Đảng là một tổ chức chính trị của những người có chung một mục tiêu, lý tưởng tồn tại trong một chế độ xã hội nhất định. Đa đảng đối lập là nét đặc trưng của thể chế chính trị tư sản trên thế giới hiện nay. Nói chung ở các nước tư bản, về hình thức, đa đảng chính trị đều “tự do”, “bình đẳng” trong cuộc đấu tranh nghị trường và đều có khả năng trở thành đảng cầm quyền, nhưng trong thực tế chỉ có các đảng lớn, có thế lực mới có khả năng chiến thắng và bao giờ cũng có một đảng cầm quyền hoặc lãnh đạo, có khi kéo dài nhiều thập kỷ. Mặt khác, chế độ đa đảng ở phương Tây, về thực chất, cũng là dựa trên cơ sở nhất nguyên chính trị, vì tất cả các đảng cánh hữu đều nhằm phục vụ chế độ tư bản. Đa đảng đưa lại một số tác động tích cực nhất định cho các đảng tư sản và chế độ tư bản chủ nghĩa, tạo điều kiện cho họ khả năng tránh nguy cơ độc quyền, độc đoán, thông qua cọ xát, kiềm chế, đối trọng lẫn nhau. Tuy vậy, thể chế đa đảng cũng dễ khuyến khích các lực lượng đối lập vì lợi ích cục bộ chỉ biết phản đối tất cả những gì của đảng cầm quyền, bất chấp phải-trái, đúng-sai, không tôn trọng những lợi ích chính đáng của nhân dân. Thực tế đã và đang diễn ra ở không ít các quốc gia là các đảng tranh giành quyền lực, đấu đá lẫn nhau, gây ra rối loạn an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội. Thậm chí, sự tranh giành quyền lực giữa các đảng đã đẩy một số nước lâm vào khủng hoảng chính trị, chẳng những quyền dân chủ của người dân không được đảm bảo mà tính mạng của họ cũng bị đe dọa. Cuộc xung đột giữa những người “áo đỏ” với Chính phủ đương nhiệm ở Thái Lan và cuộc xung đột giữa chính phủ và phe đối lập Cư-rơ-gư-xtan vừa qua là những ví dụ.

Ở Việt Nam, thực hiện dân chủ xã hội chủ nghĩa, phát huy quyền làm chủ của nhân dân là bản chất, là quy luật hình thành, phát triển và tự hoàn thiện của Nhà nước Việt Nam xã hội chủ nghĩa do Đảng Cộng sản lãnh đạo. Từ khi ra đời đến nay Đảng là nhân tố bảo đảm mọi thắng lợi của cách mạng Việt Nam. Đó không phải là ý chí chủ quan về chính trị mà là tất yếu khách quan của lịch sử. Việc thực hiện dân chủ ở Việt Nam không có sự cần thiết khách quan cho việc hình thành chế độ đa đảng đối lập. Vì trên thực tế, Đảng Cộng sản Việt Nam là người đại diện chân chính duy nhất cho lợi ích và nguyện vọng của nhân dân trong cuộc đấu tranh bảo vệ quyền sống, quyền tự do, dân chủ và hạnh phúc. Ngoài Đảng Cộng sản Việt Nam không có một đảng phái hoặc một lực lượng chính trị nào có thể đưa ra được những cương lĩnh, đường lối cho cách mạng Việt Nam, có thể đồng thời giải quyết hai mục tiêu dân tộc và dân chủ, độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội. Cũng đã có lúc trên đất nước Việt Nam có nhiều đảng, nhưng những đảng khác không vượt qua được những thách thức gay gắt của cuộc đấu tranh giai cấp và đấu tranh dân chủ; sứ mệnh lịch sử của dân tộc ta chỉ do Đảng Cộng sản Việt Nam gánh vác. Những lần vượt qua khó khăn, thách thức đã thể hiện bản lĩnh vững vàng và trách nhiệm lớn lao của Đảng đối với vận mệnh của dân tộc và cuộc sống, quyền tự do, dân chủ của nhân dân.

Để thực hành dân chủ rộng rãi, ngay sau khi Cách mạng Tháng Tám thành công Đảng Cộng sản Việt Nam đã tuyên bố thành lập Nhà nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, tiến hành tổng tuyển cử và xây dựng Hiến pháp để thể chế hóa quyền lực của nhân dân. Đảng lãnh đạo xây dựng Nhà nước pháp quyền nhằm khẳng định quyền lực nhà nước thuộc về nhân dân và bản thân Đảng cũng tồn tại và hoạt động trong khuôn khổ Hiến pháp và pháp luật.

Trong những năm qua, dưới sự lãnh đạo của Đảng, quyền làm chủ của nhân dân trên các lĩnh vực kinh tế, chính trị, xã hội có nhiều bước tiến quan trọng. Nhà nước Việt Nam đặc biệt coi trọng việc bảo đảm cho mọi người dân quyền tham gia quản lý nhà nước và xã hội một cách trực tiếp hoặc thông qua người đại diện do người dân lựa chọn. Trong các kỳ họp của Quốc hội và Ủy ban Thường vụ Quốc hội, phần đại biểu Quốc hội chất vấn các thành viên của Chính phủ đều được phát thanh, truyền hình trực tiếp để đông đảo các tầng lớp nhân dân theo dõi và được ghi thành biên bản, nghị quyết để giám sát tổ chức thực hiện. Đây thật sự trở thành diễn đàn để người dân thông qua đại biểu do họ bầu ra chất vấn về chính sách, cách thức điều hành, đề xuất các giải pháp khắc phục khó khăn, thách thức. Cũng như nhiều đại hội trước, các văn kiện dự thảo Đại hội XI của Đảng Cộng sản Việt Nam cũng sẽ được phổ biến rộng rãi để xin ý kiến của nhân dân. Việc làm đó thể hiện dân chủ, tôn trọng những ý kiến đóng góp của nhân dân trong xây dựng đường lối lãnh đạo đất nước. Đó là sự thực hiển nhiên chứng tỏ Đảng và Nhà nước Việt Nam luôn chú trọng bảo đảm cho mọi người dân phát huy quyền làm chủ trong xây dựng và quản lý nhà nước, quản lý xã hội của chính mình, điều mà nhiều nước đa đảng không làm được.

Trong khi kiên định chế độ dân chủ do một Đảng Cộng sản cầm quyền, Đảng Cộng sản Việt Nam không bao giờ quên nguy cơ của một đảng cầm quyền, nhất là nguy cơ chuyên quyền độc đoán, mất dân chủ, vi phạm quyền làm chủ chân chính của nhân dân. Đảng Cộng sản Việt Nam cũng không phủ nhận tình trạng vi phạm dân chủ, hay dân chủ hình thức còn diễn ra ở một số nơi. Nhưng tình trạng đó không bắt nguồn từ bản chất của nền dân chủ xã hội chủ nghĩa, từ chế độ một đảng cầm quyền, mà trước hết do sự suy thoái về phẩm chất đạo đức của một bộ phận cán bộ, đảng viên, công chức và những sơ hở, thiếu đồng bộ của những cơ chế, chính sách cũng như những khiếm khuyết trong phương thức lãnh đạo. Đảng ta luôn nghiêm túc khắc phục những thiếu sót và có nhiều chủ trương, chính sách, biện pháp để xây dựng và hoàn thiện nền dân chủ xã hội chủ nghĩa, bảo đảm quyền lực thuộc về nhân dân.

Như vậy, dân chủ hay không dân chủ không phụ thuộc vào số lượng các đảng chính trị, vào việc có áp dụng hay không áp dụng chế độ đa đảng đối lập. Trong từng thời điểm cụ thể, nhà nước nói riêng và xã hội nói chung đều phải do một đảng lãnh đạo. Có hay không có dân chủ, dân chủ trình độ cao hay thấp, tất cả phụ thuôc vào bản chất của đảng cầm quyền, chứ không phụ thuộc vào số lượng nhiều hay ít các đảng phái chính trị.

Tiến sĩ Lê Văn Bảo

Nguồn: QĐND online