Hoạt động tín ngưỡng, tôn giáo ở nước ta thời gian qua có những diễn biến phức tạp. Đáng chú ý là sự xuất hiện các tà đạo, với những hình thức sinh hoạt tín ngưỡng, tôn giáo chứa đựng những yếu tố mê tín, phản văn hóa, phi nhân tính, trái với thuần phong mỹ tục của dân tộc. Chỉ tính từ năm 2000 trở lại đây, đã có hàng chục tà đạo được các đối tượng lợi dụng hoạt động tôn giáo để dựng lên. Tà đạo ở đây được hiểu là những đạo lạ, đạo không chính tông, không được pháp luật thừa nhận.

Theo điều tra, khảo sát của các cơ quan chức năng, tà đạo xuất hiện và lan truyền khá nhanh trên một số địa bàn trọng điểm là Tây Nam Bộ; Tây Nguyên; đồng bằng Bắc Bộ và Tây Bắc. Dư luận hẳn chưa quên thứ tà đạo mang tên "Hệ phục hưng" xuất hiện vào năm 2001 trên địa bàn huyện Cư Kuin (Đắc Lắc). Để lừa bịp những người dân nhẹ dạ, ít hiểu biết, Amí Sara - kẻ cầm đầu tà đạo này tung tin, thường xuyên gặp Đức Chúa trời và được Đức Chúa trời ban cho nhiệm vụ cứu xét những con tin sau khi chết được lên thiên đàng... Ai muốn được xét ban cho đặc ân trên thì đi theo "Hệ phục hưng". Trên địa bàn huyện Đắc Min (Đắc Nông) xuất hiện tà đạo "Canh tân đặc sủng" do Võ Quốc Khánh cầm đầu. Để lừa bịp người dân, Khánh tuyên truyền rằng, những ai theo "Canh tân đặc sủng" khi đau ốm, bệnh tật, không cần đến bệnh viện chữa trị, chỉ cần Khánh đến xoa “nước thánh” lên đầu làm "phép", cầu nguyện là sẽ khỏi. Từ Đà Lạt (Lâm Đồng) tà đạo mang tên “Thanh Hải vô thượng sư” đã lan truyền xuống nhiều nơi thuộc vùng Tây Nam Bộ. Cầm đầu tà đạo này là Nguyễn Thị Thanh Hải - một phụ nữ có chồng, có con nhưng vẫn tự xưng là thượng sư, minh sư. Chiêu thức lừa bịp của “Thanh Hải vô thượng sư” là lợi dụng Phật giáo cải biến vài nội dung tư tưởng, quan điểm rồi tuyên truyền… Trên địa bàn các tỉnh thuộc đồng bằng Bắc Bộ cũng xuất hiện khá nhiều tà đạo, trong đó có đạo “Long Hoa di lặc”. Những kẻ cầm đầu đạo “Long Hoa di lặc” thường dọa: “Ai theo đạo này thì phúc đẳng hà sa, ai không theo sẽ bị chết dịch” . Đạo “Hoa vàng” thì dùng thuyết “Tứ diệu đế”, sinh tử luân hồi, thuyết nhân quả nghiệp báo. Đạo này làm ảnh hưởng rất lớn đến nếp sống văn hóa, truyền thống đạo lý của dân tộc Việt Nam, làm tan vỡ hạnh phúc, gây đau khổ cho không ít gia đình... Mang nặng yếu tố mê tín dị đoan, dựa theo chiếu chỉ của thiên đình, thờ thiên đình và lập ba đền thờ “người trời”... là đạo "Thiên nhiên". Đạo “quần tiên” thờ ảnh “Tam tổ thánh hiền”. Đạo này quy định không đốt hương khi cầu cúng và khi chết chỉ hung táng một lần mà không cải cát... Trong những tà đạo xuất hiện trên địa bàn Tây Bắc, đáng chú ý là đạo “Vàng Chứ” ở những vùng có đông đồng bào dân tộc Mông sinh sống...

Nhà nước Việt Nam xác định, tín ngưỡng tôn giáo là nhu cầu tinh thần của một bộ phận nhân dân đang và sẽ tồn tại cùng dân tộc trong quá trình xây dựng CNXH. Đồng bào các tôn giáo là bộ phận của khối đại đoàn kết toàn dân tộc, không phân biệt đối xử vì lý do tín ngưỡng, tôn giáo. Mọi tín đồ đều có quyền tự do hành đạo tại gia đình và cơ sở thờ tự hợp pháp theo quy định của pháp luật. Các tổ chức tôn giáo được Nhà nước thừa nhận được hoạt động theo pháp luật và được pháp luật bảo hộ; được hoạt động tôn giáo, mở trường đào tạo chức sắc, nhà tu hành, xuất bản kinh sách, sửa chữa, xây dựng cơ sở thờ tự tôn giáo theo quy định của pháp luật. Việc theo đạo và truyền đạo cũng như mọi hoạt động tôn giáo khác đều phải tuân thủ hiến pháp và pháp luật, không được lợi dụng tôn giáo tuyên truyền tà đạo, hoạt động mê tín dị đoan; không được khống chế, ép buộc người dân theo đạo. Nghiêm cấm các tổ chức truyền đạo, người truyền đạo và các cách thức truyền đạo trái pháp luật.

Truyền bá tà đạo như đã nói trên là hoạt động vi phạm pháp luật Nhà nước và quy định của các địa phương. Nguyên nhân cơ bản phát sinh, phát triển các tà đạo là sự lợi dụng tín ngưỡng, tôn giáo của một số người hòng trục lợi về kinh tế, gây thanh thế cá nhân; các thế lực thù địch lợi dụng việc truyền đạo, phát triển tôn giáo để gây mất ổn định về an ninh chính trị nhằm mục tiêu chống phá CNXH ở nước ta.

Sự xuất hiện của tà đạo tác động tiêu cực lên mọi mặt của đời sống xã hội, gây bức xúc trong cộng đồng, gây khó khăn trong công tác quản lý an ninh trật tự an toàn xã hội; làm thay đổi xáo trộn về nếp sống, tập quán truyền thống; xâm phạm về tài sản, tiền bạc, vật chất, thời gian lao động, thậm chí xâm phạm cả nhân phẩm của con người; chia rẽ mối đoàn kết trong dân cư, đoàn kết giữa những người có tín ngưỡng, tôn giáo khác nhau. Hầu hết các tà đạo đều mang nặng yếu tố mê tín dị đoan làm mê hoặc con người, truyền bá đức tin nhảm nhí khiến cho tâm lý xã hội nghiêng về hữu thần, lấn át chủ nghĩa vô thần khoa học. Đặc biệt tà đạo tạo ra cơ hội để các thế lực thù địch tiếp tục thực hiện âm mưu lợi dụng vấn đề tôn giáo để chia rẽ khối đại đoàn kết dân tộc, kích động tư tưởng ly khai nhằm chống phá Việt Nam.

Những năm qua, các tổ chức phản động ở nước ngoài luôn tìm cách móc nối các tà đạo để chống phá Việt Nam. Điển hình là “Thanh Hải vô thượng sư”. Câu kết với các tổ chức phản động, trong nhiều bài thuyết giảng về “Thanh Hải vô thượng sư”, Thanh Hải bộc lộ rõ tư tưởng chống chế độ XHCN, tự nhận mình là "chiến sĩ chống cộng". Để lôi kéo những phần tử bất mãn, cơ hội, Thanh Hải tuyên truyền rằng, sư phụ của “Thanh Hải vô thượng sư” cũng là một chiến sĩ chống cộng nhưng chống cộng hòa thuận, an toàn. Sư phụ đánh cộng sản nhưng không giết người, chỉ hoán cải họ... Thanh Hải khoe khoang rằng: Nhờ sự tu hành khắp thế giới của sư phụ mà Đông Âu, Liên Xô đã bị dẹp...

Để ngăn chặn việc truyền bá tà đạo, có nhiều việc phải làm, nhưng trước hết cần tăng cường phát huy vai trò, hiệu lực, hiệu quả quản lý xã hội của các cấp chính quyền, cơ quan chức năng ở cơ sở. Thực tế thời gian qua, phần lớn các tà đạo xâm nhập vào địa bàn tổ chức tuyên truyền hoạt động một thời gian khá dài (thậm chí có nơi vài năm sau) chính quyền địa phương, cơ quan chức năng mới phát hiện ra và có biện pháp xử lý. Nâng cao hiệu quả quản lý xã hội không đơn giản chỉ là làm tốt công tác quản lý hộ tịch, hộ khẩu, khai báo tạm trú, tạm vắng và phải đi vào chiều sâu quản lý các sinh hoạt, hoạt động tín ngưỡng, hướng các hoạt động tín ngưỡng theo thuần phong mỹ tục của dân tộc và phù hợp với luật pháp. Đối với những đối tượng chủ mưu, đứng đầu các tà đạo, các cấp chính quyền, cơ quan chức năng phải kịp thời có biện pháp xử lý kiên quyết, triệt để.

Các cấp, các ngành phải thường xuyên chăm lo nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của nhân dân, đẩy mạnh phong trào xây dựng làng văn hóa, khu dân cư văn hóa. Các tổ chức, đoàn thể chính trị, xã hội cần tăng cường đổi mới nội dung, phương pháp hoạt động để tập hợp đông đảo quần chúng nhân dân, giáo dục truyền thống yêu nước, tích cực tham gia các hoạt động kinh tế, xã hội, tránh xa những cám dỗ không lành mạnh. Các ngành chức năng, các đoàn thể cần phối hợp giúp đỡ các tôn giáo chính tông hoạt động theo quy định của pháp luật.

Tuy nhiên, quan trọng nhất vẫn là nâng cao nhận thức của người dân. Công tác tuyên truyền, giáo dục, vận động, giải thích, hướng dẫn của các cấp, các ngành, các cơ quan chức năng và đoàn thể chính trị, xã hội cho người dân không chỉ tăng cường về cường độ, liều lượng mà phải đổi mới cả nội dung và hình thức. Khi nào quần chúng nhân dân hiểu rõ đâu là chính đạo, đâu là tà đạo thì việc thực hiện quyền tự do tín ngưỡng, hoạt động tôn giáo của họ chắc chắn sẽ theo đúng pháp luật./.

Theo Kim Ngọc/QĐND