Thực chất vấn đề này là sự suy thoái trong ứng xử văn hóa giữa con người với con người, giữa con người với môi trường giao thông như không tuân thủ luật lệ đi đường, chen lấn, phóng nhanh vượt ẩu, uống rượu bia quá mức, lấn chiếm lòng đường, lề đường, vô cảm trước những người bị tai nạn...

Những năm gần đây, Trung tâm Nghiên cứu  Bảo tồn và phát huy văn hóa dân tộc Việt Nam được giao thực hiện Ðề án văn hóa giao thông đã tổ chức nhiều cuộc hội thảo tại Hà Nội, Ðà Nẵng, Thừa Thiên-Huế, Hòa Bình, Quảng Ninh... và nhận được nhiều ý kiến đóng góp, bàn luận sôi nổi về vấn đề này.

Bộ  Giao thông vận tải cũng đã đề ra ba mục tiêu của văn hóa giao thông: Thứ nhất, từng bước xây dựng thói quen cư xử có văn hóa, đúng pháp luật, xóa bỏ những thói quen tùy tiện vi phạm quy tắc giao thông, hình thành ý thức tự giác tuân thủ pháp luật  khi tham gia giao thông nhất là đối với đối tượng thanh niên, thiếu niên. Thứ hai, nâng cao trách nhiệm và hiệu quả công tác phối hợp của các cơ quan quản lý nhà nước, các cấp chính quyền, các tổ chức chính trị - xã hội, các đoàn thể trong công tác bảo đảm trật tự an toàn  giao  thông. Thứ ba là bảo đảm giao thông thông suốt, giảm ùn tắc, giảm tai nạn giao thông.

Ðể văn hóa giao thông trở thành phong trào lôi cuốn mọi tầng lớp nhân dân tham gia, thiết nghĩ, mục tiêu đề ra cần phải có những tiêu chí cụ thể để trả lời cho câu hỏi  văn hóa giao thông là gì, để thực hiện nó cần phải làm những việc gì? Thực tế cho thấy, các cuộc vận động, các phong trào muốn thu hút mọi người tham gia thì rất cần một bộ tiêu chí cụ thể, dễ hiểu, dễ nhớ và dễ phổ biến rộng rãi trong nhân dân, tránh tình trạng chỉ dừng lại ở lý thuyết, chỉ thấy mục đích, ý nghĩa chung chung mà không nhận biết những việc làm cụ thể, những cái đích cụ thể. Những tiêu chí này không phải tự nhiên chúng ta đặt ra mà xuất phát từ thực tế cuộc sống với những yêu cầu khách quan của nó.

Xây dựng văn hóa giao thông thực chất là xây dựng  con người có văn hóa trong hoạt động giao thông, xây dựng mối quan hệ văn hóa giữa con người với con người, giữa con người với môi trường giao thông của xã hội. Nên chăng chúng ta cần có tiêu chí cho việc xây dựng con người ở từng lĩnh vực cụ thể như: người tham gia giao thông, người quản lý giao thông, người thi hành luật pháp giao thông, người xây dựng và quản lý cơ sở hạ tầng và sản xuất phương tiện giao thông, người điều khiển phương tiện giao thông công cộng...

Vì là tiêu chí xây dựng con người cho nên chỉ xây dựng được những nội dung cần có, khó đề ra tỷ lệ, số lượng. Tiêu chí nặng về định tính hơn là định lượng. Thí dụ, tiêu chí người tham gia giao thông trước hết là phải biết luật và tuân thủ nghiêm Luật Giao thông, có hành vi ứng xử văn hóa như không chen lấn, không uống rượu bia quá độ, không xô xát, cãi cọ khi va chạm, giúp đỡ người già, phụ nữ,  trẻ em, người khuyết tật và những người gặp tai nạn... Tiêu chí người có văn hóa khi lái xe khách, ngoài việc biết và tuân thủ pháp luật cần bổ sung thêm những đặc thù của ngành mình như tôn trọng tính mạng và tài sản của khách, không điều khiển xe cũ nát, không an toàn, không chở số lượng khách quá quy định, không chở hàng cấm, không uống rượu bia, bảo đảm lái xe an toàn, thái độ ứng xử với khách văn minh, lịch sự... Các đơn vị và cơ sở sản xuất có  thể quy định tỷ lệ người đạt chuẩn văn hóa giao thông để xác định đơn vị và cơ sở có đạt danh hiệu văn hóa giao thông hay không.

Khi có một bộ tiêu chí văn hóa giao thông sẽ tuyên truyền rộng rãi đến mọi tầng lớp nhân dân thông qua các ấn phẩm, các tác phẩm văn học nghệ thuật, báo chí và hệ thống thông tin đại chúng. Văn hóa giao thông là vấn đề liên quan đến mỗi người chúng  ta, một khi mọi người đã tìm thấy hướng đi và những nội dung cần làm thì nhận thức về văn hóa giao thông sẽ được nâng cao và nó dần dần thấm sâu vào cuộc sống, trở thành nếp sống văn hóa, góp phần tạo ra môi trường giao thông của nước ta văn minh, hiện đại và đậm chất nhân văn./.

(Hoàng Anh/ND)