Tổ yến sào được tìm thấy ở các khu vực có địa hình hiểm trở như vách đá, hang động ven biển – những nơi có chim yến sinh sống. Món ăn bổ dưỡng này được khai thác chủ yếu từ tổ của hai loài chim yến là yến hàng và yến sào đen. Chúng được tìm thấy tại nhiều quốc gia Đông Á như Nhật Bản, Triều Tiên, Trung Quốc, Việt Nam, Malaysia, Indonesia, Thái Lan và một số quốc gia khác.

Riêng yến sào Việt Nam được tìm thấy ở một số hòn đảo của một số tỉnh Nam Trung Bộ như tỉnh Phú Yên, Khánh Hòa… Chúng thường nằm trên các vách đá cao thuộc những hòn đảo lớn nhỏ, chính vì vậy mà quá trình khai thác tổ yến hết sức nguy hiểm, tiềm ẩn nhiều rủi ro.

Loài chim yến này phân bố từ Quảng Bình đến Côn Đảo, Phú Quốc; trong đó Khánh Hòa là nơi tập trung quần thể chim yến đảo phát triển ổn định và lớn nhất nước. Sản lượng khai thác yến sào đảo yến thiên nhiên Khánh Hòa trong những năm gần đây đã vượt trên 3.300 kg/năm.

XUẤT XỨ NGUỒN GỐC CỦA YẾN SÀO VÀ NHỮNG CÔNG DỤNG DIỆU KỲ CHO SỨC KHOẺ

Yến sào đảo thiên nhiên Khánh Hòa từ lâu đã được các nhà khoa học chứng minh là loại thực phẩm rất tốt cho sức khỏe và sắc đẹp. Tuy nhiên, không phải người tiêu dùng nào cũng hiểu hết được cách thưởng thức món ăn này, đa phần vẫn còn quan niệm, ăn yến để thưởng thức, lâu lâu mới sử dụng một lần. Điều này khiến yến sào không phát huy được hết tính bổ dưỡng, công dụng tuyệt vời của nó.

Tuy nhiên, điều băn khoăn hiện nay là làm sao để mua được loại yến sào đảo thiên nhiên có nguồn gốc rõ ràng và chất lượng đảm bảo để phát huy hiệu quả tốt nhất khi sử dụng yến sào.

Yến sào là hợp chất bao gồm 2 yếu tố chính: glyco và protein. Phần glyco bao gồm 7 loại, cơ thể dễ hấp thụ. Phần protein có chứa nhiều acid amin không thay thế, mà cơ thể con người không tổng hợp được.

Yến sào góp phần tăng cường khả năng hoạt động thể lực và phản xạ thần kinh, bổ đối với hệ huyết học, làm tăng số lượng hồng cầu, huyết sắc tố, giảm thời gian đông máu, tăng cường các kích thích sinh trưởng cho các tế bào, phục hồi các tế bào bị thương tổn, chống lão hóa, bảo vệ da, giúp làn da sáng mịn.

Yến sào có tác dụng bổ dưỡng cao, làm cường tráng, dai sức, kích thích tiêu hóa, giúp an thần, gây ngủ, cầm máu, chữa được bệnh ho, thổ huyết, kiết lỵ. Đây là vị thuốc bổ rất tốt cho người ốm yếu, cao tuổi, sản phụ băng huyết, trẻ em suy dinh dưỡng.

Yến sào có tác dụng bổ dưỡng cao, làm cường tráng, dai sức, kích thích tiêu hóa, giúp an thần, gây ngủ, cầm máu, chữa được bệnh ho, thổ huyết, kiết lỵ. Đây là vị thuốc bổ rất tốt cho người ốm yếu, cao tuổi, sản phụ băng huyết, trẻ em suy dinh dưỡng.

Ngày qua ngày, chim yến hàng (loài chim sống ở biển miền Trung và các đảo) miệt mài nhả dãi (nước bọt) thành những vòng tròn xoáy trôn ốc để xây nên những chiếc tổ xinh xắn mà nếu bị lấy đi, chim lại tiếp tục không nản làm lại tổ khác để duy trì nòi giống.

Tổ chim yến còn có tên dân dã là tai yến (vì tổ nom giống như tai người), còn trong y học cổ truyền và giao dịch kinh tế, nó được gọi là yến sào (yến: chim én, sào: tổ). Tổ yến được khai thác làm hai đợt. Đợt thứ nhất vào tháng 3 trước khi chim đẻ trứng. Đợt thứ hai vào tháng 7-8 sau khi chim non rời tổ, tự bay và kiếm mồi. Chính việc khai thác hợp lý này đã tạo điều kiện thuận lợi cho đàn chim phát triển (dưỡng chim).

Tổ yến hình nôi tròn hoặc bầu dục, cong bán nguyệt, màu trắng xám, có khi màu hồng hoặc đỏ, to bằng nửa quả trứng vịt, dài khoảng 7 cm, rộng 5 cm, nặng độ 10 g. Đôi khi có những tổ to, dày, nặng khoảng 18-20 g mà người ta cho rằng đó là tổ do chim xây lần đầu, những lần sau làm lại tổ nhỏ dần và mỏng. Lại có nhận định là tổ to do chim trẻ làm và tổ nhỏ do chim già làm. Tổ yến khai thác về được chải sạch chất bẩn, nhặt hết lông tơ, rồi phân thành nhiều loại.

- Yến huyết có màu đỏ tươi, mép có viền trắng, được xếp vào loại thượng hạng. Loại yến này rất hiếm gặp, thường mỗi vụ thu hoạch chỉ được vài trăm tổ. Theo các nhà khoa học, tổ yến có màu đỏ là do vách đá nơi chim yến làm tổ có nhiều oxyde sắt, còn theo truyền thuyết dân gian thì do chim cố gắng hết sức để làm tổ nên bị ra máu.

- Yến quang hay yến bạch là tổ làm lại lần thứ hai, to dày, màu trắng trong, nặng 10-12 g, là loại một.

- Yến thiên màu trắng đục, xanh hoặc vàng, nặng 9-10 g, loại hai.

- Yến địa màu xám, tím hoặc đen nhạt, nặng 6-7 g, loại ba (tổ của chim già).

Ngoài ra, còn có yến bã trầu màu hồng, yến bài là tổ chưa làm xong hoặc bị vỡ, yến mao là tổ mới làm lần đầu, yến xiêm là tổ rất bẩn, dính đầy lông (ít được dùng).

GẮN MỐC ĐỊA CHỈ NGUỒN DƯỢC LIỆU QUÝ YẾN SÀO ĐẢO THIÊN NHIÊN KHÁNH HÒA

Nhờ vào nguồn gốc địa hóa, thành phần hóa học, khoáng vật phong phú ở các hang yến, yến sào Khánh Hòa có giá trị dinh dưỡng đặc biệt cao và mùi vị đặc trưng của tổ yến đảo thiên nhiên. Đặc biệt, tổ yến huyết, yến hồng ở Khánh Hòa có hàm lượng dinh dưỡng rất cao.

Yến sào có tác dụng bổ dưỡng cao, làm cường tráng, dai sức, kích thích tiêu hóa, giúp an thần, gây ngủ, cầm máu, chữa được bệnh ho, thổ huyết, kiết lỵ. Đây là vị thuốc bổ rất tốt cho người ốm yếu, cao tuổi, sản phụ băng huyết, trẻ em suy dinh dưỡng.

Yến sào có tác dụng bổ dưỡng cao, làm cường tráng, dai sức, kích thích tiêu hóa, giúp an thần, gây ngủ, cầm máu, chữa được bệnh ho, thổ huyết, kiết lỵ. Đây là vị thuốc bổ rất tốt cho người ốm yếu, cao tuổi, sản phụ băng huyết, trẻ em suy dinh dưỡng.

Ngày qua ngày, chim yến hàng (loài chim sống ở biển miền Trung và các đảo) miệt mài nhả dãi (nước bọt) thành những vòng tròn xoáy trôn ốc để xây nên những chiếc tổ xinh xắn mà nếu bị lấy đi, chim lại tiếp tục không nản làm lại tổ khác để duy trì nòi giống.

Tổ chim yến còn có tên dân dã là tai yến (vì tổ nom giống như tai người), còn trong y học cổ truyền và giao dịch kinh tế, nó được gọi là yến sào (yến: chim én, sào: tổ). Tổ yến được khai thác làm hai đợt. Đợt thứ nhất vào tháng 3 trước khi chim đẻ trứng. Đợt thứ hai vào tháng 7-8 sau khi chim non rời tổ, tự bay và kiếm mồi. Chính việc khai thác hợp lý này đã tạo điều kiện thuận lợi cho đàn chim phát triển (dưỡng chim).

Tổ yến hình nôi tròn hoặc bầu dục, cong bán nguyệt, màu trắng xám, có khi màu hồng hoặc đỏ, to bằng nửa quả trứng vịt, dài khoảng 7 cm, rộng 5 cm, nặng độ 10 g. Đôi khi có những tổ to, dày, nặng khoảng 18-20 g mà người ta cho rằng đó là tổ do chim xây lần đầu, những lần sau làm lại tổ nhỏ dần và mỏng. Lại có nhận định là tổ to do chim trẻ làm và tổ nhỏ do chim già làm. Tổ yến khai thác về được chải sạch chất bẩn, nhặt hết lông tơ, rồi phân thành nhiều loại.

Tổ yến đảo thiên nhiên Khánh Hòa sau khi thu hoạch được làm sạch lông, tạp chất bám trên bề mặt và được đóng hộp với nhiều định lượng khác nhau, phù hợp với nhu cầu của người tiêu dùng.

Yến sào đảo yến thiên nhiên ở Khánh Hòa được khách hàng trong nước và quốc tế tôn vinh là sản phẩm có chất lượng hàng đầu thế giới. Với kinh nghiệm lâu năm, bí quyết quản lý, khai thác và bảo tồn nguồn tài nguyên yến sào đảo thiên nhiên hợp lý, sản lượng và chất lượng yến sào Khánh Hòa ngày càng cao.

Những năm qua, yến huyết, yến hồng, yến quang là những sản phẩm xuất khẩu chủ lực của Công ty Yến sào Khánh Hòa, được khách hàng nước ngoài tín nhiệm. Đơn đặt hàng xuất khẩu đến các thị trường ngày càng tăng, đặc biệt là các thị trường Hồng Kông, Nhật Bản, Úc, Trung Quốc. Năm 2014, doanh thu của Công ty tăng 21% so với năm trước.

KHẲNG ĐỊNH THƯƠNG HIỆU YẾN SÀO KHÁNH HOÀ

Từ 40 hang yến được giao quản lý, khai thác ban đầu, với nỗ lực duy trì số lượng hang yến đã có, phát triển hang yến mới, nhân đàn di đàn chim yến mới, Công ty Yến sào Khánh Hòa đã nâng tổng số hang yến hiện có lên 173 hang với 33 đảo yến phân bố trong vùng biển Khánh Hòa. Với những con số ấn tượng này, Yến sào Khánh Hòa vinh dự nhận Kỷ lục châu Á về số lượng hang đảo yến nhiều nhất và sản lượng khai thác yến sào đảo thiên nhiên lớn nhất châu Á. Ngoài ra, công ty thực hiện liên kết hỗ trợ, khôi phục, phát triển các đảo yến, hang yến thiên nhiên tại các tỉnh duyên hải trải dài từ Quảng Bình đến Côn Đảo, vực dậy tiềm năng phát triển các hang đảo yến ở Khánh Hòa và trên toàn quốc.

Măt khác, công ty cũng đã thực hiện nhiều đề tài nghiên cứu khoa học chuyên ngành về chim yến đạt giải cao nhằm phục vụ chiến lược phát triển của đơn vị cũng như đóng góp vào sự phát triển chung của ngành Yến sào Việt Nam. Đáng chú ý, trước tình hình thời tiết, khí hậu diễn biến phức tạp và quá trình đô thị hóa ngày càng mở rộng, gây ảnh hưởng đến môi trường sống và phạm vi kiếm mồi của chim yến, công ty đã chủ động triển khai nhiều giải pháp kỹ thuật đồng bộ tại các hang yến: đầu tư hệ thống phun sương, tạo nguồn thức ăn cho chim yến, xây dựng đập chắn sóng, lưới giảm áp lực sóng, hang trú đông, làm mái che,… góp phần nâng cao sản lượng và chất lượng yến sào đảo thiên nhiên, tạo hiệu quả trong việc bảo vệ, nhân rộng, phát triển thêm hang, đảo yến mới. Nếu những năm đầu mới thành lập, sản lượng khai thác yến của công ty mới chỉ đạt 1.931kg thì đến nay con số này đã tăng lên trên 3.400kg. Nhiều đề tài khoa học cấp Nhà nước và cấp tỉnh đạt giải cao: Giải nhất (Vifotech) 2009, 2015, Giải WIPO của Tổ chức Sở hữu Trí tuệ Thế giới, Huy chương Bạc Giải thưởng Khoa học Công nghệ Quốc tế SIIF tại Hàn Quốc 2009, 2016.

Bà Bùi Thị Hạnh - Bí thư Đảng ủy, Phó Tổng Giám đốc Công ty Yến sào Khánh Hòa cho biết: “Trong thời gian tới, công ty tiếp tục đầu tư cơ sở hạ tầng, công nghệ tại các hang, đảo yến. Đặc biệt là việc xây nhà trú đông cho chim yến. Đây là giải pháp quan trọng nhằm bảo vệ an toàn các đàn chim yến trong mùa mưa bão; làm mái che hang yến, đập chắn sóng, lưới hướng sóng theo quy mô và diện tích tự nhiên hiện có của các đảo yến trải dài từ Vạn Ninh đến Cam Ranh”.

Từ nguồn nguyên liệu yến đảo thiên nhiên bổ dưỡng, Công ty Yến sào Khánh Hòa đã nghiên cứu sản xuất hơn 40 dòng sản phẩm cao cấp, nổi bật là 2 dòng sản phẩm yến đảo thiên nhiên nguyên tổ và yến đảo thiên nhiên tinh chế rất được người tiêu dùng đánh giá chất lượng tốt nhất thế giới; góp phần nâng cao sức khỏe cho người dân và khẳng định vị thế thương hiệu Yến sào Khánh Hòa trên thị trường trong nước cũng như quốc tế.

Cuối tháng 12-2017, công ty đã nộp ngân sách Nhà nước vượt mốc 1.000 tỷ đồng, đóng góp ngày càng quan trọng vào ngân sách tỉnh nhà. Đây thực sự là những con số rất ấn tượng, ghi nhận sự đóng góp của tập thể cán bộ lãnh đạo, công nhân viên, người lao động trong Công ty Yến sào Khánh Hòa. Đơn vị đã trở thành một trong những cánh chim đầu đàn cho công nghiệp Khánh Hòa.

Yến sào Khánh Hòa mang tới cho người tiêu dùng những sản phẩm chất lượng cao, góp phần chăm sóc và bảo vệ sức khỏe người tiêu dùng. Hoạt động của Công ty Yến sào Khánh Hòa còn góp phần giải quyết việc làm cho gần 6.000 lao động trong tỉnh và trên cả nước.

Năm 2017, Công ty Yến sào Khánh Hòa đã cổ phần hóa thành công ở 3 đơn vị thành viên gồm: Công ty Cổ phần Nước giải khát Sanest Khánh Hòa, Công ty Cổ phần Nước giải khát Sanna Khánh Hòa và Công ty Cổ phần Nước giải khát Yến sào Khánh Hòa theo chủ trương cổ phần hóa của tỉnh. Sự kiện này đã đóng góp lớn vào ngân sách Nhà nước, đồng thời tạo thêm động lực mới cho sự phát triển của doanh nghiệp.

Với những thành tích trong sản xuất kinh doanh và trong các hoạt động công tác cộng đồng trong những năm qua, công ty đã vinh dự nhận được nhiều giải thưởng cao quý: Huân chương Lao động hạng Nhất, hạng Nhì, hạng Ba, Anh hùng lao động của Chủ tịch nước; bằng khen của Thủ tướng Chính phủ, các bộ, ngành Trung ương, Chủ tịch UBND tỉnh Khánh Hòa và nhiều Giải thưởng cao quý từ các tổ chức uy tín trong nước và quốc tế. Đặc biệt, ngày 23-10, tại Thủ đô Manila (Philippines), Công ty Yến sào Khánh Hòa vinh dự được nhận Giải thưởng chất lượng quốc tế châu Á - Thái Bình Dương năm 2017 World Class Award do Hội đồng giải thưởng chất lượng quốc tế châu Á - Thái Bình Dương (GPEA) trao tặng. Đây là giải thưởng có tiêu chí đề cử rất cao, chỉ các công ty lớn trong khu vực châu Á - Thái Bình Dương mới hướng tới, với điều kiện: doanh nghiệp phải đạt giải vàng chất lượng quốc gia ở nước sở tại trong 2 năm gần nhất, phải được cơ quan giải thưởng quốc gia đề cử, theo mô hình giải thưởng Chất lượng quốc gia Hoa Kỳ (Malcolm Badrige).

Yến sào Khánh Hòa gắn liền với thương hiệu du lịch Nha Trang - Khánh Hòa, xứ sở Trầm hương - Yến sào. Sau mỗi chuyến du lịch thành phố biển Nha Trang, trong hành lý của du khách hầu như không thể thiếu các sản phẩm Yến sào Khánh Hòa làm quà tặng người thân, bạn bè như một món quà sức khỏe quý báu của quê hương được mệnh danh là địa phương lập Kỷ lục số lượng hang đảo yến nhiều nhất và sản lượng lớn nhất châu Á.

Theo ông Nguyễn Anh Hùng - Tổng Giám đốc Công ty Yến sào Khánh Hòa: “Năm 2017, Công ty Yến sào Khánh Hòa đã đạt nhiều thành tựu nổi bật. Đảng ủy, Hội đồng thành viên và Ban Tổng Giám đốc Công ty Yến sào Khánh Hòa luôn xác định mục tiêu xa hơn và cao hơn. Thực hiện quản trị sản xuất kinh doanh theo chuẩn quốc tế, tăng cường xuất khẩu sản phẩm, đáp ứng nhu cầu xuất khẩu theo tinh thần của cuộc thi: “Yến sào Khánh Hòa vươn cao thị trường năm châu”. Đó là một trong những nội dung quan trọng công ty thực hiện trong năm 2018”.

Trong kế hoạch sản xuất kinh doanh và đầu tư phát triển giai đoạn tiếp theo, Công ty Yến sào Khánh Hòa tiếp tục chú trọng nâng cao năng lực sản xuất, máy móc thiết bị tại nhà máy sản xuất các sản phẩm từ yến sào; đầu tư xây dựng Cụm công nghiệp Sông Cầu (huyện Khánh Vĩnh); xây dựng nhà máy chế biến nguyên liệu yến sào mới, Trung tâm quảng bá sản phẩm và nhà hàng Yến sào Khánh Hòa, nhà máy sản xuất dược phẩm và mỹ phẩm yến sào. Thực hiện chiến lược phát triển sản phẩm dịch vụ mới nhằm nâng cao giá trị gia tăng Yến sào Khánh Hòa, công ty thành lập các viện thẩm mỹ dinh dưỡng yến sào, xây dựng làng nghề truyền thống yến sào, tiếp tục thực hiện đề án tái cơ cấu doanh nghiệp giai đoạn 2016 - 2020, công ty thực hiện cổ phần cho 8 đơn vị thành viên. Đặc biệt, công ty tiếp tục xây dựng giá trị thương hiệu Yến sào Khánh Hòa thành thương hiệu quốc gia, sản phẩm Yến sào Khánh Hòa thành sản phẩm quốc gia; phát triển hợp tác nghiên cứu khoa học tại các nước ASEAN. Bên cạnh đó, công ty thực hiện nâng cao hiệu quả quản trị hệ thống các đơn vị trực thuộc và công ty thành viên, để nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh; giữ vững giá trị thương hiệu mạnh trong nước, xây dựng thương hiệu mạnh quốc tế, góp phần phát triển kinh tế địa phương.

Ông Lê Hữu Hoàng - Chủ tịch Hội đồng thành viên Công ty Yến sào Khánh Hòa: “Toàn thể cán bộ, nhân viên công ty qua các thời kỳ luôn trân trọng, phát huy giá trị lịch sử truyền thống ngành nghề yến sào, tri ân công đức to lớn của Thủy tổ, Thánh mẫu và các thế hệ tiền bối đã tâm huyết xây dựng ngành nghề yến sào. Tập thể cán bộ, công nhân viên Công ty Yến sào Khánh Hòa quyết tâm đoàn kết một lòng, thống nhất ý chí và hành động, phát huy tinh thần năng động, tư duy sáng tạo; nỗ lực cao nhất, phấn đấu hoàn thành thắng lợi nhiệm vụ chính trị, sản xuất kinh doanh. Công ty Yến sào Khánh Hòa quyết tâm xây dựng doanh nghiệp phát triển xứng danh là Đơn vị Anh hùng Lao động; góp phần vào sự nghiệp phát triển kinh tế - xã hội, xây dựng quê hương Khánh Hòa ngày càng giàu đẹp”.

Nhật Minh