Truy xuất nguồn gốc dược liệu là một phần quan trọng trong ngành dược phẩm để đảm bảo chất lượng và an toàn của các sản phẩm y tế. Nó giúp theo dõi từng bước trong chuỗi cung ứng, từ khi dược liệu được thu thập cho đến khi nó được sử dụng trong sản xuất thuốc.T

Có nhiều công nghệ và hệ thống được sử dụng để truy xuất nguồn gốc dược liệu. Một trong số đó là sử dụng mã vạch hoặc công nghệ RFID để gắn kết thông tin về nguồn gốc và quá trình sản xuất của dược liệu. Các công nghệ này giúp theo dõi từng lô dược liệu và đảm bảo tính minh bạch trong quá trình sản xuất.

Nguồn gốc các loại dược liệu

Dược liệu có thể được thu thập từ nhiều nguồn gốc khác nhau. Nguồn gốc phổ biến của dược liệu thông thường từ 4 nhóm, như:

Thực vật: Các loại cây thuốc có thể cung cấp hoa, lá, củ với nhiều bộ phận làm dược liệu khác nhau. Ví dụ: cây cúc hoa, cây ích mẫu, cây gừng, cây sâm, cây bồ công anh, cây đậu khấu, cây quế, cây lô hội, cây nghệ, cây đinh hương, cây húng quế, cây bạch chỉ, cây nhục đậu khấu, cây bạch truật…

Chính phủ, các Bộ, ngành chức năng triển khai nhiều giải pháp nhằm hỗ trợ phát triển vùng trồng dược liệu quý. 

Động vật: Một số dược liệu được lấy từ các loài động vật. Ví dụ: dầu cá, sụn cá mập, dầu gan cá mập, sữa ong chúa, nọc độc rắn, mỡ cá voi, cá ngựa, địa long (giun đất)…

Khoáng sản: Một số dược liệu có nguồn gốc từ khoáng sản. Ví dụ: muối khoáng, đất sét, đá muối, đá muối hồng, đá muối Himalaya…

Vi khuẩn và nấm: Một số loại vi khuẩn và nấm cũng có thể cung cấp các dược liệu. Ví dụ: vi khuẩn lactic, nấm men, nấm linh chi, nấm mối…

Ngoài ra, còn có nhiều nguồn gốc khác như một số dược liệu tổng hợp từ hợp chất hóa học hoặc được sản xuất từ công nghệ sinh học.

Dược liệu và sự đa dạng về nguồn gốc dược liệu, thổ nhưỡng là những yếu tố quyết định chất lượng dược liệu, nên truy xuất nguồn gốc dược liệu là rất cần thiết.

Truy xuất nguồn gốc dược liệu

Mục đích của việc truy xuất nguồn gốc dược liệu là đảm bảo tính chất và chất lượng của sản phẩm cuối cùng, đồng thời đảm bảo tuân thủ các quy định và tiêu chuẩn về an toàn và bền vững trong ngành dược phẩm. Quá trình này thường bao gồm việc thu thập thông tin về nguồn gốc, phương pháp trồng trọt, thu hoạch, chế biến và vận chuyển của các thành phần dược liệu. Các công nghệ như mã vạch, hệ thống quản lý chuỗi cung ứng và công nghệ blockchain có thể được sử dụng để theo dõi và ghi lại thông tin này một cách chính xác.

Truy xuất nguồn gốc dược liệu có ý nghĩa vô cùng quan trọng đối với người tiêu dùng, người trồng dược liệu, doanh nghiệp sản xuất dược phẩm và các sản phẩm y tế khác, sàn giao dịch thương mại điện tử và công tác quản lý nhà nước về dược liệu, dược phẩm.

Vùng trồng dược liệu của HTX Farm Sa Pa SeCrets, xã Tả Phìn, thị xã Sa Pa. Ảnh: Anh Xuân.

Đối với người tiêu dùng

Truy xuất nguồn gốc dược liệu là quá trình theo dõi và xác định nguồn gốc của các thành phần dược liệu trong sản phẩm dược phẩm. Ý nghĩa của việc này đối với người tiêu dùng là rất lớn, như:

Truy xuất nguồn gốc dược liệu giúp đảm bảo rằng các thành phần trong sản phẩm dược phẩm đến từ nguồn gốc đáng tin cậy và tuân thủ các quy định về chất lượng. Điều này giúp người tiêu dùng yên tâm về hiệu quả và an toàn của sản phẩm mà họ sử dụng.

Việc truy xuất nguồn gốc dược liệu giúp ngăn chặn việc sử dụng các thành phần không an toàn hoặc không phù hợp trong sản phẩm dược phẩm. Điều này giúp bảo vệ sức khỏe của người tiêu dùng và tránh các tác động không mong muốn.

Truy xuất nguồn gốc dược liệu cũng đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ môi trường. Bằng cách xác định nguồn gốc của các thành phần dược liệu, người tiêu dùng có thể biết được liệu liệu trích xuất có tuân thủ các quy tắc bảo vệ môi trường hay không. Điều này khuyến khích các nhà sản xuất sử dụng các nguồn gốc bền vững và giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường.

Truy xuất nguồn gốc dược liệu cung cấp thông tin chi tiết về nguồn gốc và quá trình sản xuất của sản phẩm dược phẩm. Điều này giúp người tiêu dùng có được sự minh bạch và tin tưởng hơn vào các nhà sản xuất và nhà cung cấp.

Đối với người nuôi trồng dược liệu

Truy xuất nguồn gốc dược liệu là quá trình theo dõi và ghi lại thông tin về nguồn gốc, quá trình sản xuất và vận chuyển của các loại dược liệu. Đối với người nuôi trồng dược liệu, việc truy xuất nguồn gốc có ý nghĩa quan trọng, như:

Truy xuất nguồn gốc giúp đảm bảo chất lượng của dược liệu. Người nuôi trồng có thể xác định được nguồn gốc của cây trồng, cách chăm sóc và quy trình thu hái. Điều này giúp đảm bảo rằng dược liệu đã được sản xuất theo các tiêu chuẩn chất lượng cao và không bị ô nhiễm.

Truy xuất nguồn gốc cung cấp thông tin chi tiết về quá trình sản xuất và vận chuyển của dược liệu. Điều này giúp tạo ra một thương hiệu đáng tin cậy và độc đáo cho nguồn dược liệu của người nuôi trồng. Khách hàng có thể yên tâm về chất lượng và nguồn gốc của sản phẩm, từ đó tăng giá trị và tăng cơ hội tiếp cận thị trường.

Cây dược liệu mang lại thu nhập ổn định cho người dân Sa Pa. Ảnh: Mùa Xuân.

Truy xuất nguồn gốc cũng giúp người nuôi trồng dược liệu theo dõi tác động của hoạt động sản xuất lên môi trường và đảm bảo tính bền vững của hệ thống. Bằng cách theo dõi quá trình sản xuất, người nuôi trồng có thể tìm hiểu và áp dụng các phương pháp canh tác bền vững, bảo vệ đa dạng sinh học và giảm thiểu tác động tiêu cực.

Truy xuất nguồn gốc cung cấp thông tin về quá trình sản xuất và vận chuyển của dược liệu. Điều này giúp người nuôi trồng đánh giá và quản lý rủi ro trong quá trình kinh doanh. Nếu có vấn đề phát sinh, người nuôi trồng có thể xác định nguyên nhân và thực hiện các biện pháp khắc phục nhanh chóng để đảm bảo sự ổn định và bền vững của hoạt động.

Đối với doanh nghiệp sản xuất dược phẩm và các sản phẩm y tế khác

Truy xuất nguồn gốc dược liệu đóng vai trò quan trọng đối với doanh nghiệp trong lĩnh vực dược phẩm và các sản phẩm y tế khác. Một số ý nghĩa lớn của việc truy xuất nguồn gốc dược liệu thường thấy là:

Truy xuất nguồn gốc giúp doanh nghiệp kiểm soát và đảm bảo chất lượng của nguyên liệu dược phẩm. Việc theo dõi nguồn gốc giúp đảm bảo rằng các nguyên liệu được sử dụng đáp ứng các tiêu chuẩn chất lượng và an toàn.

Truy xuất nguồn gốc cũng giúp doanh nghiệp đảm bảo tính bền vững của nguồn cung cấp. Bằng cách theo dõi nguồn gốc, doanh nghiệp có thể đảm bảo rằng các nguyên liệu được lấy từ các nguồn cung cấp bền vững, không gây hại cho môi trường và không làm suy giảm nguồn tài nguyên.

Truy xuất nguồn gốc giúp tạo niềm tin cho khách hàng về chất lượng và an toàn của sản phẩm. Khách hàng ngày càng quan tâm đến nguồn gốc của sản phẩm mà họ tiêu dùng. Việc cung cấp thông tin rõ ràng và minh bạch về nguồn gốc dược liệu sẽ giúp tăng cường niềm tin và lòng tin cậy của khách hàng.

Tuân thủ quy định pháp lý: Truy xuất nguồn gốc cũng là một yêu cầu pháp lý trong nhiều quốc gia. Việc tuân thủ quy định này giúp doanh nghiệp tránh các vấn đề pháp lý và xử lý các vụ vi phạm một cách hiệu quả.

Tạo lợi thế cạnh tranh: Truy xuất nguồn gốc có thể tạo lợi thế cạnh tranh cho doanh nghiệp. Việc có khả năng theo dõi và chứng minh nguồn gốc của sản phẩm giúp doanh nghiệp phát triển hệ thống quản lý chất lượng và tăng cường danh tiếng của mình trong ngành công nghiệp dược phẩm.

Các vùng sản xuất dược liệu tập trung được mở rộng góp phần ổn định kinh tế, đồng thời bảo vệ nguồn dược liệu tại địa phương. 

Đối với sàn thương mại điện tử

Truy xuất nguồn gốc dược liệu đóng vai trò quan trọng trong sàn thương mại điện tử về dược liệu. Việc truy xuất nguồn gốc giúp đảm bảo tính chất và chất lượng của các sản phẩm dược phẩm được bán trên sàn thương mại điện tử. Dưới đây là một số vai trò quan trọng của truy xuất nguồn gốc dược liệu:

Truy xuất nguồn gốc giúp xác định nguồn gốc và quá trình sản xuất của dược liệu. Điều này đảm bảo rằng các sản phẩm được bán trên sàn thương mại điện tử đáp ứng các tiêu chuẩn chất lượng và an toàn.

Truy xuất nguồn gốc giúp phát hiện và ngăn chặn sự xuất hiện của hàng giả trên sàn thương mại điện tử. Việc này đảm bảo rằng người tiêu dùng chỉ mua những sản phẩm chính hãng và đáng tin cậy.

Truy xuất nguồn gốc giúp xây dựng niềm tin và độ tin cậy của người tiêu dùng đối với sàn thương mại điện tử. Khi người tiêu dùng biết rõ về nguồn gốc và lịch sử của sản phẩm, họ sẽ cảm thấy an tâm hơn khi mua hàng trực tuyến.

Truy xuất nguồn gốc giúp quản lý rủi ro liên quan đến dược liệu, bao gồm cả vấn đề về an ninh và sự tuân thủ các quy định pháp luật. Điều này có thể giảm thiểu nguy cơ về hàng hóa không an toàn hoặc vi phạm quy định pháp luật.

Tăng cường bảo vệ người tiêu dùng: Truy xuất nguồn gốc dược liệu đảm bảo rằng người tiêu dùng có đầy đủ thông tin để đưa ra quyết định mua hàng thông minh. Họ có thể tra cứu thông tin về nguồn gốc, thành phần, cách sử dụng và tác dụng phụ của sản phẩm trước khi quyết định mua.

Lễ công bố Chương trình "Vinh danh vì sự phát triển dược liệu Việt gắn với phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi.

Đối với công tác quản lý nhà nước về dược liệu, dược phẩm

Truy xuất nguồn gốc dược liệu đóng vai trò quan trọng trong công tác quản lý nhà nước về dược liệu. Thông qua việc truy xuất nguồn gốc cũng giúp tăng cường sự minh bạch và trách nhiệm của các doanh nghiệp trong ngành dược phẩm. Các doanh nghiệp phải cung cấp thông tin chính xác và đầy đủ về nguồn gốc và quy trình sản xuất của dược liệu, từ đó đảm bảo sự tin cậy và đáng tin cậy của sản phẩm.

Truy xuất nguồn gốc dược liệu đóng vai trò quan trọng trong công tác quản lý nhà nước về dược liệu. Đây là quy trình theo dõi và ghi nhận thông tin về nguồn gốc, xuất xứ, quy trình sản xuất, vận chuyển và lưu trữ của các loại dược liệu từ khi thu hoạch cho đến khi đến tay người tiêu dùng.

Việc truy xuất nguồn gốc dược liệu giúp đảm bảo chất lượng, an toàn và hiệu quả của sản phẩm dược phẩm. Bằng cách theo dõi từng bước trong chuỗi cung ứng, nhà nước có thể đảm bảo rằng dược liệu được sản xuất và tiếp thị theo các quy định và tiêu chuẩn an toàn, đồng thời giám sát việc sử dụng các chất phụ gia, thuốc bảo quản và các chất cấm khác.

Ngoài ra, truy xuất nguồn gốc dược liệu cũng giúp phát hiện và ngăn chặn việc buôn lậu, làm giả hoặc sử dụng dược liệu không rõ nguồn gốc. Điều này đảm bảo rằng người tiêu dùng sẽ được sử dụng các sản phẩm dược phẩm chất lượng cao và an toàn.

Giúp tăng cường sự minh bạch và trách nhiệm của các doanh nghiệp trong ngành dược phẩm. Các doanh nghiệp phải cung cấp thông tin chính xác và đầy đủ về nguồn gốc và quy trình sản xuất của dược liệu, từ đó đảm bảo sự tin cậy và đáng tin cậy của sản phẩm.

Phát triển dược liệu bền vững, công tác truy xuất nguồn ngốc dược liêu đóng vai trò và ý nghĩa rất lớn, đem lại chắc chắn rằng một thị trường dược liệu, dược phẩm minh bạch và quyền lợi tất các bên tham gia, đặc biệt là quyền lực nhà nước được phát huy và quyền lợi người dân và doanh nghiệp được bảo đảm./.

PGS.TS.BS. Đậu Xuân Cảnh-Chủ tịch Hội Đông y Việt Nam