Phát biểu khai mạc, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn
Sinh Hùng nêu rõ tại phiên họp này, Ủy ban Thường vụ Quốc hội sẽ xem xét
13 dự án luật, xem xét về công tác giám sát, chương trình xây dựng pháp
luật và một số nghị quyết quan trọng khác
Phiên họp này có khối lượng công việc rất lớn với nhiều nội dung quan
trọng liên quan đến an ninh quốc phòng, giáo dục, kinh tế, Ủy ban Thường
vụ Quốc hội cần tập trung rà soát, thảo luận với tinh thần không thiên
về số lượng mà chú trọng nâng cao về chất lượng, tiếp tục rà soát với
chất lượng cao nhất, bàn thảo kỹ về những vấn đề còn có ý kiến khác nhau
giữa cơ quan thẩm tra và cơ quan soạn thảo để có những quyết định chính
xác, trình Quốc hội xem xét tại kỳ họp thứ bảy sắp tới.
Ngay trong phiên khai mạc, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã cho ý kiến về
việc ban hành Nghị quyết của Quốc hội về đổi mới chương trình, sách giáo
khoa giáo dục phổ thông và Dự thảo Đề án đổi mới chương trình, sách
giáo khoa giáo dục phổ thông sau năm 2015.
Nặng “dạy chữ,” nhẹ “dạy người”
Nặng “dạy chữ,” nhẹ “dạy người” là đánh giá của Thứ trưởng Bộ Giáo dục
và Đào tạo Nguyễn Vinh Hiển và nhiều Ủy viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội
khi nói về chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông hiện hành.
Nhìn nhận những mặt hạn chế, bất cập, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho rằng
một số nội dung của các môn học chưa đảm bảo tính hiện đại, cơ bản và
thiết thực; chưa cân đối giữa lý thuyết và thực hành, giữa dung lượng và
thời lượng dạy học, một số chủ đề còn nặng, khó, nhất là đối với học
sinh dân tộc thiểu số và học sinh vùng khó khăn… Nội dung chương trình,
sách giáo khoa bị “cắt khúc," không thật đảm bảo tính liên thông, có sự
trùng lặp một số nội dung giữa các lớp học, cấp học và giữa các môn học;
chưa liên thông tốt giữa giáo dục phổ thông với giáo dục nghề nghiệp,
giáo dục đại học để góp phần thực hiện có hiệu quả việc phân luồng sau
trung học cơ sở và sau trung học phổ thông.
Hình thức tổ chức “phân ban kết hợp với tự chọn” ở cấp trung học phổ
thông còn cứng nhắc, chưa thực sự đáp ứng nhu cầu, nguyện vọng và khuynh
hướng nghề nghiệp của học sinh, chưa đáp ứng được yêu cầu phân luồng đa
dạng. Quá trình xây dựng và triển khai chương trình, sách giáo khoa
giáo dục phổ thông hiện hành không bảo đảm sự đồng bộ giữa đổi mới
chương trình giáo dục phổ thông với việc đào tạo, bồi dưỡng giáo viên và
cán bộ quản lý giáo dục.
Đội ngũ giáo viên và cán bộ quản lý giáo dục không bắt kịp yêu cầu đổi
mới của chương trình, sách giáo khoa, yêu cầu về đổi mới phương pháp dạy
học ở các trường phổ thông, chưa khắc phục được lối dạy học “truyền thụ
một chiều," chưa vận dụng có hiệu quả các phương pháp dạy học phát huy
được tính tích cực chủ động của học sinh. Phương thức đánh giá chất
lượng giáo dục còn lạc hậu. Thiếu quy hoạch phát triển nhà giáo và cán
bộ quản lý giáo dục, do đó, đội ngũ này vừa thừa, vừa thiếu.
Ủy ban Thường vụ Quốc hội tán thành với quan điểm phải đổi mới chương
trình, sách giáo khoa phổ thông cũng như sự cần thiết phải ban hành Nghị
quyết của Quốc hội về vấn đề này thay cho Nghị quyết số 40/QH10 năm
2000 đã được triển khai thực hiện từ năm học 2002-2003 đến nay.
Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho rằng cần đổi mới chương trình, sách giáo
khoa phổ thông nhằm thể chế hóa các chủ trương, đường lối, quan điểm mới
của Đảng về giáo dục phổ thông, đáp ứng yêu cầu đổi mới căn bản, toàn
diện giáo dục và đào tạo, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực đáp ứng yêu
cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa; đồng thời khắc phục những hạn chế,
bất cập của Luật Giáo dục hiện hành và các văn bản pháp luật liên quan,
tạo hành lang pháp lý cho việc triển khai đổi mới chương trình, sách
giáo khoa phổ thông sau năm 2015, đáp ứng yêu cầu của thực tiễn phát
triển giáo dục hiện nay của đất nước, cũng như phù hợp với Hiến pháp mới
ban hành.
34.275 tỷ đồng và nỗi lo thiếu khả thi
Tuy nhiên, vẫn còn nhiều băn khoăn, nghi ngại của các Ủy viên Ủy ban
Thường vụ Quốc hội khi đề cập đến tính khả thi của Đề án đổi mới chương
trình, sách giáo khoa. Nhiều ý kiến cho rằng đội ngũ giáo viên và cơ sở
vật chất, trường lớp cùng với chương trình, sách giáo khoa là những yếu
tố cấu thành chất lượng giáo dục. Thời gian qua, mấu chốt này chưa được
giải quyết căn cơ, rốt ráo. Việc phát triển đội ngũ giáo viên phổ thông
chưa được quan tâm đúng mức, công tác bồi dưỡng, đào tạo lại giáo viên
chưa được thực hiện một cách cơ bản, chưa đáp ứng yêu cầu triển khai
chương trình, sách giáo khoa hiện hành. Điều kiện cơ sở vật chất ở đa số
các cơ sở giáo dục phổ thông hiện nay chưa đáp ứng được yêu cầu giáo
dục toàn diện.
Với quan điểm đổi mới chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông là
công việc trọng đại, có tác động lớn đến xã hội, Trưởng Ban Dân nguyện
Nguyễn Đức Hiền, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Phan Trung Lý, Chủ nhiệm Ủy
ban về các vấn đề xã hội Trương Thị Mai đều cho rằng báo cáo đánh giá
tác động của cơ quan soạn thảo chưa đủ “tầm” với một Đề án lớn, Nghị
quyết lớn như vậy.
Bà Trương Thị Mai chỉ rõ chỉ có 2,5 trang đánh giá tác động là quá đơn
giản, tính khả thi chưa rõ, chưa cụ thể, cần đánh giá một cách định
lượng hơn và nêu rõ đầu ra của đề án.
Ông Nguyễn Đức Hiền đề nghị làm rõ thêm đánh giá tác động của đổi mới
chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông đến giáo dục đại học,
dạy nghề, học nghề, vấn đề cơ sở vật chất, nguồn lực và các giải pháp
tháo gỡ khó khăn.
Nói sâu về dự thảo nội dung Đề án, bà Trương Thị Mai cho rằng người dân
chưa thấy được đổi mới chương trình, sách giáo khoa phổ thông trong 7
đến 10 năm tới khác được bao nhiêu, có gì hơn so với trước đây. Đồng
tình với phương thức dạy học phân hóa chương trình trung học phổ thông
sau năm 2015 theo hướng tăng cường các môn học, chuyên đề tự chọn và đa
dạng hóa sách giáo khoa phổ thông, thực hiện một chương trình chuẩn,
nhiều bộ sách giáo khoa, do nhiều tổ chức cá nhân cùng tham gia, Chủ
nhiệm Ủy ban Về các vấn đề xã hội đề nghị Bộ Giáo dục và Đào tạo là cơ
quan quản lý Nhà nước phải chịu trách nhiệm khai thác nguồn lực xã hội
tham gia đa dạng hóa sách giáo khoa.
Nêu lên thực trạng năm nào cũng phân bổ kinh phí trang bị trang thiết bị
dạy học nhưng không đồng bộ, nhiều nơi cất kho, bà Trương Thị Mai đề
nghị đánh giá đầy đủ về đổi mới phương pháp, mô hình dạy học, tạo sự yên
tâm của Quốc hội đối với bản dự thảo Nghị quyết này.
Cùng chung mối lo về tính khả thi của Đề án, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn
Sinh Hùng băn khoăn từ nay đến năm 2016 chỉ còn 1,5 năm nữa, phải dồn
sức cho việc xây dựng chương trình, sách giáo khoa mới, liệu việc nâng
cao năng lực, chất lượng, trình độ đáp ứng của đội ngũ giáo viên và cơ
sở vật chất kỹ thuật để triển khai có khả thi?
Chỉ rõ những điểm hạn chế, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Sinh Hùng cho rằng
để nêu bật được sự cần thiết phải đổi mới chương trình, sách giáo khoa
giáo dục phổ thông và ban hành Nghị quyết mới của Quốc hội về vấn đề
này, phải có báo cáo tổng kết việc thực hiện Nghị quyết 40/2000/QH10 của
Quốc hội về đổi mới chương trình giáo dục phổ thông.
Chủ tịch yêu cầu việc đổi mới phải có kế thừa, Nghị quyết mới của Quốc
hội phải nêu rõ mục đích, nội dung đổi mới, không thể là một bản “sao
chép," tập hợp lại các quan điểm của Đảng. Để đổi mới được chương trình
giáo dục phổ thông, điều quan trọng là khâu tổ chức thực hiện phải đảm
bảo; cần nghiên cứu kỹ, tránh tình trạng khi triển khai Nghị quyết, cơ
quan thi hành lại “kêu” đội ngũ, cơ sở vật chất không đáp ứng nên chất
lượng sách và điều kiện thực hiện kém.
Nhiều ý kiến trong Ủy ban Thường vụ Quốc hội cũng đề nghị Bộ Giáo dục và
Đào tạo tổng kết việc thực hiện Nghị quyết 40/2000/QH10, làm rõ những
mặt đạt được, những mặt còn tồn tại, tránh tình trạng luôn đổi mới,
không ổn định.
Giải đáp các băn khoăn của các Ủy viên Ủy banThường vụ Quốc hội, Thứ
trưởng Nguyễn Vinh Hiển cho biết phương pháp dạy học sẽ được đổi mới
theo hướng chuyển từ hoạt động truyền thụ kiến thức sang chỉ đạo, tổ
chức, hướng dẫn các hoạt động học tập linh hoạt, đa dạng và để học sinh
chủ động chiếm lĩnh kiến thức, hình thành phương pháp học, cách suy
nghĩ, cách giải quyết vấn đề, biết vận dụng sáng tạo, không nặng về
truyền thụ kiến thức mà chú trọng phát triển năng lực người học. Bộ sẽ
yêu cầu tập huấn đào tạo lại đội ngũ giáo viên cho phù hợp với chương
trình mới, đề ra tiêu chuẩn, tiêu chí tối thiểu về cơ sở vật chất mà các
trường phải đảm bảo.
Chương trình đặt ra yêu cầu dạy cách học để đảm bảo xây dựng xã hội học
tập suốt đời. Điều này trùng với quan điểm của Chủ nhiệm Hội đồng Dân
tộc K’so Phước khi cho rằng con đường giáo dục là con đường ngắn nhất để
đi vào đời một cách vững chắc nhất.
Theo tính toán của Bộ Giáo dục và Đào tạo, sẽ phải cần đến 34.275 tỷ
đồng để thực hiện đổi mới chương trình, sách giáo khoa, song, trong số
này chưa tính đến kinh phí đầu tư xây dựng cơ sở vật chất ở các trường
chưa đảm bảo điều kiện. Ủy ban Thường vụ Quốc hội sẽ bố trí thêm một
phiên họp về nội dung này để thảo luận, hoàn thiện thêm một bước trước
khi trình Quốc hội xem xét tại kỳ họp thứ Bảy tới./.
Chu Thanh Vân (TTXVN/Vietnam+)