Làm việc gì cũng cần có lòng nhiệt tình. Không có con tim nóng bỏng sẽ thiếu lửa, khó hào hứng để vượt qua khó khăn, hoàn tất nhiệm vụ. Nhưng nếu chỉ có con tim nóng mà không được chỉ đạo bởi cái đầu sáng suốt, minh mẫn thì rất nhiều khi sẽ hỏng việc hoặc cũng có thể đạt kết quả nhưng phải trả giá đắt. Về quan hệ giữa “con tim nóng và cái đầu lạnh”, Lênin đã nói một câu bất hủ: “Lòng nhiệt tình cộng với sự ngu dốt bằng sự phá hoại”. Phép cộng do vị lãnh tụ thiên tài phát hiện thật chí lý. Lòng nhiệt tình (trái tim nóng) cộng với sự ngu dốt (tức là cái đầu cũng nóng chứ không lạnh), thì chỉ dẫn tới hỏng việc nghiêm trọng. Lênin nói câu này trong bối cảnh sau Cách mạng tháng 10 (1917), có rất nhiều Đảng viên Bôn-Sê-vích nôn nóng muốn đưa xã hội Nga tiến nhanh lên CNXH, bèn tìm mọi cách thúc ép người nông dân Nga phải đi vào con đường tập thể hoá nông nghiệp, kể cả việc dùng vũ lực để doạ họ phải nghe theo, rốt cuộc đã khiến họ ấm ức, tạo tâm lý chống đối, chỉ có lợi cho bọn phản cách mạng.

Ngẫm thực tế nước ta, thấy cũng có không ít trái tim nóng, nhưng lại không được đi liền với những cái đầu lạnh, tỉnh nên đã dẫn tới những hậu quả đáng tiếc. Ví như vụ giá, lương, tiền năm 1985 đã nhắc nhở mọi người về những trái tim nóng nhưng cái đầu không tỉnh. Và gần đây không thiếu những chủ trương, nghị định được ban hành nhưng thiếu tính khả thi dẫn tới vô tác dụng, chỉ khiến người ta trở nên nhờn luật. Mấy năm trước, nghị định 36-CP về việc giữ hè thông, đường thoáng ở Thủ đô Hà Nội đã tỏ ra ít hiệu quả. Tất cả các hè phố đã bị tư nhân chiếm dụng, choán hết diện tích của người đi bộ, buộc phải đi xuống đường, góp phần tạo nên ùn tắc giao thông. Hẳn là ai đó “quân sư”, “tham mưu” cho các cơ quan chức năng để cho ra đời nghị định trên đã không nghĩ đến một thực tế: làm sao có thể giữ quang vỉa hè khi các quầy hàng, cửa hiệu bung ra vô tội vạ và xe cộ càng ngày càng gia tăng? Lực lượng gìn giữ trật tự đi dẹp chỉ là sự đối phó khoảnh khắc, rồi lại như “bắt cóc bỏ đĩa”.

Mọi chủ trương, nghị quyết, các điều luật trước khi trở thành chính thức do Nhà nước ban hành, chắc chắn phải được hình thành từ một cá nhân nào đó rồi mới “tham mưu” cho những cấp, những người có thẩm quyền. Rất cần những người này có nhiệt tình, tâm huyết (đương nhiên). Song xin hãy đặc biệt lưu ý tới cái đầu: Cần tỉnh táo sáng suốt, thông minh, giàu trí tuệ để phán đoán được mọi hiệu quả và hậu quả sau khi điều luật được ban hành. Nếu không, hẳn là tình trạng người dân nhờn với luật sẽ vẫn còn tiếp tục diễn ra.

“Con tim nóng và cái đầu lạnh” là như thế./.

Quang Trí