Vì vậy, trong tình hình hiện nay, vấn đề tăng cường sự lãnh đạo của Đảng, tăng cường CTĐ, CTCT có ý nghĩa quyết định đối với sự trưởng thành, phát triển của quân đội trong tình hình mới và là nhân tố cơ bản hàng đầu quyết định sức mạnh chiến đấu của quân đội, bảo đảm cho quân đội hoàn thành thắng lợi mọi nhiệm vụ được giao trong thời bình cũng như trong chiến tranh, kể cả chiến tranh công nghệ cao.

Để tăng cường CTĐ, CTCT nhằm xây dựng Quân đội nhân dân Việt Nam vững mạnh về chính trị, tư tưởng và tổ chức đáp ứng yêu cầu của thời kì mới phải tiến hành đồng bộ các giải pháp cơ bản, trong đó cần tập trung thực hiện tốt một số vấn đề cơ bản sau:

Một là, phát huy vai trò lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy đảng; nâng cao ý thức, trách nhiệm, trình độ năng lực tổ chức của đội ngũ cán bộ, đảng viên, trước hết là cán bộ chủ trì các cấp trong tiến hành CTĐ, CTCT.

CTĐ, CTCT là bộ phận quan trọng trong hoạt động lãnh đạo của Đảng; là công tác cơ bản của lãnh đạo, chỉ huy các cấp nhằm xây dựng quân đội về chính trị, làm cho quân đội tuyệt đối trung thành với Đảng, Tổ quốc và nhân dân, sẵn sàng chiến đấu hi sinh vì độc lập tự do của Tổ quốc, vì chủ nghĩa xã hội, vì hạnh phúc của nhân dân, nhiệm vụ nào cũng hoàn thành, khó khăn nào cũng vượt qua, kẻ thù nào cũng đánh thắng. Tiến hành CTĐ, CTCT là trách nhiệm của mọi tổ chức, mọi lực lượng, của cán bộ, đảng viên, trong đó tổ chức đảng, đội ngũ cán bộ chỉ huy các cấp giữ vai trò “trung tâm, then chốt” trong việc tăng cường, nâng cao chất lượng CTĐ, CTCT.

Để phát huy vai trò lãnh đạo, chỉ đạo các hoạt động CTĐ, CTCT phải xây dựng các cấp ủy Đảng thực sự là hạt nhân lãnh đạo chính trị của đơn vị; không ngừng nâng cao năng lực lãnh đạo toàn diện, sức chiến đấu và tính sáng tạo của các tổ chức đảng, nhất là lãnh đạo về chính trị, tư tưởng và tổ chức. Đẩy mạnh xây dựng tổ chức cơ sở đảng trong sạch vững mạnh gắn với xây dựng đơn vị vững mạnh toàn diện. Thường xuyên đổi mới phương thức lãnh đạo của tổ chức Đảng các cấp; bồi dưỡng nâng cao trình độ, năng lực lãnh đạo, chỉ đạo và tổ chức quán triệt, thực hiện các nghị quyết về CTĐ, CTCT cho cấp ủy viên từ cơ sở đến Đảng ủy Quân sự Trung ương. Nghị quyết lãnh đạo về CTĐ, CTCT phải đảm bảo tính toàn diện và biết tập trung lãnh đạo, chỉ đạo các hoạt động CTĐ, CTCT đi sâu vào những nhiệm vụ cơ bản, những khâu then chốt, dứt điểm những vấn đề cụ thể, thiết thực, bức xúc đặt ra trong quá trình thực hiện nhiệm vụ của các đơn vị trong toàn quân. Khắc phục tình trạng nghị quyết chung chung, dàn trải, trùng lặp, mô phỏng nghị quyết, chỉ thị, hướng dẫn của cấp trên, nghị quyết một đường, tổ chức thực hiện một nẻo, thiếu kiểm tra, giám sát việc thực hiện. Thực tiễn cho thấy: Ở đâu, đơn vị nào mà hiệu lực và vai trò lãnh đạo của cấp ủy Đảng được phát huy thì ở đó CTĐ, CTCT sẽ được tăng cường và đạt hiệu quả cao, ngược lại ở đâu, thiếu sự lãnh đạo, chỉ đạo kịp thời, nghiêm túc thì ở đó CTĐ, CTCT kém hiệu lực và kết quả không cao. Lê-nin đã khẳng định: “… Ở đâu mà công tác chính trị trong quân đội, công tác của các chính ủy làm được chu đáo nhất… thì ở đấy không hề có tình trạng lỏng lẻo trong quân đội… tinh thần của họ cũng cao hơn; ở đấy thu được nhiều thắng lợi hơn…”^*.

Cùng với việc phát huy vai trò lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy Đảng phải nâng cao ý thức trách nhiệm của đội ngũ cán bộ, đảng viên, nhất là cán bộ chủ trì. Bởi vì đội ngũ cán bộ, đảng viên là người trực tiếp tổ chức mọi hoạt động ở đơn vị, cán bộ tốt hay xấu đều ảnh hưởng to lớn đến kết quả và chất lượng mọi mặt hoạt động của đơn vị. Do đó, để tăng cường và nâng cao hiệu quả các hoạt động CTĐ, CTCT phải phát huy vai trò tiền phong gương mẫu của đội ngũ cán bộ, đảng viên, nhất là cán bộ chủ trì; giải quyết hài hòa mối quan hệ giữa lãnh đạo và chỉ huy, gắn ý thức trách nhiệm với kết quả hoàn thành nhiệm vụ của đơn vị, khắc phục tình trạng đùn đẩy trách nhiệm, tranh công đổ lỗi. Kết hợp chặt chẽ giữa xây dựng đội ngũ đảng viên với xây dựng đội ngũ cán bộ; thường xuyên bồi dưỡng nâng cao trình độ mọi mặt với bồi dưỡng nâng cao trình độ, năng lực tiến hành CTĐ, CTCT; vừa xây dựng ý thức trách nhiệm, vừa bồi dưỡng nâng cao phẩm chất đạo đức, lối sống, “nói đi đôi với làm” cho đội ngũ cán bộ, đảng viên nói chung, cán bộ chủ trì nói riêng.

Hai là, đẩy mạnh và nâng cao chất lượng các hoạt động công tác tư tưởng, củng cố vững chắc trận địa tư tưởng của Đảng trong quân đội.

Một trong những vấn đề cơ bản của CTĐ, CTCT là phải không ngừng tăng cường sự lãnh đạo của Đảng; tăng cường bản chất giai cấp công nhân cho quân đội, làm cho mọi cán bộ, chiến sĩ trung thành tuyệt đối với chủ nghĩa Mác - Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh; kiên định mục tiêu độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội; có niềm tin vững chắc vào sự lãnh đạo của Đảng, tin tưởng và thực hiện thắng lợi mọi đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước và nhiệm vụ của quân đội. Đó là nội dung trung tâm, xuyên suốt trong toàn bộ hoạt động của CTĐ, CTCT nói chung, công tác tư tưởng nói riêng trong giai đoạn hiện nay.

Để tăng cường, nâng cao hiệu quả công tác tư tưởng, trước hết phải tiếp tục đổi mới nội dung, hình thức, cải tiến phương pháp, nâng cao tính chiến đấu của công tác tư tưởng trong toàn quân. Trong công tác tư tưởng, nội dung giáo dục phải toàn diện, nhưng phải tập trung giáo dục chủ nghĩa Mác - Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối chính trị, quân sự của Đảng, phẩm chất đạo đức cách mạng. Chú trọng tuyên truyền, giáo dục nhiệm vụ của quân đội, đơn vị, nhiệm vụ của mỗi quân nhân, làm cho họ hiểu đầy đủ về quyền lợi, nghĩa vụ và trách nhiệm, từ đó có mục đích, động cơ, thái độ đúng đắn, có phương pháp hành động phù hợp, đạt kết quả cao trong thực hiện trách nhiệm được giao. Cần đi sâu giáo dục, quán triệt sâu sắc nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc, củng cố quốc phòng-an ninh, nhiệm vụ xây dựng quân đội nhân dân trong thời kì mới, nhất là nhiệm vụ sẵn sàng chiến đấu, huấn luyện, thực hiện nhiệm vụ kinh tế-quốc phòng; phòng, chống và khắc phục hậu quả thiên tai, cứu hộ, cứu nạn; tham gia xây dựng cơ sở chính trị ở địa phương nơi đóng quân, góp phần xây dựng nền quốc phòng toàn dân vững mạnh, xây dựng quân đội nhân dân cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại.

Cùng với việc thực hiện nghiêm túc nội dung giáo dục chính trị tư tưởng cần đổi mới hình thức, đa dạng hóa các loại hình hoạt động, phát huy sức mạnh tổng hợp trong tiến hành công tác tư tưởng. Trong những năm trước mắt cần tập trung nghiên cứu đổi mới, cải tiến hình thức, phương pháp giáo dục chính trị tại đơn vị, giáo dục khoa học xã hội và nhân văn trong các nhà trường quân đội theo hướng thiết thực, hiệu quả, hướng về cơ sở, tập trung giải quyết tốt những vấn đề nảy sinh từ cơ sở.

Kết hợp chặt chẽ giữa đổi mới nội dung, hình thức với cải tiến phương pháp, phương tiện hoạt động công tác tư tưởng, tận dụng tối đa việc ứng dụng công nghệ thông tin để nâng cao hiệu quả công tác tư tưởng; tập trung đầu tư nâng cấp các trang thiết bị truyền hình, phát thanh, xuất bản, in và các phương tiện kĩ thuật tuyên truyền khác.

Đồng thời, phải kết hợp chặt chẽ giữa tuyên truyền giáo dục nâng cao bản lĩnh chính trị, lập trường giai cấp công nhân với kiên quyết đấu tranh chống mọi âm mưu, thủ đoạn tuyên truyền của các thế lực thù địch nhằm phi chính trị hóa quân đội và mọi biểu hiện suy thoái về chính trị, đạo đức, lối sống trong quân đội. Công tác tư tưởng phải chủ động, nhạy bén, kịp thời đấu tranh đập tan mọi âm mưu, thủ đoạn chống phá của các thế lực thù địch trên lĩnh vực chính trị, tư tưởng, lí luận; làm thất bại chiến lược diễn biến hòa bình, bạo loạn lật đổ; vô hiệu hóa mọi âm mưu, thủ đoạn phi chính trị hóa quân đội, vô hiệu hóa lực lượng vũ trang của kẻ thù. Kiên quyết đấu tranh chống các quan điểm sai trái, thù địch, phản động để phòng, chống tự diễn biến trong nội bộ, góp phần tạo nên sự thống nhất cao về chính trị, tư tưởng trong toàn quân, không để xảy ra bất ngờ, nhất là bất ngờ về tư tưởng.

Công tác tư tưởng trong quân đội trước tình hình mới cần quán triệt và thực hiện tốt 5 khâu cơ bản sau: Một là, cần nâng cao chất lượng việc định hướng tư tưởng, nhất là trước những diễn biến phức tạp của tình hình, trước những tác động không thuận chiều của tình hình khách quan, đảm bảo tính đúng đắn, kịp thời, nhạy bén; hai là, quản lí chặt chẽ tình hình tư tưởng của bộ đội, phân loại chính xác và có giải pháp xử lí đúng đắn đối với từng loại, đặc biệt là cần quản lí thật tốt các quan hệ xã hội quân nhân nhất là quan hệ không chính thức và trong ngày nghỉ, giờ nghỉ; ba là, dự báo chính xác tình hình và chiều hướng phát triển tư tưởng của cán bộ, chiến sĩ để có biện pháp ngăn ngừa và vô hiệu hóa những tư tưởng tiêu cực, khuyến khích những tư tưởng tích cực, tiến bộ; bốn là, kết hợp chặt chẽ việc bồi dưỡng, khích lệ kịp thời những tư tưởng tích cực với đấu tranh kiên quyết, triệt để những tư tưởng tiêu cực, lạc hậu nảy sinh; năm là, chủ động, sáng tạo, linh hoạt trong xử lí các tình huống tư tưởng phức tạp cụ thể với từng người, từng tình huống, từng hoàn cảnh.

Ba là, nâng cao trình độ, năng lực chủ trì về chính trị của đội ngũ chính ủy, chính trị viên; xây dựng hệ thống cơ quan chính trị các cấp thật sự vững mạnh, có khả năng thực hiện có hiệu quả các hoạt động CTĐ, CTCT trong toàn quân.

Đội ngũ chính ủy, chính trị viên, cán bộ chính trị và cơ quan chính trị các cấp là lực lượng nòng cốt, chủ yếu, trực tiếp tiến hành CTĐ, CTCT trong quân đội. CTĐ, CTCT có được tăng cường hay không phụ thuộc rất lớn vào số lượng, chất lượng và hiệu quả hoạt động của đội ngũ này. Xây dựng đội ngũ chính ủy, chính trị viên và cơ quan chính trị phải xuất phát từ mục đích, yêu cầu nhiệm vụ xây dựng quân đội, yêu cầu tăng cường CTĐ, CTCT trong thời kì mới để tính toán số lượng, cơ cấu, chất lượng, điều kiện, tiêu chuẩn cho phù hợp với chức trách, nhiệm vụ được giao.

Để xây dựng đội ngũ chính ủy, chính trị viên đáp ứng yêu cầu tăng cường CTĐ, CTCT trong xây dựng quân đội hiện nay cần phải tiếp tục thực hiện nghiêm túc Nghị quyết số 51/NQ-TW ngày 20-7-2005 của Bộ Chính trị về tiếp tục hoàn thiện cơ chế lãnh đạo của Đảng, thực hiện chế độ một người chỉ huy gắn với chế độ chính ủy, chính trị viên trong Quân đội nhân dân Việt Nam. Trước mắt, cần rà soát về số lượng, chất lượng đội ngũ chính ủy, chính trị viên, cán bộ chuyên trách về CTĐ, CTCT trong toàn quân để có kế hoạch bố trí, sắp xếp đủ biên chế chính ủy, chính trị viên, cán bộ chuyên trách ở cơ quan chính trị trong toàn quân, nhất là chính ủy, chính trị viên ở các đơn vị biên giới, hải đảo, những đơn vị đủ quân. Tập trung giải quyết dứt điểm tình trạng thiếu chính trị viên ở đơn vị cơ sở, cơ quan chính trị không đủ người để quán xuyến công việc, theo dõi, kiểm tra, giúp đỡ đơn vị, tham mưu cho cấp ủy và thủ trưởng đơn vị trong lãnh đạo, chỉ đạo CTĐ, CTCT.

Trong giáo dục đào tạo và sử dụng phải giải quyết đồng bộ các vấn đề từ tạo nguồn, đào tạo, bồi dưỡng, giáo dục, rèn luyện sử dụng theo một quan điểm nhất quán, tạo điều kiện để lực lượng chính ủy, chính trị viên và cán bộ chuyên trách CTĐ, CTCT đủ sức hoàn thành tốt chức năng, nhiệm vụ của mình. Có như vậy mới góp phần tăng cường và nâng cao hiệu lực CTĐ, CTCT, xây dựng quân đội ta vững mạnh về chính trị trong bối cảnh mới. Cần nghiên cứu để xác định đúng cơ cấu đối tượng đầu vào đào tạo sĩ quan chính trị bảo đảm sự phát triển lâu dài và cung cấp đủ về số lượng, chất lượng cao cán bộ chính trị đáp ứng yêu cầu xây dựng quân đội vững mạnh về chính trị làm cơ sở để nâng cao chất lượng tổng hợp và sức mạnh chiến đấu của quân đội trong tình hình mới.

Bốn là, tiếp tục đổi mới nội dung, đa dạng hóa hình thức, biện pháp tiến hành CTĐ, CTCT trong quân đội.

Tính đúng đắn, khoa học của nội dung, sự phong phú đa dạng, sinh động, hấp dẫn của hình thức, biện pháp sẽ góp phần tăng cường CTĐ, CTCT làm cho nó đi vào cuộc sống. Vì vậy, đổi mới nội dung, hình thức, biện pháp tiến hành CTĐ, CTCT là yêu cầu khách quan, thường xuyên giúp cho CTĐ, CTCT không rơi vào đường mòn lối cũ, hình thức chủ nghĩa, đơn điệu, kém chất lượng và hiệu quả.

Việc đổi mới nội dung, hình thức, biện pháp các loại hình hoạt động phải đặt dưới sự chỉ đạo thống nhất từ Tổng cục Chính trị, các cơ quan chức năng của Bộ Quốc phòng đến đơn vị cơ sở, đồng thời mỗi cấp ủy, thủ trưởng đơn vị, cơ quan chính trị các cấp phải thực sự đề cao trách nhiệm, năng động, sáng tạo trong tổ chức thực hiện, không trông chờ, dựa dẫm vào cấp trên, nhưng cũng không tự do tùy tiện. Đổi mới nội dung, hình thức, biện pháp tiến hành CTĐ, CTCT hiện nay và trong những năm tới cần phải bảo đảm được tính cơ bản, hệ thống, vừa cập nhật những thông tin mới, vừa trang bị được kiến thức toàn diện, đồng thời trực tiếp góp phần vào xây dựng hệ thống phẩm chất nhân cách cần thiết ở người quân nhân cách mạng, vừa phục vụ cho nhiệm vụ trực tiếp trước mắt và cả nhiệm vụ cơ bản, lâu dài của cách mạng Việt Nam, của sự nghiệp xây dựng và chiến đấu của quân đội.

Cần nghiên cứu, vận dụng những bài học kinh nghiệm quý báu trong kháng chiến chống Pháp, chống Mỹ, trong thực hiện nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc để nâng cao hiệu lực CTĐ, CTCT trong giai đoạn cách mạng hiện nay. Cần bám sát thực tiễn, phát huy trí tuệ của tập thể, đề cao trách nhiệm cá nhân, dám nghĩ, dám làm là thiết thực đổi mới nội dung, hình thức, biện pháp nhằm không ngừng tăng cường, nâng cao hiệu lực CTĐ, CTCT đáp ứng yêu cầu tăng cường sức mạnh của quân đội trong thời kì mới, hoàn thành thắng lợi nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc Việt Nam XHCN.

Năm là, phát huy sức mạnh tổng hợp của các tổ chức, các lực lượng, các phương tiện trong tiến hành CTĐ, CTCT.

CTĐ, CTCT trong Quân đội nhân dân Việt Nam bao gồm nhiều mặt công tác, nhiều hoạt động với nhiều tổ chức, nhiều lực lượng tham gia nhưng đều có chung một mục đích là xây dựng quân đội vững mạnh về chính trị, tư tưởng và tổ chức. Vì vậy, vấn đề đặt ra là cần có cơ chế để huy động và phát huy được sức mạnh tổng hợp của các tổ chức, các lực lượng vì mục đích chung đó. Mỗi tổ chức, mỗi lực lượng đều có chức năng, nhiệm vụ khác nhau, có phương thức hoạt động khác nhau, nên cần có sự phối hợp chặt chẽ với nhau trong các hoạt động. Có như vậy mới có thể phát huy được thế mạnh của từng tổ chức, từng lực lượng để hỗ trợ cho nhau, tạo tiền đề và điều kiện cho nhau, tác động lẫn nhau tạo thành sức mạnh tổng hợp để không ngừng nâng cao chất lượng CTĐ, CTCT đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ ngày càng cao. Mặt khác, để nâng cao chất lượng và hiệu quả CTĐ, CTCT cần phải không ngừng quan tâm đổi mới và nâng cao chất lượng các thiết chế và các phương tiện đảm bảo cho CTĐ, CTCT. Ngày nay trong sự phát triển chung của khoa học-công nghệ và trình độ phát triển kinh tế-xã hội của đất nước chúng ta có rất nhiều thuận lợi để nâng cao chất lượng các phương tiện, vật tư, kĩ thuật và các thiết chế đáp ứng yêu cầu đổi mới và nâng cao chất lượng hoạt động CTĐ, CTCT. Đây cũng là một yếu tố rất quan trọng tạo nên sức mạnh tổng hợp trong tiến hành và nâng cao chất lượng CTĐ, CTCT trong quân đội ta trước tình hình mới.

Trên đây là một số vấn đề chủ yếu trong tăng cường CTĐ, CTCT trong xây dựng quân đội ta đáp ứng yêu cầu bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới, rất mong được các nhà nghiên cứu tiếp tục đóng góp thêm.

Trung tướng PGS,TS. NGUYỄN TUẤN DŨNG
Phó chủ nhiệm Tổng cục Chính trị
_____________________________________

^* V.I.Lê-nin, Toàn tập, Tập 39, tiếng Việt, NXB Tiến bộ Mát-xcơ-va 1977, tr.66.