Hội thảo “Vai trò của báo chí, xuất bản trong công tác bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng và đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch ở Việt Nam hiện nay” nhằm tổng kết, đánh giá hiệu quả sau 4 năm triển khai Nghị quyết số 35-NQ/TW ngày 22/10/2018 của Bộ Chính trị về tăng cường bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch trong tình hình mới, góp phần làm rõ những vấn đề lý luận, thực tiễn và kinh nghiệm trong công tác bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng thông qua hoạt động báo chí, xuất bản.

Chủ trì Hội thảo có các đồng chí: PGS.TS. Lê Văn Lợi, Phó Giám đốc Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh; PGS.TS. Phạm Minh Tuấn, Giám đốc - Tổng Biên tập Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật; PGS.TS. Phạm Minh Sơn, Giám đốc Học viện Báo chí và Tuyên truyền.

Ở Việt Nam, chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh là nền tảng tư tưởng, kim chỉ nam cho hành động của Đảng ta; là ngọn cờ tư tưởng, lý luận để Đảng ta lãnh đạo thành công sự nghiệp cách mạng, xây dựng, bảo vệ Tổ quốc và đi lên xây dựng chủ nghĩa xã hội. Do tầm quan trọng như vậy, các thế lực cơ hội, thù địch luôn tìm cách phá hoại nền tảng tư tưởng của Đảng với nhiều âm mưu, thủ đoạn khác nhau trong suốt quá trình từ khi Đảng ta ra đời, lãnh đạo đất nước cho đến ngày nay. Bởi vậy, bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng có ý nghĩa sống còn đối với sự tồn vong của chế độ, đối với sự phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc.

Ngày nay, tác động của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư, xu hướng chuyển đổi số đặt ra nhiều vấn đề mới về kinh tế, xã hội, chủ quyền, an ninh quốc gia, đặc biệt là an ninh trên không gian mạng. Các thế lực cơ hội, thù địch đã và đang đẩy mạnh thực hiện âm mưu diễn biến hòa bình, chuyển hóa về tư tưởng, từ đó gây bất ổn từ bên trong thông qua việc truyền bá những thông tin, quan điểm sai trái, phản động trên các phương tiện thông tin đại chúng. Trong bối cảnh đó, là kênh chuyển tải thông tin có hiệu quả, tác động hết sức mạnh mẽ tới nhận thức, tư tưởng con người, vai trò của báo chí, xuất bản Việt Nam càng trở nên quan trọng đối với công tác bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phê phán các quan điểm sai trái, thù địch.

Tính đến nay, cả nước có 815 cơ quan báo chí, 57 nhà xuất bản với hàng chục nghìn phóng viên, biên tập viên. Các cơ quan báo chí, xuất bản không ngừng lớn mạnh, tiệm cận với xu hướng phát triển chung của thế giới, tạo ra nhiều ấn phẩm ngày càng có chất lượng, đáp ứng đời sống tinh thần xã hội, góp phần quan trọng vào những thành tựu to lớn, có ý nghĩa lịch sử của đất nước. Tuy vậy, so với yêu cầu phát triển mới của đất nước, vai trò của báo chí, xuất bản trong bảo vệ nền tảng tư tưởng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch vẫn còn những hạn chế nhất định. 

Đứng trước bối cảnh và những yêu cầu mới hiện nay, để thực sự phát huy vai trò là vũ khí sắc bén, công cụ đắc lực của Đảng trên lĩnh vực tư tưởng - văn hóa, báo chí, xuất bản cần có những thay đổi, xác định phương hướng, giải pháp mới, đột phá nhằm phát huy vai trò, sức mạnh của mình trong việc định hướng dư luận, làm chủ đời sống tinh thần, chiếm lĩnh mặt trận tư tưởng, bảo vệ vững chắc nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phê phán các quan điểm sai trái, thù địch. Đó là cơ sở để Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật và Học viện Báo chí và Tuyên truyền tổ chức Hội thảo khoa học quốc gia “Vai trò của báo chí, xuất bản trong công tác bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng và đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch ở Việt Nam hiện nay”.

Trong quá trình diễn ra Hội thảo, các đại biểu dành nhiều công sức, trí tuệ, tập trung làm sáng tỏ những nội dung khoa học: 

Thứ nhất, cơ sở lý luận về vai trò của báo chí, xuất bản so với các công cụ, phương thức khác của hệ thống chính trị trong bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch.

Thứ hai, nhận diện những âm mưu, thủ đoạn của các thế lực thù địch nhằm chống phá nền tảng tư tưởng của Đảng trong đời sống xã hội và trên không gian mạng; phân tích vai trò cung cấp thông tin chính thống của báo chí, xuất bản chống lại xu hướng nhiễu loạn thông tin trên mạng xã hội hay lợi dụng các vấn đề nhạy cảm như dân tộc, tôn giáo, dịch bệnh… để chống phá Đảng và Nhà nước Việt Nam.

Thứ ba, phân tích, dự báo những tác động, thách thức của môi trường internet, chuyển đổi số cũng như sự tác động của cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0 hiện nay đối với báo chí, xuất bản Việt Nam trong công tác bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng và đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch; chỉ ra những mặt thuận lợi, khó khăn trong việc thực hiện mục tiêu đưa báo chí, xuất bản trở thành ngành công nghiệp văn hóa vững mạnh trong tương lai.

Thứ tư, khái quát thực tiễn, chỉ ra những điểm đặc thù của mô hình xuất bản, báo chí của Việt Nam; đồng thời chọn lọc và giới thiệu những kinh nghiệm có giá trị tham khảo, các phương thức đổi mới công tác xuất bản, báo chí tiên tiến, phù hợp của các quốc gia, các ngành, lĩnh vực, góp phần rút ra những giải pháp phát huy vai trò của báo chí, xuất bản trong đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch ở Việt Nam hiện nay.

Báo chí, xuất bản trở thành “công cụ sắc nhọn” đấu tranh trên mặt trận tư tưởng của Đảng

Báo chí, xuất bản đã đồng hành cùng dân tộc ta liên tiếp giành thắng lợi trong kháng chiến chống thực dân Pháp, đế quốc Mỹ xâm lược, hoàn thành cuộc cách mạng dân tộc, dân chủ nhân dân, đưa cả nước vững bước đi lên chủ nghĩa xã hội. Trong thời kỳ đổi mới, báo chí cách mạng Việt Nam tiếp tục khởi sắc, phát triển nhanh cả về số lượng, chất lượng, nội dung, hình thức, phương tiện kỹ thuật, công nghệ, có “vị thế” đặc biệt, tác động sâu sắc trong đời sống xã hội. 

Đặc biệt trong tình hình hiện nay, báo chí, xuất bản đã trở thành một “công cụ sắc nhọn” đấu tranh trên mặt trận tư tưởng của Đảng. Trước sự phát triển mạnh mẽ của internet, mạng xã hội, truyền thông số. Lợi dụng ưu thế của mạng xã hội và truyền thông số như tốc độ đăng tài, chia sẻ và lan truyền thông tin nhanh, dung lượng lớn, đa chiều, không hạn chế bởi không gian và thời gian... các thế lực thù địch, các phần tử cơ hội chính trị, bất mãn và các tổ chức phản động đang đẩy mạnh hoạt động tuyên truyền những luận điệu xuyên tạc, bịa đặt; những thông tin xấu, độc, sai sự thật... để chống phá Đảng và Nhà nước ta, phá hoại nền tảng tư tưởng của Đảng, gây nhiễu loạn thông tin và mất ổn định tình hình chính trị. 

Trong cuộc đấu tranh khó khăn, phức tạp, vai trò của báo chí, xuất bản là hết sức quan trọng. Báo chí, xuất bản không chỉ tuyên truyền lý luận chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách và pháp luật của Nhà nước đến mọi cán bộ, đảng viên và nhân dân, định hướng thông tin và dư luận xã hội, mà còn phải tích cực đấu tranh vạch rõ âm mưu thủ đoạn của kẻ thù, phản bác trực diện các quan điểm, luận điệu sai trái, thù địch để bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, giữ vững trận địa tư tưởng và niềm tin của quần chúng nhân dân đối với sự lãnh đạo của Đảng, tạo sự ổn định để phát triển đất nước. “Vì thế, việc phát huy vai trò của báo chí, xuất bản trong công tác bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch hiện nay là vấn đề hết sức quan trọng và cấp thiết” - PGS.TS. Lê Văn Lợi khẳng định.

Theo PGS.TS Phạm Minh Tuấn, Giám đốc - Tổng Biên tập Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật, trong thời gian qua, báo chí, xuất bản đã phát huy tương đối hiệu quả vai trò là cơ quan tuyên truyền, định hướng dư luận, góp phần bảo vệ vững chắc nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch. Các cơ quan báo chí, xuất bản chính thống vừa làm nhiệm vụ chính trị, hoạt động trong cơ chế thị trường và có đóng góp rất nhiều cho công tác văn hóa – tư tưởng, tạo ra những ấn phẩm bổ ích cho xã hội. Đây cũng là kênh thông tin có vai trò quan trọng trong việc tạo “sức đề kháng” cho người dân trước những tác động tiêu cực, nhiễu loạn của thông tin trên mạng internet hiện nay. Những tác phẩm báo chí đặc sắc, những ấn phẩm sách ý nghĩa, có sức lan tỏa rộng rãi đã trở thành vũ khí lý luận sắc bén trong cuộc “bút chiến” nhằm ngăn chặn, đẩy lùi suy thoái về tư tưởng, chính trị, đạo đức, lối sống, các biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong một bộ phận cán bộ đảng viên.

Tuy nhiên, việc phát huy vai trò của báo chí, xuất bản trong công tác bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng và đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch ở nước ta hiện nay cũng gặp phải những khó khăn, thách thức nhất định như: Khả năng thích ứng với xu thế truyền thông hiện đạicủa các cơ quan báo chí, xuất bản so với các phương tiện thông tin đại chúng, đặc biệt là mạng xã hội còn hạn chế; Chất lượng nguồn nhân lực làm công tác báo chí, xuất bản, đặc biệt là về bản lĩnh chính trị, chưa thực sự tương xứng với vai trò và vị trí tiên phong của mình trong định hướng dư luận xã hội bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, nhất là trong bối cảnh cách mạng công nghiệp 4.0, chuyển đổi số. Trong lĩnh vực xuất bản, số lượng cán bộ có chuyên môn sâu, tâm huyết với nghề, đặc biệt là trong xuất bản sách lý luận, chính trị đang có xu hướng giảm sút, trong khi sự thu hút của công việc này đối với thế hệ trẻ còn hạn chế. Dưới tác động của kinh tế thị trường, mối quan tâm của cộng đồng xã hội cũng trở nên đa dạng hơn, thậm chí có những tác động lệch lạc, tiêu cực tới hoạt động báo chí, xuất bản, gây cản trở đối với việc thực hiện nhiệm vụ chính trị quan trọng này. Nguồn kinh phí cho hoạt động báo chí, xuất bản cũng phải chịu sự điều tiết đáng kể từ cơ chế thị trường, khiến sự đầu tư cho hoạt động bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng còn gặp khó khăn.

Phát huy vai trò của báo chí, xuất bản trong công tác bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng

Tham luận tại hội thảo, PGS.TS Hà Huy Phượng cho rằng, để  báo  chí  phát  huy  vai  trò,  trách  nhiệm  trong  bảo  vệ  nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch trong bối cảnh bùng nổ truyền thông hiện nay, Đảng  và  Nhà  nước  cần  đặc  biệt  quan  tâm,  chỉ đạo, định  hướng  và  quản  lý  hoạt  động  tốt  hơn  nữa  để  báo  chí  phát triển chất lượng, phát huy tốt thế mạnh, vai trò của mình, nhất là trên mặt trận tư tưởng - văn hóa, đặc biệt là lực lượng xung kích trong bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch hiện nay. Bên cạnh đó, các cơ quan báo chí cần chú trọng đổi mới nội dung, hình thức các sản phẩm báo chí để đáp  ứng  thị hiếu của công chúng trong bối cảnh bùng nổ, cạnh tranh thông tin, nhất là thông tin trên internet, mạng xã hội. 

Các cơ quan báo chí, nhà báo cần đổi mới phương thức, kỹ năng làm báo, cập nhật kỹ  năng làm báo hiện đại, nhất là trong thực hiện sáng tạo các tác phẩm và tổ chức sản xuất sản phẩm báo chí về bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch.

Theo PGS.TS Hà Huy Phượng, mỗi nhà quản lý, tác nghiệp báo chí cần có nhận thức đầy đủ, đúng đắn về tầm quan trọng của báo chí trong bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch; đồng thời phải coi đây là trách nhiệm của  người làm báo và cơ quan báo chí. Cần coi bảo vệ Đảng, bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng cũng chính là bảo vệ nghề nghiệp, việc làm của mỗi cơ quan báo chí, cá nhân nhà báo, bởi báo chí cách mạnglà báo chí của Đảng, Nhà nước và của quần chúng nhân dân.

Để báo chí phát huy vai trò đi đầu trong bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch, PGS.TS Hà Huy Phượng cho rằng Nhà nước cần có chính sách cụ thể khuyến khích đội ngũ nhà báo, các cơ quan báo chí hăng say sáng tạo và sản xuất sản phẩm báo chí chất lượng cao. Đồng thời cần quan tâm hơn nữa đến tuyển dụng, sử dụng và đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ nhà báo cách mạng Việt Nam thực sự chuyên nghiệp, ngang tầm khu vực và quốc tế. 

Dưới góc độ xuất bản, Th.S Nguyễn Hà Giang, Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật cho rằng, sách lý luận, chính trị có thể bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng và đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái thù địch bởi sách lý luận, chính trị có tính định hướng và tính chiến đấu cao. Cụ thể, tính định hướng của sách lý luận, chính trị thể hiện trong việc góp phần xây dựng nền tảng tư tưởng,thế giới quan, nhân sinh quan cách mạng, giáo dục, nâng caotrình độ và bản lĩnh chính trị cho cán bộ, đảng viên và nhân dân; xây dựng con người mới, nếp sống mới. Tính chiến đấu cao của sách lý luận, chính trị thể hiện là vũ khí sắc bén, cương quyết vạch trần, đấu tranh không khoan nhượng bằng những lý lẽ khoa học, thuyết phục.

Lực lượng chủ lực trong bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh chống các quan điểm sai trái, thù địch là sách lý luận chính trị.  Sách lý  luận,  chính  trị  luôn  gắn  bó,  đồng  hành  cùng công  tác  tư  tưởng,  lý  luận,  trở  thành  vũ  khí  hữu hiệu để bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch. “Vì thế, để bảo vệ nền tảng tư tưởng và vai trò lãnh đạo của Đảng, việc tăng cường đấu tranh phê phán các quan điểm sai trái của các thế lực thù địch, cơ hội chính trị chống phá nền tảng tư tưởng của Đảng là đòi hỏi khách quan, nhiệm vụ cấp bách trước mắt, đồng thời cũng là nhiệm vụ thường xuyên, cơ bản, lâu dài của sách lý luận, chính trị” - Th.S Nguyễn Hà Giang khẳng định.

Theo ông Nguyễn Minh Tuấn, Trưởng ban Tuyên giáo Tỉnh ủy Yên Bái, hiện nay các quan điểm sai trái, thù địch chủ yếu xuất hiện và phát tán trên mạng xã hội. Chính vì vậy, mạng xã hội cũng là trận địa để triển khai đấu tranh, phản bác các quan điểm sai trái, thù địch trực tiếp, kịp thời, hiệu quả nhất. Tỉnh Yên Bái luôn xác định vai trò quan trọng trong việc phối hợp các lực lượng phục vụ công tác đấu tranh, xử lý các trường hợp đăng tải thông tin sai lệch, thiếu kiểm chứng trên mạng xã hội. Từ năm 2019 đến năm 2021, tỉnh đã tác động 6 trang báo điện tử; 4 fanpage đề nghị chỉnh sửa nội dung, gỡ các bài viết, xác minh, răn đe, giáo dục 57 đối tượng có hành vi đăng tải, phát tán thông tin chưa được kiểm chứng. Đồng thời, tiến hành lập biên bản, ra quyết định xử lý vi phạm hành chính đối với 21 vụ việc về hành vi đăng tải thông tin sai sự thật, vu khống, xúc phạm danh dự, uy tín cá  nhân.

Ông Nguyễn Minh Tuấn cho rằng, thời gian tới, xác định việc sử dụng mạng xã hội trong công tác tuyên truyền là tất yếu khách quan và là một xu thế không thể đảo ngược. Để tiếp tục thực hiện có hiệu quả công tác xây dựng, phối hợp các lực lượng, góp phần phục vụ các nhiệm vụ chính trị, đấu tranh, phản bác các quan điểm sai trái, thù địch, tỉnh Yên Bái sẽ tăng cường sự phối hợp chặt chẽ giữa các ban, ngành, đoàn thể; giữa tỉnh và địa phương nhằm phát huy sức mạnh tổng hợp. Huy động toàn xã hội, toàn dân, đặc biệt là thế hệ trẻ gồm đoàn viên, thanh niên,học sinh, sinh viên tham gia; khơi dậy tinh thần yêu nước, ý thức cảnh giác cách mạng, ý thức tự giác, thành hành động tích cực trong phê phán, đấu tranh chống quan điểm sai trái.

Trọng Đạt