Trong suốt 78 năm kể từ khi được thành lập, ngành Ngoại giao luôn
đồng hành cùng dân tộc, phụng sự Tổ quốc, phục vụ nhân dân. Ngoại giao
là mặt trận quan trọng, chiến lược trong thời kỳ đấu tranh bảo vệ Tổ
quốc, thống nhất đất nước; là lực lượng tiên phong trong thiết lập, mở
rộng quan hệ với các nước, vùng lãnh thổ, các tổ chức quốc tế, thu hút
các nguồn lực bên ngoài phục vụ phát triển, nâng cao vị thế quốc tế, góp
phần tạo lập và giữ vững môi trường đối ngoại ổn định cho phát triển
kinh tế-xã hội trong giai đoạn xây dựng, phát triển đất nước và hội nhập
quốc tế.
Với vai trò là một trong bốn trụ cột của ngành, công tác Ngoại giao
Kinh tế là nội hàm, nhiệm vụ xuyên suốt và ngày càng được quan tâm, chú
trọng thúc đẩy nhằm phục vụ thiết thực nhất cho phát triển kinh tế - xã
hội đất nước.
NGOẠI GIAO KINH TẾ ĐỒNG HÀNH CÙNG SỰ PHÁT TRIỂN CỦA ĐẤT NƯỚC
Công tác Ngoại giao Kinh tế đã có một quá trình hình thành, phát
triển hơn nửa thế kỷ, đồng hành cùng sự phát triển của đất nước kể từ
khi giành được độc lập.
Ngay từ những năm giữa thập kỷ 70 khi đất nước sắp được thống nhất,
Ngành Ngoại giao đã sớm xác định cần một phương hướng mới là Ngoại giao
Kinh tế để phục vụ đất nước phục hồi sau chiến tranh.
Tổ Công tác nghiên cứu về kinh tế của Bộ Ngoại giao được thành lập,
đã tiên phong tìm hiểu, nghiên cứu mô hình, xu thế phát triển của kinh
tế thế giới và tham mưu cho Đảng và Chính phủ trong hoạch định đường
lối, chính sách phát triển kinh tế, khắc phục các khó khăn như chống lạm
phát, giải quyết vấn đề nợ...; mạnh dạn đề xuất các ý tưởng đổi mới và
mang tính đột phá về kinh tế, góp phần khởi nguồn cho sự nghiệp đổi mới
của nước ta; tích cực mở rộng quan hệ quốc tế, vận động tranh thủ viện
trợ phục vụ tái thiết đất nước và nỗ lực triển khai các chính sách phá
bao vây, cấm vận.
Bước sang những năm 90 và đặc biệt từ khi Việt Nam gia nhập Tổ chức
Thương mại Thế giới (WTO) vào năm 2006, Ngoại giao nỗ lực tìm kiếm các
nguồn lực cho phát triển kinh tế đất nước, góp phần mở ra những thị
trường xuất khẩu tiềm năng; vận động, thu hút đầu tư FDI, viện trợ ODA
từ các đối tác; quảng bá hình ảnh đất nước Việt Nam năng động, đổi mới,
qua đó đóng góp vào những thành tựu quan trọng về thương mại, đầu tư, du
lịch... trong những năm qua.
Ngành Ngoại giao cũng đã chủ động, tích cực thúc đẩy quá trình hội
nhập và liên kết kinh tế quốc tế sâu rộng của Việt Nam; tham mưu chiến
lược về sự tham gia và đóng góp tích cực, trách nhiệm của Việt Nam tại
các cơ chế hợp tác kinh tế đa phương; hỗ trợ vận động, đàm phán, ký kết
các hiệp định thương mại tự do (FTA) với nhiều đối tác then chốt, góp
phần mở rộng không gian phát triển, đưa Việt Nam trở thành mắt xích quan
trọng trong các liên kết kinh tế khu vực và toàn cầu và ngày càng củng
cố, nâng cao vị thế quốc tế của đất nước.
NGOẠI GIAO KINH TẾ TÍCH CỰC TRIỂN KHAI ĐƯỜNG LỐI CỦA ĐẠI HỘI ĐẢNG LẦN THỨ XIII
Đại hội Đảng lần XIII đã đề ra những chủ trương, đường lối quan trọng
đối với công tác đối ngoại nói chung và công tác ngoại giao kinh tế nói
riêng. Đại hội XIII khẳng định “bảo đảm cao nhất lợi ích quốc gia - dân
tộc” và xác định rõ vị trí, vai trò tiên phong của đối ngoại trong “tạo
lập và giữ vững môi trường hòa bình, ổn định, huy động các nguồn lực bên
ngoài để phát triển đất nước, nâng cao vị thế và uy tín của đất nước”.
Văn kiện Đại hội cũng lần đầu tiên đề ra định hướng “xây dựng nền
ngoại giao kinh tế phục vụ phát triển, lấy người dân, địa phương và
doanh nghiệp làm trung tâm”.
Quán triệt và thực hiện đường lối đối ngoại của Đại hội Đảng lần thứ
XIII, phát huy truyền thống của ngành Ngoại giao, thời gian qua, công
tác ngoại giao kinh tế đã được ngành Ngoại giao triển khai quyết liệt,
toàn diện, chuyển biến sâu sắc về chất và lượng, đạt nhiều kết quả quan
trọng, đáng tự hào, tiếp tục đóng góp thiết thực vào phát triển kinh
tế - xã hội đất nước.
Trong bối cảnh thế giới và đất nước đối mặt với những thách thức chưa
từng có tiền lệ, đặc biệt là tác động của đợt dịch COVID-19 lần thứ tư,
công tác Ngoại giao Kinh tế đã được triển khai chủ động, tích cực,
trong đó, ''Ngoại giao Vaccine'' là điểm sáng nhất, đạt kết quả vượt kỳ
vọng, đóng góp quan trọng vào công cuộc phòng, chống dịch bệnh, bảo vệ
sức khỏe nhân dân.
Bộ Ngoại giao cùng các bộ, ngành thành viên của Tổ Công tác của Chính
phủ về Ngoại giao Vaccine do Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Bùi Thanh Sơn là
Tổ trưởng đã tham mưu Lãnh đạo Cấp cao điện đàm, tiếp xúc, trao đổi, gửi
thư tới lãnh đạo các nước, tổ chức quốc tế và tập đoàn sản xuất vaccine
để vận động viện trợ, cung ứng vaccine, trang thiết bị y tế, thuốc điều
trị và chuyển giao công nghệ.
Kết quả là, từ 117,6 nghìn liều vaccine đầu tiên vào tháng 2/2021,
đến hết năm 2021, Việt Nam đã tiếp nhận trên 192 triệu liều, vượt chỉ
tiêu 150 triệu liều theo Nghị quyết số 21/NQ-CP của Chính phủ.
Đến nay, Việt Nam đã nhận hơn 258 triệu liều, trong đó nguồn viện trợ
nước ngoài đạt trên 120 triệu liều, chiếm gần 50%, tiết kiệm cho ngân
sách nhà nước hơn 900 triệu USD, tương đương gần 23 nghìn tỷ đồng.
Chiến dịch "Ngoại giao Vaccine" cũng là chiến dịch ngoại giao quy mô
và chưa có tiền lệ trong lịch sử, đóng góp vào thành công của ''Chiến
lược Vaccine'' của Chính phủ, giúp Việt Nam đi sau, về trước về tiêm
chủng vaccine và tạo cơ sở quan trọng và có ý nghĩa quyết định để đất
nước chuyển sang chiến lược thích ứng an toàn, linh hoạt với dịch bệnh
và phục hồi kinh tế.
Tình hình thế giới từ đầu năm 2022 đến nay tiếp tục diễn biến nhanh,
phức tạp, tác động sâu sắc đến các nền kinh tế có độ mở cao như Việt
Nam. Trong bối cảnh đó, Việt Nam đã duy trì ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm
soát lạm phát, bảo đảm được các cân đối lớn của nền kinh tế. Năm 2022,
Việt Nam đạt mức tăng trưởng GDP kỷ lục 8,02%, mức tăng cao nhất trong
12 năm qua.
Quán triệt chủ trương của Đại hội Đảng lần thứ XIII, các chỉ đạo của
Tổng Bí thư tại Hội nghị Đối ngoại toàn quốc và Thủ tướng Chính phủ tại
Hội nghị Ngoại giao 31, Bộ Ngoại giao đã khẩn trương cụ thể hóa những quan điểm, chỉ đạo quan trọng trên
thành những nhiệm vụ trọng tâm trong Chỉ thị số 15-CT/TW ngày 10/8/2022
của Ban Bí thư về công tác ngoại giao kinh tế phục vụ phát triển đất
nước đến năm 2030, Nghị quyết số 21/NQ-CP ngày 20/2/2023 của Chính phủ
ban hành Chương trình hành động của Chính phủ giai đoạn 2022-2026 thực
hiện Chỉ thị số 15-CT/TW.
Trên cơ sở đó, công tác Ngoại giao Kinh tế thời gian qua đã có sự
chuyển biến mạnh mẽ từ tư duy, nhận thức đến hành động trong các bộ,
ngành, địa phương, doanh nghiệp, thực sự trở thành nhiệm vụ trung tâm
của toàn ngành Ngoại giao và đạt nhiều kết quả tích cực.
Trước tiên, Bộ Ngoại giao đã phối hợp với các bộ, ngành tổ
chức hiệu quả các hoạt động đối ngoại, đặc biệt là đối ngoại cấp cao,
góp phần làm sâu sắc quan hệ kinh tế với các đối tác, tranh thủ tối đa
các nguồn lực và duy trì cục diện đối ngoại thuận lợi cho phát triển đất
nước.
Trong gần 100 hoạt động đối ngoại từ đầu năm 2022 đến nay của Lãnh
đạo chủ chốt, hợp tác kinh tế trở thành nội dung trọng tâm, đạt các kết
quả cụ thể, thực chất với nhiều thỏa thuận hợp tác kinh tế được ký kết.
Việt Nam thiết lập các khuôn khổ hợp tác mới mang tính đột phá như Đối
tác Kinh tế Số, Kinh tế Xanh với Singapore, ODA Thế hệ Mới với Nhật Bản,
Đối tác Chiến lược về Tài chính Xanh với Luxembourg, Biên bản ghi nhớ
hợp tác với Diễn đàn Kinh tế Thế giới (WEF) giai đoạn 2023-2026...
Bộ trưởng Ngoại giao Bùi Thanh Sơn và Giám đốc điều hành WEF Borge
Brende ký kết Biên bản ghi nhớ hợp tác Việt Nam - WEF giai đoạn
2023-2026 dưới sự chứng kiến của Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính và
Giáo sư Klaus Schwab.
Thứ hai, ngành Ngoại giao đóng góp tích cực vào đẩy mạnh hội
nhập và liên kết kinh tế quốc tế; tích cực vận động, thu hút các nguồn
lực phục vụ các động lực tăng trưởng mới, các nguồn tài chính xanh, đầu
tư phục vụ chuyển đổi năng lượng, công nghệ cao...
Nổi bật là việc Việt Nam ký kết Đối tác Chuyển đổi Năng lượng Công
bằng (JETP) với nhóm các nước G7 và châu Âu với nguồn đầu tư ban đầu trị
giá 15,5 tỷ USD; thu hút thành công các dự án đầu tư xanh và công nghệ
cao như dự án nhà máy trung hòa carbon đầu tiên trên thế giới trị giá
1,3 tỷ USD của Tập đoàn Lego, Trung tâm Nghiên cứu và Phát triển trị giá
220 triệu USD của Tập đoàn Samsung...
Bộ Ngoại giao tích cực thúc đẩy triển khai và hỗ trợ thiết lập các
khuôn khổ hợp tác, liên kết kinh tế quốc tế, trong đó có 15 FTA đã ký
kết, ký kết FTA với Israel và tiếp tục thúc đẩy đàm phán các FTA với
Khối Mậu dịch Tự do châu Âu (EFTA), Các tiểu Vương quốc Ả rập Thống nhất
(UAE), Khối Mậu dịch Mở (Mercosur)...
Thứ ba, nhằm cụ thể hóa nhiệm vụ lấy người dân, địa phương
và doanh nghiệp làm trung tâm phục vụ, thực hiện ý kiến chỉ đạo của Thủ
tướng Chính phủ tại bốn Hội nghị lớn về Ngoại giao Kinh tế trong các năm
2022 và 2023, ngành Ngoại giao tích cực đồng hành, hỗ trợ các ngành,
lĩnh vực, địa phương và doanh nghiệp Việt Nam mở rộng hợp tác kinh tế.
Bộ Ngoại giao và các Cơ quan Đại diện Việt Nam ở nước ngoài đẩy mạnh
hỗ trợ phục hồi ngành du lịch ngay khi Chính phủ quyết định mở cửa trở
lại du lịch quốc tế vào ngày 15/3/2022 và tham mưu Chính phủ ban hành
các chính sách thị thực thuận lợi cho khách du lịch quốc tế; đẩy mạnh
các cuộc họp giao ban ngoại giao kinh tế với các ngành gặp khó khăn như dệt may, da giày, gỗ và lâm sản, thủy
sản... để giúp các hiệp hội, ngành hàng nắm bắt thêm thông tin của các
thị trường và tham mưu các định hướng, giải pháp tháo gỡ khó khăn trước
mắt và mở rộng thị trường xuất khẩu trong dài hạn.
Bộ Ngoại giao cùng Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn ký và triển
khai Kế hoạch Hành động triển khai công tác Ngoại giao Kinh tế đóng góp
thúc đẩy phát triển ngành Nông nghiệp giai đoạn 2023-2026; thúc đẩy các
hướng hợp tác mới, mang tính đột phá như phát triển ngành Halal, hợp
tác nông nghiệp ba bên...
Trong năm 2022 và 8 tháng đầu năm 2023, Bộ Ngoại giao tổ chức hơn 120
đoàn làm việc tới các địa phương, gần 100 hoạt động kết nối các đối tác
quốc tế, doanh nghiệp kiều bào với địa phương, hỗ trợ ký kết hơn 250
văn bản hợp tác quốc tế.
Các Trưởng Cơ quan Đại diện Việt Nam ở nước ngoài làm việc với 9 bộ,
ngành, trên 100 hiệp hội, doanh nghiệp lớn của Việt Nam để nắm bắt nhu
cầu hỗ trợ thúc đẩy hợp tác và tháo gỡ khó khăn. Bộ Ngoại giao đẩy mạnh
các hoạt động cập nhật, thông tin cho các địa phương, hiệp hội, doanh
nghiệp Việt Nam về các xu thế, quy định mới trong thương mại, đầu tư
quốc tế tác động đến xuất khẩu và thu hút đầu tư; tăng cường thông tin
thị trường, thẩm tra, xác minh đối tác; tích cực hỗ trợ bảo vệ quyền lợi
hợp pháp của doanh nghiệp Việt Nam trong các tranh chấp thương mại quốc
tế.
Thứ tư, trong bối cảnh tình hình kinh tế thế giới diễn biến
phức tạp, khó lường, công tác nghiên cứu, tham mưu, dự báo chiến lược
phục vụ điều hành kinh tế - xã hội được đặc biệt chú trọng và đẩy mạnh.
Bộ tiếp tục duy trì, nâng cao chất lượng các báo cáo về kinh tế thế
giới hàng tháng phục vụ họp Chính phủ thường kỳ và cung cấp cho các địa
phương, doanh nghiệp tham khảo; kịp thời xây dựng các báo cáo tham mưu
cho Chính phủ, các bộ, ngành, địa phương về các vấn đề thời sự của kinh
tế thế giới, khu vực và các vấn đề nổi lên có tác động trực tiếp đến
phát triển kinh tế đất nước và tham mưu, kiến nghị chính sách phù hợp.
Hội nghị triển khai chương trình hành động của Chính phủ thực hiện Chỉ
thị số 15 của Ban Bí thư về tình hình ngoại giao kinh tế năm 2023.
NGOẠI GIAO KINH TẾ: ĐỘNG LỰC QUAN TRỌNG CHO PHÁT TRIỂN ĐẤT NƯỚC NHANH VÀ BỀN VỮNG
Thời gian tới, trong bối cảnh kinh tế thế giới còn nhiều khó khăn,
thách thức, trên cơ sở bám sát các chỉ đạo của Đảng, Chính phủ, đặc biệt
là chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ tại Hội nghị Triển khai công tác
Ngoại giao Kinh tế trong 6 tháng cuối năm 2023 vào tháng 7 vừa qua, Bộ
Ngoại giao sẽ tập trung đẩy mạnh công tác ngoại giao kinh tế theo ba
định hướng lớn sau:
Một là, tiếp tục tranh thủ, phát huy cao nhất thế và lực của
đất nước, chủ động, tích cực hơn trong kiến tạo cục diện có lợi cho môi
trường hòa bình, an ninh, phát triển của đất nước; tranh thủ hiệu quả
các cơ hội hợp tác đồng thời bảo đảm củng cố thế cân bằng chiến lược,
phát triển hài hòa quan hệ với các đối tác.
Hai là, ưu tiên thúc đẩy các động lực tăng trưởng chính như
xuất khẩu, đầu tư, du lịch, nông nghiệp... cũng như các động lực tăng
trưởng mới về Chuyển đổi Số, phát triển xanh, kinh tế tuần hoàn, kinh tế
chia sẻ, đổi mới sáng tạo...
Ba là, tiếp tục quyết liệt cụ thể hóa chủ trương xây dựng
nền ngoại giao kinh tế phục vụ phát triển, lấy người dân, địa phương và
doanh nghiệp làm trung tâm phục vụ, nâng cao hiệu quả hỗ trợ các ngành,
lĩnh vực, địa phương, doanh nghiệp trong hợp tác quốc tế.
Phát huy các kết quả đạt được và truyền thống 78 năm vẻ vang của
ngành Ngoại giao, với quyết tâm cao nhất, với sự khẩn trương, quyết liệt
như chiến dịch ngoại giao vaccine,
Bộ Ngoại giao và các Cơ quan Đại diện Việt Nam ở nước ngoài sẽ đẩy mạnh
hơn nữa công tác Ngoại giao Kinh tế phục vụ phát triển đất nước theo
tinh thần Chỉ thị số 15-CT/TW của Ban Bí thư, Nghị quyết số 21/NQ-CP về
Chương trình Hành động giai đoạn 2022-2026 của Chính phủ thực hiện Chỉ
thị số 15-CT/TW và phương châm sáng tạo, quyết liệt, linh hoạt, hiệu quả
và tranh thủ mọi cơ hội cho phát triển đất nước để tiếp tục đưa công
tác ngoại giao kinh tế thực sự trở thành một động lực quan trọng cho
phát triển đất nước nhanh và bền vững./.
NGUYỄN MINH VŨ
Ủy viên dự khuyết Trung ương Đảng,
Thứ trưởng Thường trực Bộ Ngoại giao,
Trưởng Ban Chỉ đạo Ngoại giao Kinh tế