóng mình”; những phần tử suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức lối sống; những kẻ quan liêu, tham nhũng, lãng phí; những người đã từng chạy chức, chạy bằng, chạy tội v.v... có chỗ trong Quốc  hội cũng như trong Hội đồng nhân dân các cấp.

Với nhận thức Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa là Nhà nước của dân, do dân và vì dân nên Luật Bầu cử đại biểu Quốc hội đặc biệt coi trọng tiêu chuẩn thứ tư là: Liên hệ chặt chẽ với nhân dân, lắng nghe ý kiến của nhân dân, được nhân dân tín nhiệm.

Tổng kết thực tiễn hoạt động của Quốc hội các khóa vừa qua cho thấy: Muốn hoàn thành nhiệm vụ được nhân dân giao phó, đại biểu Quốc hội phải là người có điều kiện và thời gian tham gia các hoạt động của Quốc hội.

Tất cả những tiêu chuẩn nêu trên chỉ có thể trở thành hiện thực khi từng ứng cử viên đại biểu Quốc hội được đại biểu nhân dân nơi công tác, đặc biệt là ở địa bàn dân cư nhận xét, đánh giá một cách khách quan, trung thực, có trách nhiệm. Đây là yêu cầu rất quan trọng mà Ủy ban Thường vụ Quốc hội và Đoàn Chủ tịch UBTƯ MTTQ Việt Nam đặt niềm tin vào các cử tri để Đoàn Chủ tịch UBTƯ MTTQ Việt Nam và Ủy ban MTTQ các tỉnh và thành phố trực thuộc Trung ương tiến hành hiệp thương lần thứ ba - đợt hiệp thương cuối cùng để lựa chọn, giới thiệu người ứng cử đại biểu Quốc hội khóa XIII.

Một yêu cầu lớn trong việc bầu cử Quốc hội khóa này là giải quyết tốt mối quan hệ giữa tiêu chuẩn và cơ cấu, làm sao xóa bỏ được tình trạng “một lần được cơ cấu hơn phấn đấu suốt đời”.

Để giải quyết mối quan hệ đó, hướng dẫn của Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã chỉ rõ: Lấy tiêu chuẩn là điều kiện chủ yếu; trên cơ sở tiêu chuẩn mà kết hợp cơ cấu.

Chúng ta đều biết nước ta là nước đa dân tộc, đa tôn giáo, một đất nước đi lên từ nông nghiệp với thành phần nông dân chiếm đa số. Hơn nửa thế kỷ qua, được sự lãnh đạo của Đảng và Hồ Chủ tịch, truyền thống “người hiền tài ở nước ta xưa nay không hiếm và thời nào cũng có“ được duy trì và phát huy mạnh mẽ, trình độ dân trí nói chung, học vấn nói riêng được nâng cao, nên hiện nay trong mọi giai cấp, mọi dân tộc, mọi tôn giáo, mọi tầng lớp xã hội đều có nhiều người đủ đức, đủ tài, đủ điều kiện và tiêu chuẩn làm đại biểu Quốc hội. Vì vậy, trên cơ sở tiêu chuẩn, nhân dân ta hoàn toàn có thể lựa chọn được một Quốc hội gồm đại biểu đại diện cho tổ chức chính trị, các tổ chức chính trị - xã hội, các tổ chức xã hội, đại biểu công, nông, trí, đại biểu các dân tộc thiểu số, tôn giáo, phụ nữ, thanh niên, lực lượng vũ trang và các thành phần xã hội khác. Và như Hồ Chủ tịch đã nói với đại biểu Quốc hội khoá I (1946): “Các đại biểu trong Quốc hội này không phải đại diện cho một đảng phái nào mà là đại diện cho toàn thể quốc dân Việt Nam. Đó là một sự đoàn kết tỏ ra rằng lực lượng của toàn dân Việt Nam đã đoàn kết lại thành một khối” (Báo cáo của Chủ tịch Hồ Chí Minh trước Quốc hội nước Việt Nam dân chủ cộng hòa khóa I, kỳ họp thứ nhất ngày 2-3-1946).

Điều 5 Luật Bầu cử đại biểu Quốc hội quy định: MTTQ Việt Nam tổ chức hiệp thương lựa chọn, giới thiệu người ứng cử đại biểu Quốc hội; tham gia giám sát việc bầu cử đại biểu Quốc hội”.

Như vậy, chỉ có MTTQ Việt Nam mới được quyền tổ chức hiệp thương lựa chọn, giới thiệu người ra ứng cử đại biểu Quốc hội. Đây là trách nhiệm lớn lao và hết sức nặng nề mà Đảng, nhân dân giao phó cho MTTQ Việt Nam. Chất lượng đại biểu Quốc hội phụ thuộc rất lớn vào việc hiệp thương lựa chọn giới thiệu của Mặt trận. Nó đòi hỏi UBMTTQ các cấp, trước hết là Ban Thường trực UBTƯ MTTQ Việt Nam và các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương phải đề cao tinh thần trách nhiệm, thực hiện nghiêm chỉnh những điều luật, tính trung thực, công tâm, minh bạch khi hiệp thương lựa chọn giới thiệu các ứng cử viên.

Cùng với việc lựa chọn giới thiệu các ứng cử viên đại biểu Quốc hội, Ban Thường trực UBTƯ MTTQ Việt Nam đã và đang khẩn trương phối hợp cùng Thường trực HĐND, UBND thành lập các tổ chức phụ trách bầu cử và cử đại diện Ban Thường trực UBMTTQ tham gia các tổ chức phụ trách bầu cử cùng cấp; chủ trì tổ chức các hội nghị cử tri để các ứng cử viên gặp gỡ, tiếp xúc với cử tri, thực hiện quyền vận động bầu cử; tuyên truyền, vận động cử tri tự mình đi bỏ phiếu để thực hiện quyền bầu cử; khắc phục tình trạng bỏ phiếu thay.

Một nhiệm vụ không kém phần quan trọng đối với UBMT các cấp trong việc bầu cử đại biểu Quốc hội khóa XIII mà Luật Bầu cử và hướng dẫn của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chính phủ và Đoàn Chủ tịch UBTƯ MTTQ Việt Nam quy định là thực hiện quyền giám sát việc bầu cử với nội dung: giám sát việc giải quyết đơn thư khiếu nại, tố cáo của cử tri trong cuộc bầu cử, giám sát thủ tục, trình tự tổ chức bỏ phiếu, kiểm phiếu, bầu lại, bầu thêm v.v...

Với quan điểm “Mọi quyền lợi là ở nơi dân” mà Hồ Chủ tịch đã chỉ ra, trong điều kiện dân chủ và dân trí không ngừng được nâng cao, nhân dân ta đủ sáng suốt dùng lá phiếu của mình bầu ra một Quốc hội thực sự là của dân, do dân và vì dân, một Nhà nước thực sự trong sạch, vững mạnh, góp phần quan trọng vào việc phát huy quyền làm chủ của nhân dân, phát huy sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc, góp phần thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại hội XI của Đảng, tạo nền tảng để đến năm 2020 nước ta cơ bản trở thành nước công nghiệp theo hướng hiện đại vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh./.

NGUYỄN TÚC
Uỷ viên Đoàn Chủ tịch UBTƯ MTTQ Việt Nam

(Nguồn: Đại đoàn kết)