Nghị quyết Trung ương 4 (khóa XI) “Một số vấn đề cấp bách về xây dựng Đảng hiện nay” Trung ương không bàn toàn diện mà chỉ lựa chọn ba vấn đề cấp bách nhất để tập trung chỉ đạo thực hiện với mong muốn tạo được sự chuyển biến rõ rệt, củng cố niềm tin trong Đảng và nhân dân. Để sửa chữa những khuyết điểm trong nội bộ Đảng đã tích tụ lâu ngày, khắc phục những hạn chế yếu kém trong công tác xây dựng Đảng đã kéo dài qua nhiều nhiệm kỳ là công việc không đơn giản, dễ dàng. Trái lại, đây là vấn đề vô cùng khó khăn, phức tạp, đòi hỏi toàn Đảng phải có quyết tâm cao nhất, mọi tổ chức, mọi lực lượng phải phấn đấu kiên trì, bền bỉ. Song, với vai trò là tổ chức lãnh đạo thì các cấp ủy, tổ chức đảng từ Trung ương đến cơ sở phải là lực lượng tiên phong, mẫu mực, phải nâng tầm lãnh đạo lên cao hơn nữa, nâng sức chiến đấu mạnh hơn nữa mới có thể đáp ứng được yêu cầu nhiệm vụ mà Nghị quyết Trung ương 4 (khóa XI) đã xác định. Trong Đảng bộ Quân đội, vai trò của cấp ủy, tổ chức đảng cần được xác định rõ và phát huy đầy đủ với quyết tâm lớn, trách nhiệm cao, biện pháp thực hiện quyết liệt.

Trên tinh thần ấy, trước hết, cấp ủy, tổ chức đảng các cấp cần tập trung lãnh đạo, chỉ đạo làm tốt công tác chuẩn bị, tổ chức chặt chẽ, nghiêm túc việc học tập, quán triệt và triển khai thực hiện nghị quyết, nhất là việc chủ động xây dựng kế hoạch thực hiện nghị quyết của cấp ủy cấp mình một cách cụ thể, thiết thực, có tính khả thi cao. Trong quá trình xây dựng chỉ thị, kế hoạch, hướng dẫn, các cấp ủy, tổ chức đảng không những bám sát chỉ thị, kế hoạch, hướng dẫn của cấp trên mà quan trọng hơn phải biết cụ thể hóa tất cả những nội dung thật sát với tình hình đặc điểm, nhiệm vụ, nhất là phải đúng với mức độ, tính chất của những yếu kém, khuyết điểm trong đảng bộ, chi bộ mình. Làm thế nào để mọi cán bộ, đảng viên, nhất là các đồng chí cán bộ chủ chốt, các đồng chí trong cấp ủy thuận lợi nhất trong đối chiếu, liên hệ tự kiểm điểm, ai cũng có thể soi vào để thấy rõ khuyết điểm, hạn chế của chính mình; khắc phục ngay từ khâu chuẩn bị văn bản với tư duy giản đơn, phiến diện, thiếu trăn trở, suy nghĩ, tìm tòi quen mô phỏng một cách cứng nhắc những nội dung chỉ thị, kế hoạch, hướng dẫn của cấp trên. Mỗi cấp ủy, tổ chức đảng đều phải nghiên cứu công phu, hiểu rõ tính chất, phạm vi, xu hướng và hậu quả của những yếu kém, khuyết điểm trong toàn Đảng và trong Đảng bộ Quân đội. Đối chiếu, liên hệ những hạn chế, khuyết điểm của toàn Đảng, của Đảng bộ Quân đội để làm rõ những hạn chế, khuyết điểm của đảng bộ, chi bộ mình, tránh tư tưởng né tránh, xem đó là khuyết điểm ở nơi khác, đảng bộ khác, ở cấp dưới. Mặt khác, cũng phải xem xét rất khoa học, tránh áp đặt cứng nhắc, không phải trong Đảng có hạn chế, khuyết điểm gì thì đảng bộ, chi bộ mình cũng có những hạn chế, khuyết điểm đó. Cần phải xem xét khách quan, toàn diện, phân tích đầy đủ tính chất, mức độ, phạm vi, xu hướng, hậu quả những hạn chế, yếu kém, khuyết điểm trên cả 3 vấn đề cấp bách về xây dựng Đảng; làm rõ các biểu hiện lệch lạc, sai trái, các dạng thức khác nhau của hạn chế, khuyết điểm đã và đang tồn tại trong đảng bộ, chi bộ mình, làm cơ sở để tập thể và từng cá nhân viết tự kiểm điểm một cách thuận tiện nhất; đồng thời đó cũng là căn cứ để tổ chức và cá nhân phê bình, đóng góp một cách đúng đắn, tránh tả khuynh, hữu khuynh, không để kẻ xấu lợi dụng, góp phần tạo sự chuyển biến rõ rệt về xây dựng Đảng.

Cùng với lãnh đạo việc học tập, quán triệt và triển khai thực hiện nghị quyết, cấp ủy, tổ chức đảng các cấp cần chú trọng lãnh đạo, chỉ đạo có hiệu quả công tác tuyên truyền, giáo dục, tạo chuyển biến sâu sắc về nhận thức tư tưởng và trách nhiệm chính trị cho cán bộ, đảng viên và quần chúng; gắn với việc đẩy mạnh việc học tập tư tưởng và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh ở từng cơ quan, đơn vị đi vào chiều sâu, đạt hiệu quả thiết thực.

Đặc biệt, cấp ủy, tổ chức đảng các cấp cần dành nhiều thời gian, tập trung trí tuệ lãnh đạo, chỉ đạo chặt chẽ các khâu, các bước kiểm điểm, tự phê bình và phê bình. Trong Nghị quyết Trung ương 4 (khóa XI) có bốn nhóm giải pháp, nhóm giải pháp tự phê bình và phê bình, nêu cao tính tiền phong gương mẫu của cấp trên được đề cập như là giải pháp mang tính đột phá. Cùng với việc ra nghị quyết, lần này Trung ương còn có chỉ thị, kế hoạch, hướng dẫn rất cụ thể các khâu, các bước kiểm điểm, tự phê bình và phê bình, đòi hỏi cấp ủy, tổ chức đảng các cấp phải nắm vững và thực hiện nghiêm túc.

Quá trình lãnh đạo, chỉ đạo, kiểm điểm, tự phê bình và phê bình cần giải quyết tốt mối quan hệ giữa tổ chức và cá nhân - cá nhân và tổ chức, vừa đề cao tính tích cực chủ động, tự giác của cá nhân, vừa phát huy tốt vai trò của tổ chức với quy trình chặt chẽ, nội dung thống nhất, khoa học. Trên cơ sở những quy định chặt chẽ, cùng với những nội dung cụ thể, những tiêu chí rõ ràng, từng cấp ủy chi bộ, từng cá nhân đảng viên, nhất là cán bộ lãnh đạo, quản lý, phải chủ động, tự giác đối chiếu với những quy định, tự liên hệ, kiểm điểm để thấy rõ, thấy hết những ưu điểm và hạn chế, khuyết điểm. Theo tư tưởng Hồ Chí Minh: Tự phê bình và phê bình cốt để học tập ưu điểm của nhau, sửa chữa khuyết điểm cho nhau, để cùng tiến bộ mãi. Đó cũng là quá trình đấu tranh giữa cái thiện và cái ác, giữa mặt tốt và mặt xấu trong mỗi tổ chức, mỗi con người. Do đó, cần phải dựa vào mặt tốt, dựa vào nhân tố tích cực, đề cao tính tích cực tự giác của mỗi người để đấu tranh từng bước đẩy lùi cái chưa tốt, làm cho cái tốt nảy nở như hoa mùa xuân, mặt xấu mất dần đi, đó là thái độ của người cách mạng. Quán triệt tư tưởng Hồ Chí Minh, trong nghị quyết lần này luôn đề cao tính tự giác, tính chủ động của mỗi người trong kiểm điểm, tự phê bình và phê bình.        

Song, để ngăn chặn, đẩy lùi những yếu kém, khuyết điểm đã kéo dài qua nhiều nhiệm kỳ thì không chỉ kêu gọi tính chủ động, tự giác của mỗi người mà còn phải có nhiều biện pháp chặt chẽ, vừa đề cao tính tự giác, vừa có những quy định mang tính bắt buộc ai cũng phải tuân theo và chấp hành nghiêm túc. Thực tế, những biểu hiện về phai nhạt lý tưởng, sa vào chủ nghĩa cá nhân, ích kỷ, cơ hội, thực dụng, kèn cựa địa vị, cục bộ, tham nhũng, lãng phí, tùy tiện, vô nguyên tắc, không thể dễ dàng khắc phục nếu chỉ hô hào, kêu gọi tính tự giác một cách chung chung. Vì vậy, một mặt đề cao tính tích cực, chủ động, tự giác của mỗi người cần phát huy tốt vai trò của tổ chức, thông qua các biện pháp mang tính bắt buộc với những quy định chặt chẽ. Chính quá trình thực hiện những quy định bắt buộc đó sẽ dần tạo nên thói quen tự giác cho mỗi người, thói quen tốt cho cả tập thể. Cấp ủy, tổ chức đảng phải là nơi đầu tiên phát hiện, ngăn ngừa, khắc phục những mầm mống của sự phai nhạt lý tưởng, những biểu hiện sai lệch về đạo đức lối sống. Việc kiểm điểm, tự phê bình và phê bình cần được chuẩn bị chu đáo, tiến hành nghiêm túc, bám sát vào những quy định đảng viên không được làm. Tự phê bình và phê bình đòi hỏi mỗi người phải có tinh thần tự giác rất cao, có tình thương yêu đồng chí đồng đội, chân tình, cởi mở và phải có tinh thần dũng cảm, đấu tranh thẳng thắn. Khắc phục tình trạng nể nang, dĩ hòa vi quý, đoàn kết xuôi chiều, thiên về tình cảm, bị tình cảm cá nhân chi phối, đồng thời nghiêm khắc xử lý những biểu hiện lợi dụng phê bình để đấu đá, làm mất uy tín của nhau, gây rối đối với tổ chức, ảnh hưởng đến đoàn kết trong tổ chức đảng, tạo kẽ hở cho kẻ xấu lợi dụng kích động, chia rẽ. Những trường hợp sai phạm nghiêm trọng mà không thành khẩn, không tự giác, được mọi người đóng góp mà không tiếp thu, được tổ chức giúp đỡ mà không sửa chữa thì phải xử lý thích đáng theo điều lệ Đảng, pháp luật Nhà nước và kỷ luật quân đội.

Cùng với những vấn đề nêu trên, cấp ủy, tổ chức đảng các cấp cần có chương trình tổng thể, lộ trình khoa học để phát huy ưu điểm, khắc phục khuyết điểm, động viên được sự nỗ lực sáng tạo của các tổ chức, các lực lượng vào thực hiện thắng lợi nhiệm vụ chính trị. Kiểm điểm, tự phê bình và phê bình tuy được xác định là giải pháp quan trọng nhất nhưng không phải là giải pháp duy nhất. Do đó, phải đặt giải pháp này trong mối quan hệ chặt chẽ với các nhóm giải pháp khác. Cấp ủy tổ chức đảng các cấp cần có chương trình, kế hoạch vừa toàn diện, vừa chi tiết để phát huy ưu điểm, khắc phục những hạn chế, khuyết điểm. Lãnh đạo, chỉ đạo tốt việc kiểm điểm, tự phê bình và phê bình sẽ có căn cứ đúng đắn để hiểu rõ thêm cán bộ, đánh giá nhận xét, sàng lọc đội ngũ cán bộ, chuẩn bị quy hoạch cấp ủy, cán bộ chủ chốt cho nhiệm kỳ tới. Trên cơ sở đánh giá đúng ưu điểm, hạn chế, khuyết điểm của cán bộ, đảng viên, nhất là cán bộ lãnh đạo, quản lý, cán bộ chủ chốt; cấp ủy, tổ chức đảng có thẩm quyền cần điều chỉnh, bổ sung, hoàn thiện quy hoạch đội ngũ cán bộ các cấp, có kế hoạch luân chuyển, điều động, cất nhắc, bổ nhiệm cán bộ một cách khách quan, đồng thời cũng kiên quyết cho thôi giữ chức vụ lãnh đạo, quản lý, chỉ huy đối với những người tín nhiệm thấp, phẩm chất, năng lực không tương xứng. Thông qua kiểm điểm, tự phê bình và phê bình, cấp ủy tổ chức đảng các cấp liên hệ kiểm điểm trách nhiệm phân tích rõ nguyên nhân, nhất là nguyên nhân chủ quan, trên cơ sở đó đổi mới nâng cao chất lượng công tác quản lý, giáo dục, rèn luyện đảng viên, thực hiện các chế độ, nguyên tắc trong công tác cán bộ, trong sinh hoạt cấp ủy, tổ chức đảng. Từ kiểm điểm, tự phê bình và phê bình, các cơ quan chức năng nghiên cứu, đề xuất hoàn thiện cơ chế, chính sách tuyển chọn, đào tạo, bồi dưỡng, quản lý, sử dụng cán bộ cho phù hợp với điều kiện mới; xây dựng hoàn thiện quy chế, quy định về thực hiện nguyên tắc tập trung dân chủ, tự phê bình và phê bình; thẩm quyền trách nhiệm của chính ủy, chính trị viên, người chỉ huy trong mối quan hệ với cấp ủy.

 Như vậy, kiểm điểm, tự phê bình và phê bình nếu thực hiện tốt sẽ tạo đà cho thực hiện các giải pháp khác và ngược lại, muốn kiểm điểm, tự phê bình và phê bình đạt được yêu cầu mong muốn cần phải kết hợp chặt chẽ giữa công tác tư tưởng với công tác tổ chức và công tác chính sách; giữa tuyên truyền, giáo dục chính trị với công tác tổ chức, công tác cán bộ, công tác kiểm tra giám sát… Làm tốt những vấn đề nêu trên mới tạo nên sức mạnh tổng hợp, bảo đảm cho công tác xây dựng Đảng có sự chuyển biến rõ rệt….

Đại tá, PGS, TS Nguyễn Quang Phát, Chủ nhiệm Chính trị Học viện Chính trị 

Nguồn: QĐND