Như vậy kim ngạch gạo xuất khẩu trong quý I đạt 727 triệu USD, tăng 57,5% về lượng và 63,1% về giá trị so với cùng kỳ năm 2008.

Theo ông Nguyễn Trí Ngọc - Cục trưởng Cục Trồng trọt (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn), trong năm nay, tổng sản lượng lúa cả nước có thể đạt 38 triệu tấn thóc, trong đó 9 triệu tấn thóc (tương đương 4,5-5 triệu tấn gạo) có thể dùng để xuất khẩu. Trước mắt, vụ đông xuân ở miền Nam đã đạt khoảng 9,5 triệu tấn thóc.

Do vậy, theo ông Ngọc, Việt Nam nên điều hành việc xuất khẩu gạo hết sức linh hoạt. Theo đó, việc giãn giao khoảng 300.000 tấn gạo sang vụ hè thu là cần thiết để đảm bảo đủ lượng hàng và chất lượng gạo xuất khẩu trong những tháng cuối năm.

Căn cứ tiến độ xuất khẩu, lượng hợp đồng và lượng gạo hàng hoá vụ đông xuân, đảm bảo điều hành xuất khẩu gạo theo chỉ đạo của Chính phủ, Bộ Công Thương đã chỉ đạo Hiệp hội Lương thực Việt Nam chủ động phối hợp với các tỉnh có sản lượng lúa hàng hoá lớn, điều tiết số lượng gạo xuất khẩu hết tháng 6/2009 trong khả năng nguồn cung theo hướng: Ưu tiên các hợp đồng xuất khẩu của các doanh nghiệp đóng tại địa bàn có lúa hàng hoá đã và đang thu hoạch, có chân hàng, đặc biệt là các hợp đồng có điều kiện thanh toán ngay. Bên cạnh đó, Hiệp hội cần trao đổi thống nhất với các doanh nghiệp để giãn thời hạn giao hàng một phần các hợp đồng tập trung.

Mặt khác, để tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp xuất khẩu gạo trong việc thu mua, tạm trữ, bảo quản lúa gạo hàng hoá, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đang xây dựng Đề án đầu tư xây dựng 4 triệu tấn kho dự trữ lúa gạo (trong đó 2 triệu tấn đầu tư xây dựng mới và 2 triệu tấn đầu tư nâng cấp) tại vùng Đồng bằng sông Cửu Long.

Theo báo cáo của Hiệp hội Lương thực Việt Nam, nếu tính cả các hợp đồng đang giao dịch chưa đăng ký thì tổng số hợp đồng xuất khẩu gạo hiện nay vào khoảng 4 triệu tấn (bằng 80-88% tổng lượng gạo xuất khẩu cả năm 2009). Các hợp đồng này chủ yếu có lịch giao hàng trong nửa đầu năm 2009.

Về cơ cấu giống, do chất lượng lúa đông xuân tốt, nên lúa IR50404 dễ tiêu thụ và được giá. Điều này tạo ra xu hướng đẩy diện tích trồng giống lúa IR50404 lên cao trong vụ hè thu 2009 dẫn đến sản lượng quá nhiều, trong khi chất lượng lại thấp nên không thể tránh khỏi tình trạng tiêu thụ khó khăn như đã xảy ra trong vụ hè thu năm trước.

Ngoài ra, việc trồng một giống lúa chiếm diện tích quá cao dễ dẫn đến sâu bệnh nhất là đối với vụ hè thu. Vì vậy, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đề nghị ủy ban nhân dân các tỉnh, thành vùng đồng bằng sông Cửu Long chỉ đạo các địa phương không mở rộng diện tích trồng giống lúa IR50404 trong vụ hè thu 2009 lên trên 20%.

Riêng hệ thống khuyến nông cần khuyến cáo nông dân về sử dụng giống lúa, sự rủi ro trong tiêu thụ và sâu bệnh gây hại nếu tập trung trồng giống lúa IR50404 trên diện tích quá lớn./.

TG