Nhập nhằng dẫn đến vi phạm

Trong thời gian vừa qua, theo tin từ Sở Thông tin – Truyền thông (TT-TT) TP.HCM, đã có 19 trường hợp của 6 NXB, 8 công ty liên kết thực hiện 11 ấn phẩm vi phạm. Nhưng tuy bị xử lý theo pháp luật, vẫn có một số đơn vị tìm cách đưa xuất bản phẩm ra được thị trường. Cụ thể ở đây là ấn phẩm Sức Khỏe. Ấn phẩm Sức Khỏe do Công ty Sống Đẹp đăng ký bản quyền rồi bán cho Công ty WHM của Malaysia để thực hiện xuất bản ở nước ngoài các tạp chí số 1 và 2 (tháng 6.2009). Từ số 3, 4, 5, Công ty Sống Đẹp đã ký hợp đồng liên kết xuất bản với NXB Phương Đông (Cà Mau) để xuất bản dưới dạng sách định kỳ phát hành 2 số/tháng.

NXB Phương Đông được Cục Xuất bản xác nhận cấp số kế hoạch xuất bản cho ấn phẩm Sức Khỏe với nội dung: “Tài liệu giới thiệu cung cấp kiến thức về sức khỏe con người, phương pháp tập luyện, rèn luyện sức khỏe. Giới thiệu quảng cáo nơi chăm sóc sức khỏe, mua bán phương tiện bảo vệ sức khỏe, khu vui chơi giải trí, nhà nghỉ dưỡng, điểm mua bán trang phục, mỹ phẩm... phục vụ cuộc sống con người, giúp con người có cuộc sống thoải mái hạnh phúc”. Như vậy, ấn phẩm Sức Khỏe sau khi xuất hiện 2 số trên thị trường dưới hình thức tạp chí lại được tiếp tục phát hành dưới dạng sách ở các số 3, 4, 5.

Tuy nhiên, do là sách nên ấn phẩm Sức Khỏe vi phạm quy định của Luật Xuất bản về việc thực hiện quảng cáo trong sách. Chính bởi những vi phạm trên, ngày 5.8.2009, Sở  TT - TT TP.HCM đã ban hành Quyết định số 51 và 52/QĐ-XPHC xử phạt hành chính đối với Công ty Sống Đẹp, NXB Phương Đông về hành vi thực hiện quảng cáo các sản phẩm, dịch vụ tại trang ruột của ấn phẩm Sức Khỏe. Đến ngày 12.8.2009, Cục Xuất bản đã cấp Giấy xác nhận đăng ký kế hoạch xuất bản cho NXB Phương Đông xác nhận đăng ký xuất bản phẩm Sức Khỏe là sách chuyên về quảng cáo. Như vậy, ấn phẩm Sức Khỏe lúc đầu xuất hiện trên thị trường dưới dạng tạp chí được nhập khẩu, sau đó lại xuất bản dưới dạng sách định kỳ và hiện nay được đăng ký là sách chuyên quảng cáo.

Ngoài ra, cũng có hàng loạt các NXB, công ty và tạp chí vi phạm bị xử phạt hành chính theo quyết định của Sở TT-TT  TP.HCM thời gian qua, đó là: NXB Thể dục Thể thao (vi phạm về thực hiện quảng cáo trên ấn phẩm OK Tuyệt vời Thế giới sao số 4 tháng 6.2009 - liên kết xuất bản với Công ty cổ phần truyền thông và xuất bản Việt Nam; ấn phẩm chuyên đề dành cho phụ nữ Phụ nữ ngày nay và chuyên đề Hàng hiệu số tháng 7.2009 - liên kết xuất bản với Công ty cổ phần truyền thông quốc tế Đại Việt), NXB Y học (vi phạm trong ấn phẩm chuyên đề về sức khỏe Sức khỏe tiêu dùng số tháng 7.2009 - liên kết xuất bản với Công ty cổ phần thông tin và truyền thông MTV Việt Nam), tạp chí Người Mẫu (trình bày hình ảnh không phù hợp nội dung của sản phẩm thông tin báo chí tại trang bìa 1 số 14 tháng 7.2009), NXB Trẻ và Công ty cổ phần truyền thông và đầu tư Nam Hương (vi phạm quảng cáo trên ấn phẩm Cẩm nang mua sắm Bridal số tháng 5.2009), Công ty TNHH truyền thông Hoa Mặt Trời thực hiện quảng cáo trên ấn phẩm Her World số tháng 7.2009 (liên kết xuất bản với NXB Phương Đông)...

Có nên điều chỉnh luật?

Một giám đốc NXB muốn giấu tên đã chia sẻ: “Tôi ủng hộ việc cho phép các NXB được làm tạp chí dưới dạng sách định kỳ hay chuyên đề. Các NXB đều có một bộ máy biên tập với một vị tổng biên tập chịu trách nhiệm cao nhất trước Nhà nước với các ấn phẩm xuất bản. Một tờ tạp chí khi là báo, muốn sống được phải có quảng cáo, nhưng khi đóng cửa cũng rất mất thời gian. Một tạp chí theo dạng sách ở NXB dù xuất bản theo định kỳ thì mỗi cuốn cũng có một giấy phép riêng, nếu không có độc giả, cuốn “sách định kỳ” đó ngưng “định kỳ” lại, sự kiện chắc chắn không ồn ào. Nhưng hiện tại luật không cho phép quảng cáo trên sách, bao gồm cả “sách định kỳ”, “sách chuyên đề” thì việc xuất bản e rằng khó khả thi.  Cần có một nguồn thu để nuôi được sách, nuôi được NXB!”.

Hiện nay, trên thị trường lưu hành nhiều sách định kỳ dưới dạng tạp chí và mới nhất là Cục Xuất bản xác nhận đăng ký kế hoạch xuất bản cho loại sách chuyên về quảng cáo. Các loại sách này có hình thức và nội dung không khác gì tạp chí. Việc tồn tại 2 loại ấn phẩm về thực chất không khác nhau nhưng lại được điều chỉnh bởi hai luật khác nhau là Luật Xuất bản và Luật Báo chí đang gây bất cập trong công tác phát triển và quản lý. Sự ra đời sách dưới dạng tạp chí, sách chuyên về quảng cáo dưới dạng tạp chí giúp cho thị trường báo chí và thị trường sách thêm phong phú, độc giả có thêm nhiều lựa chọn nhưng cũng làm nảy sinh sự cạnh tranh không bình đẳng giữa sách - tạp chí và tạp chí. Công tác quản lý của Nhà nước cũng gặp khó khăn hơn khi xuất hiện các loại sách có các thông tin và nội dung mang tính báo chí.

Nếu chưa có sự nhất quán về pháp luật và cơ chế phù hợp thì việc chạy lòng vòng để có giấy phép ra đời bằng được một tạp chí “núp bóng” sách định kỳ như hiện nay đang là bất cập khó kiểm soát!