Lâu nay, việc phân loại, xếp loại đảng viên và các tổ chức cơ sở Đảng vẫn được tiến hành đều đặn hàng năm. Ở một số chi bộ có tổ chức sinh hoạt chặt chẽ và có tính chiến đấu, việc phân loại đã góp phần nâng cao nhận thức tư tưởng về tính tổ chức, kỷ luật và năng lực phấn đấu của đảng viên. Sau khi phân loại, các đơn vị, nhất là đảng uỷ đã họp tổng kết, tuyên dương khen thưởng những đơn vị, cá nhân đạt danh hiệu xuất sắc.
Tuy vậy, qua thực tế ở cơ sở, với sự nghiên cứu, tập hợp theo dõi, chúng tôi thấy vấn đề phân loại, đánh giá đảng viên ở nhiều nơi vẫn còn sa vào hình thức, đối phó, khiên cưỡng, máy móc...
Trước hết là nhận thức chưa đầy đủ yêu cầu cần thiết và quan trọng của việc phân loại đảng viên, đơn vị tổ chức Đảng. Một số cấp uỷ cho rằng việc phân loại là việc thường tình đến hạn thì làm, làm xong là được, kết quả đạt được ra sao cũng không quan tâm. Đến tháng 12 thì chi uỷ phát phiếu, đảng viên ghi vào rồi đưa ra phân loại. Cả năm chẳng có nhắc nhở, hướng dẫn, đặt vấn đề phấn đấu hoàn thành nhiệm vụ ra sao. Do đó mà đến kỳ phân loại, một số đảng viên chẳng quan tâm gì đến việc làm phiếu, làm bản kiểm điểm và thậm chí cả dự họp phân loại cũng không lưu ý.
Thứ hai là việc phân loại đảng viên, có những chi bộ thường không căn cứ vào tiêu chí, nội dung cụ thể mà chỉ xét chung chung. Cuối năm, đảng viên nào không sai phạm gì lớn là hoàn thành nhiệm vụ. Đảng viên nào có làm một số việc được giao là coi như hoàn thành tốt. Một số đảng viên do nhận thức cảm tính, nên đã bỏ phiếu bầu một số đảng viên yếu kém là xuất sắc và bầu đảng viên phấn đấu tốt, hoàn thành nhiệm vụ xuất sắc chỉ hoàn thành nhiệm vụ!
Cũng vì nhận thức cảm tính, máy móc, rập khuôn, tư duy kiểu cũ nên khi đánh giá phân loại đảng viên, có chi bộ đã bỏ qua yêu cầu đánh giá cụ thể, đi vào suy tôn hình thức, đối phó. Đã là bí thư chi bộ, đảng bộ, là cán bộ xã thì dù có thiếu sót, thậm chí thiếu sót lớn vẫn được bầu là đảng viên hoàn thành tốt nhiệm vụ thậm chí còn bầu là đảng viên hoàn thành xuất sắc. Cũng từ suy nghĩ đó mà có những tổ chức Đảng không dám xử lý đảng viên yếu kém vì sợ mất "chi bộ trong sạch và vững mạnh", hoặc không dám xử lý các chi bộ yếu kém vì sợ mất "đảng bộ vững mạnh"! Ngay cả ở nhiều đảng uỷ, khi xét phân loại các chi bộ, các đảng viên cũng còn có hiện tượng tránh né đối với đồng chí bí thư, chủ tịch UBND. Thậm chí có nơi chánh, phó bí thư đảng uỷ đáng lý phải xử lý, phải khiển trách nhưng lại được bầu chọn là "đảng viên hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ"!
Cũng từ tình trạng nói trên mà một số nơi, sau khi phân loại đánh giá cuối năm, chi bộ mất đoàn kết, đảng viên sai phạm tiếp tục sai phạm nặng hơn. Rồi cũng từ đó mà chất lượng công tác của đảng viên sút kém, vai trò lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện của chi bộ sút kém hơn, gây mất lòng tin trong nhân dân.
Điều đáng quan tâm giải quyết là việc đánh giá xếp loại đảng viên và các tổ chức Đảng như chi bộ, đảng bộ lâu nay chưa căn cứ vào nhiệm vụ chính trị cụ thể, công việc được giao của đảng viên, của tổ chức Đảng.
Khi đánh giá đảng viên để phân loại phải căn cứ vào nhiệm vụ cụ thể của đơn vị và cá nhân. Dù đảng viên đó có chức vụ và địa vị gì mà không hoàn thành nhiệm vụ chính trị được giao thì không thể xếp loại khá, tốt. Bản thân cấp uỷ và chi bộ phải có bảng phân công trách nhiệm, nhiệm vụ cụ thể của từng đảng viên. Hàng tháng phải được kiểm tra đánh giá, góp ý sửa chữa sai phạm và mỗi năm phải được đánh giá cụ thể, xác đáng, không vị nể, không né tránh, không bao che, không "dĩ hoà vi quý", không chạy theo thành tích và danh hiệu hình thức.
Từ thực tế nói trên, để đổi mới có hiệu quả việc đánh giá, xếp loại đảng viên và tổ chức cơ sở Đảng, chúng tôi có mấy đề xuất và kiến nghị:
Trước hết, các cấp uỷ Đảng phải có nhận thức đúng đắn, đầy đủ tầm quan trọng và tác dụng tích cực về tính chiến đấu của Đảng đối với việc đánh giá, phân loại đảng viên. Tránh tình trạng chỉ làm cho có, làm để đối phó, làm không kiểm tra như lâu nay. Từ nhận thức của cấp uỷ mà nâng cao nhận thức cho đảng viên và công việc đó phải được tiến hành thường xuyên trong tổ chức Đảng, chứ không chỉ chờ đến cuối năm theo kiểu "rằm thì trăng tròn".
Thứ hai, đảng uỷ phải giao trách nhiệm, giao nhiệm vụ chính trị cụ thể cho từng chi bộ bằng kế hoạch, văn bản. Phải quản lý và theo dõi kế hoạch công tác lãnh đạo và nhiệm vụ chính trị cụ thể của từng chi bộ. Không chỉ kiểm tra đôn đốc thường xuyên mà đến khi xét đánh giá, phân loại, đảng uỷ phải căn cứ vào kế hoạch đó mà đánh giá, xếp loại đảng viên và tổ chức cơ sở Đảng.
Thứ ba, các cấp uỷ, chi bộ phải có phân công nhiệm vụ đảng viên cụ thể, sát hợp, ghi vào biên bản, ghi vào sổ phân công đảng viên. Hàng tháng, trong sinh hoạt chi bộ, phải đôn đốc thực hiện, sửa chữa những khuyết điểm, những sai sót qua kiểm tra của cấp uỷ. Đến cuối tháng, kiểm điểm của chi uỷ phải rà soát bảng phân công đó. Cuối năm, trong kiểm điểm, đánh giá và phân loại phải căn cứ vào bảng phân công mà xếp loại. Muốn cho chi bộ, đảng bộ tốt thì phải luôn rà soát nhiệm vụ, luôn kiểm tra đôn đốc, bổ cứu rút kinh nghiệm; tránh tình trạng cả năm không để ý, cuối năm lo xếp loại tốt để "có thành tích" và giữ "uy tín" của chi bộ.
Thứ tư, cần chống lối làm việc tuỳ tiện, chạy theo thời gian rồi bỏ qua việc kiểm điểm của từng đảng viên, việc góp ý phê bình của các đảng viên trong chi bộ. Có nơi, chỉ qua vài tiếng đồng hồ mà kiểm điểm xong cả hơn ba chục đảng viên trong chi bộ. Bản kiểm điểm làm qua loa, chiếu lệ, người làm, người không và trong khi họp, người góp ý thì còn e dè, nể nang, né tránh. Thậm chí có đảng viên còn bóp méo sự thật, hữu khuynh thiên lệch, đánh giá theo cảm tính...
Thứ năm, trong giai đoạn hiện nay, việc xếp loại đánh giá đảng viên, tổ chức cơ sở Đảng cần gắn liền với việc đẩy mạnh việc thực hiện "Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh" và việc thực hiện Nghị quyết Hội nghị Trung ương lần thứ tư (khoá XI) của Đảng về xây dựng chỉnh đốn Đảng./.
Hải Hồng