(TG) - Để bảo tồn văn hóa các dân tộc thiểu số, Yên Bái đã khôi phục một số lễ hội và ngành nghề thủ công truyền thống, cùng với đó là sưu tầm, nghiên cứu, bảo tồn các làn điệu dân ca, dân vũ của dân tộc Khơ Mú; dân tộc Xa Phó; hát Sình ca dân tộc Cao Lan; phục dựng, bảo tồn các lễ hội dân gian truyền thống, các phong tục tập quán...
Nghị quyết số 28-NQ/TU ngày 24/02/2021 của Tỉnh ủy Yên Bái về phát triển du lịch tỉnh Yên Bái giai đoạn 2021-2025, định hướng đến năm 2030 xác định: Bảo tồn, giữ gìn và phát huy những giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của các dân tộc trên địa bàn tỉnh; xây dựng kế hoạch bảo tồn và phát huy những di sản văn hóa vật thể, phi vật thể tiêu biểu của các dân tộc thiểu số gắn với phát triển du lịch được coi là một trong những giải pháp quan trọng để phát triển du lịch. Đây được coi là hướng đi bền vững để phát triển văn hóa gắn với phát triển du lịch. Trước xu thế hội nhập, công tác bảo tồn, phát huy các giá trị bản sắc văn hóa của hơn 30 dân tộc anh em cùng sinh sống trên địa bàn được tỉnh Yên Bái đặc biệt quan tâm. Trong đó các cấp, các ngành và các địa phương đã có nhiều cách làm hay, sáng tạo trong việc gìn giữ các giá trị văn hóa truyền thống.
Nghệ nhân Lò Văn Biến truyền dạy Xòe Thái cho người dân
Với hơn 30 dân tộc sinh sống, Yên Bái được biết đến là vùng đất mang những dấu ấn riêng biệt về văn hóa. Mỗi dân tộc trên mảnh đất này đều mang những bản sắc văn hóa đặc trưng. Đó là vùng đồng bào Tày ở Yên Bình, Lục Yên; vùng đồng bào Dao ở Văn Yên; vùng đồng bào Thái ở khu vực cánh đồng Mường Lò - Nghĩa Lộ, Văn Chấn; vùng đồng bào Mông ở huyện vùng cao Trạm Tấu, Mù Cang Chải… Nhiều di sản văn hóa vật thể, phi vật thể tiêu biểu của đồng bào dân tộc thiểu số đã được bảo tồn, phát huy giá trị, gắn với phát triển du lịch. Đến nay trên địa bàn tỉnh có 132 di tích được xếp hạng các cấp trong đó 01 di tích cấp quốc gia đặc biệt; 12 di tích cấp quốc gia, 119 di tích cấp tỉnh; có 05 di sản văn hóa phi vật thể được đưa vào danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, đặc biệt là Nghệ thuật Xòe Thái vừa qua đã được UNESCO ghi danh là di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại.
Để bảo tồn văn hóa các dân tộc thiểu số, Yên Bái đã khôi phục một số lễ hội và ngành nghề thủ công truyền thống, cùng với đó là sưu tầm, nghiên cứu, bảo tồn các làn điệu dân ca, dân vũ của dân tộc Khơ Mú; dân tộc Xa Phó; hát Sình ca dân tộc Cao Lan; phục dựng, bảo tồn các lễ hội dân gian truyền thống, các phong tục tập quán như: đám cưới người Dao quần trắng; lễ cưới truyền thống dân tộc Mông (xã Suối Giàng, huyện Văn Chấn); lễ Mừng cơm mới dân tộc Xa Phó (xã Châu Quế Thượng, huyện Văn Yên); tết Xíp xí dân tộc Thái đen (huyện Văn Chấn); lễ Cấp sắc dân tộc Dao (xã Đại Sơn của huyện Văn Yên); lễ hội Hạn khuống, dân tộc Thái…Tỉnh Yên Bái cũng đẩy mạnh tuyên truyền, khích lệ nhân dân giữ gìn trang phục, kiến trúc, nhạc cụ, dân ca, dân vũ, lễ hội của dân tộc mình. Trong đó mở các lớp truyền dạy do các nghệ nhân và những người am hiểu về văn hóa truyền thống thực hiện.
Xòe Thái được đưa vào tất cả các trường học trên địa bàn thị xã Nghĩa Lộ
Những năm gần đây, Yên Bái được biết đến là điểm du lịch an toàn, thân thiện và hấp dẫn bởi phong cảnh thiên nhiên kỳ vỹ, hoang sơ cùng nét văn hóa bản địa độc đáo. Phát huy tiềm năng lợi thế đó, các địa phương trong tỉnh đã chủ động xây dựng, giới thiệu, đa dạng hóa các sản phẩm du lịch cộng đồng gắn với văn hóa các dân tộc để giới thiệu đến du khách trong và ngoài nước. Thông qua hoạt động du lịch đã góp phần bảo tồn bản sắc văn hóa các dân tộc, tạo ra sản phẩm du lịch đặc trưng, quảng bá hình ảnh đất và người Yên Bái đến bạn bè quốc tế. Mỗi địa phương trên địa bàn tỉnh đều chú trọng gìn giữ bản sắc văn hóa riêng của mình.
Tại thị xã Nghĩa Lộ, những năm qua, để bảo tồn, gìn giữ và phát triển những điệu xòe Thái, thị xã Nghĩa Lộ đã mở các lớp truyền dạy thông qua mạng lưới bảo tồn, các nghệ nhân, những người am hiểu về xòe Thái; thành lập các đội văn nghệ nòng cốt, các đội văn nghệ dân gian để duy trì hoạt động xòe Thái trong cộng đồng, tổ chức các hoạt động biểu diễn phục vụ khách du lịch homestay ở các bản văn hóa, những lễ hội của địa phương, sự kiện văn hóa truyền thống tầm cỡ như: Lễ hội Xên đông, Rằm tháng Giêng, lễ hội Văn hóa du lịch Mường Lò…. phục vụ khách du lịch. Đặc biệt, phòng Giáo dục thị xã Nghĩa Lộ đã đưa nghệ thuật xòe Thái vào một loạt các hoạt động trong trường học. Cụ thể: 100% các trường mẫu giáo, tiểu học và THCS tổ chức múa xòe vào giờ giải lao giữa giờ; đối với các trường có đông người dân tộc thái, các nhà trường đã đưa nghệ thuật xòe Thái vào phát triển xây dựng trường học học thân thiện, trường học hạnh phúc, các hoạt động ngoại khóa, trải nghiệm…
Hồ Thác Bà là một trong những điểm đến hấp dẫn của du khách trong và ngoài nước.
Với huyện vùng cao Mù Cang Chải, cùng với văn hóa vật thể như: trang phục truyền thống của các dân tộc Mông, Thái; khèn Mông, các loại sáo, nhị, đàn môi, khèn lá… thì văn hóa phi vật thể ở huyện vùng cao Mù Cang Chải cũng rất đa dạng với các điệu múa khèn Mông, làn điệu dân ca Mông, tiếng đàn môi; lễ hội Gầu tào, hội chọi dê, các nghi thức lễ cúng cơm mới, lễ cưới người Mông, văn hóa ẩm thực… đang được bảo tồn nguyên bản, hàng năm thu hút được nhiều du khách trong và ngoài nước đến khám phá và trải nghiệm.
Nhờ quan tâm bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống gắn liền với phát triển du lịch, bức tranh du lịch của tỉnh Yên Bái ngày càng có thêm nhiều điểm sáng. Chỉ tính riêng 4 tháng đầu năm, toàn tỉnh đón 670.350 lượt khách (tăng 27,5% so với cùng kỳ), trong đó, khách quốc tế là 19.930 lượt, doanh thu du lịch ước đạt trên 481 tỷ đồng, tăng hơn 50% so với cùng kỳ. Chỉ tính riêng trong dịp nghỉ lễ 30/4 - 1/5 và cũng là thời điểm Yên Bái khởi động du lịch hè, toàn tỉnh đón trên 120 nghìn lượt khách, tăng trên 70% so với cùng kỳ năm 2022, trong đó khách quốc tế đạt trên 5 nghìn lượt. Tổng thu từ du lịch đạt 94 tỷ đồng.
Nhấn mạnh “Văn hóa là hồn cốt dân tộc” tại Hội nghị toàn quốc về văn hóa được tổ chức sau 75 năm kể từ ngày 24/11/1946, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã định hướng 4 nhiệm vụ trọng tâm để chấn hưng và phát triển văn hóa, xây dựng con người Việt Nam thời kỳ đổi mới, phát triển và hội nhập. Trong đó yêu cầu cần quan tâm hơn nữa đến việc bảo tồn, tôn tạo và phát huy các giá trị văn hóa dân tộc, các giá trị văn hóa vật thể và phi vật thể của các vùng, miền, của đồng bào các dân tộc. Thấm nhuần quan điểm này, để công tác bảo tồn văn hóa các dân tộc thiểu số đạt hiệu quả hơn nữa, tỉnh Yên Bái đang thực hiện nhiều giải pháp như: đẩy mạnh hoạt động tuyên truyền, phổ biến các chủ trương, đường lối của Đảng và chính sách pháp luật của Nhà nước về công tác dân tộc, khích lệ nhân dân các dân tộc thiểu số trong tỉnh giữ gìn, bảo tồn và phát huy giá trị văn hoá truyền thống đặc sắc; tổ chức các hoạt động bảo tồn và phát huy văn hóa các dân tộc gắn với phát triển du lịch tại địa phương, nhất là bảo tồn tiếng nói, chữ viết các dân tộc thiểu số thông qua hình thức tổ chức các hoạt động giao lưu văn hóa, có sử dụng tiếng nói, chữ viết các dân tộc thiểu số gắn với các hoạt động giao lưu văn hóa, phát triển du lịch tại các địa phương; tiếp tục thực hiện kiểm kê, đánh giá thực trạng các di sản văn hóa của các dân tộc tại địa phương; xây dựng cơ chế, chính sách nhằm bảo tồn và phát huy di sản văn hóa của các dân tộc thiểu số gắn với phát triển du lịch; Tổ chức tập huấn, nâng cao nghiệp vụ cho các cán bộ làm công tác văn hóa tại cơ sở.
Bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa truyền thống của các dân tộc chính là yếu tố quan trọng để tài nguyên văn hóa của Yên Bái sẽ được khai thác đúng hướng và hiệu quả. Qua đó, không chỉ góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế, xã hội, mà còn lan tỏa, quảng bá rộng rãi hình ảnh, những bản sắc độc đáo, riêng có của con người và vùng đất Yên Bái tới bạn bè trong nước và quốc tế./.
Lan Phương - Văn phòng Tỉnh ủy Yên Bái