Hội hè không phải tự dưng là có mà phải có quá trình hình thành tích lũy hàng trăm, hàng ngàn năm nay của các cộng đồng tộc người, làng xóm, tôn giáo, tín ngưỡng. Hội hè là trầm tích văn hóa của cả cộng đồng, chất chứa tất cả những gì cao cả nhất, thầm kín và sâu sắc nhất, thiêng liêng nhất của của biết bao thế hệ. Hội hè là một mạch nguồn văn hóa quan trọng nhất của các cộng đồng. Dẫu cho các thể chế chính trị có đổi thay nhưng sức sống văn hóa của cộng đồng, của hội hè vẫn trường tồn.

Hội hè có thể bù đắp thêm các lớp văn hóa mới của thời đại chứ không thể mất đi trong tâm thức văn hóa cộng đồng. Thế nhưng, tùy vào mỗi thời, vào năng lực tự quản của từng cộng đồng, ý chí và khả năng quản lý của mỗi thể chế mà có thể có lúc có nơi hội hè có thể bị lợi dụng hoặc xâm thực, biến dạng. Hiện nay, có thể nói là lúc mà các hội dân gian đang bị lợi dụng, xâm thực đến mức biến tướng phức tạp và nặng nề nhất. Các phương tiện thông tin thường xuyên đưa tin về các tình trạng này ở hầu hết các hội ở các địa phương. Không gian thiêng của hội ở một số nơi đang bị lợi dụng và biến thành thị trường trao đổi giữa người sống với thần linh, nơi buôn bán bóp chẹt của gian thương, nơi hành nghề của đạo chích.


Nhưng điều đáng nói hơn là sự tổn thương của những triết lý, đạo lý, những nguồn trong của văn hóa Việt lưu giữ bao đời nay trong các hội hè. Sự lạnh lùng của cơ chế thị trường đang làm giảm đi sự nồng ấm tình người của hội. Sự đổi chác, mua bán thay cho thành kính phúc đức. Rồi nghi lễ, diễn trình của hội cũng bị các nhà quản lý văn hóa kém hiểu biết cố tình làm cho sai lệch. Hầu hết các hội đều có diễn trình gần giống nhau. Sân khấu hóa hội dân gian. Hành chính hóa việc tổ chức. Chính quyền cố tình làm thay việc của dân. Thậm chí, họ đưa cả nghi lễ thờ thần cho hội chùa! Trong lúc đó, an ninh trật tự ở một số nơi đang bị  buông lỏng. Trộm cắp hoành hành. Cờ gian bạc lận công khai. Đốt vàng mã thả cửa. Mê tín dị đoan tràn lan. Tất cả những biểu hiện đó đang làm biến tướng bản chất và hình thức của hội. Hội dân gian đang bị lợi dụng và biến dạng. Và có thể nói là đang bị đánh cắp.

Đó là điều đáng báo động vào hàng số một đối với văn hóa Việt Nam nói chung và ở Nghệ An nói riêng.

Hãy khẩn trương để bảo vệ sự trong lành và tốt đẹp của các ngày hội. Đó là trách nhiệm của cả cộng đồng, trước hết là của ngành văn hóa, thể thao & du lịch.

Theo Vĩnh Khánh/ Văn hóa Nghệ an