1. Tổ chức đám cưới 2 lần
Người Hà Nhì sinh sống ở vùng đất giáp ranh Lai Châu và Lào Cai. Thanh
niên Hà Nhì được tự do kết hôn, nếu bạn gái yêu mình thì chàng trai dẫn về nhà,
thưa chuyện với cha mẹ xin cưới làm vợ.
Cả nhà đồng ý thì làm lễ trước bàn thờ “kính cáo” với tổ tiên gia đình
mình có con dâu mới, sau đó nhà chú rể làm cỗ mời cả họ hàng và dân bản tới cùng
vui.
Nếu có điều kiện thì nhà trai mang lễ sang nhà cô dâu, gồm mấy đồng bạc
trắng (nhiều năm gần đây là tiền mặt), một con lợn khoảng 50kg, 50l rượu trắng,
đôi gà sống cùng xôi nếp và trứng chia đều làm hai gói...
Ðây là lần cưới đầu tiên của chàng trai. Người vợ từ đó trở đi phải mang
họ nhà chồng. Khi có con hoặc kinh tế gia đình khá giả thì người chồng phải tổ
chức đám cưới lần thứ hai... với chính vợ mình.
2. Sau hai lần ăn hỏi... mới được kết hôn
Ðó là phong tục đối với người con trai dân tộc Dao Ðỏ. Sau khi để ý từ
phiên chợ hay lễ hội của bản làng, nếu thích cô gái nào thì chàng trai về nói
với bố mẹ tới nhà gái hỏi tuổi người mình yêu.
Nếu hợp tuổi nhau thì gia đình chàng trai trao tặng nhà cô gái đồng bạc
trắng. Nhà gái dù muốn gả con hay không thì lần xin hỏi đầu họ cũng đều từ chối
nhận đồng bạc trắng ấy.
Một thời gian sau, nhà trai lại tới xin ăn hỏi lần hai, nếu ba ngày sau mà
không thấy nhà gái trả lại đồng bạc trắng thì nhà trai biết chắc họ đã đồng ý
gả con cho nhà mình. Gia đình chàng trai chọn ngày lành tháng tốt mang lễ vật
tới nhà cô gái.
Sau lễ ăn hỏi chính thức, cô dâu tương lai được gia đình tạo điều kiện
thời gian nhàn rỗi trong một năm để dệt may, thêu thùa hai bộ quần áo cưới từ số
vải và chỉ thêu do nhà trai đưa tới hôm lễ ăn hỏi chính thức.
Nổi bật nhất trong đám cưới của người Dao Ðỏ là trang phục của cô dâu với
chiếc khăn đỏ lớn trùm lên chiếc mũ đỏ màu cờ, đính nhiều nụ hoa tết từ len đỏ,
cài xen những chiếc lắc đồng xinh xinh.
Mũ áo của cô dâu người Dao Ðỏ là một tác phẩm nghệ thuật độc đáo về màu
sắc và sự tinh xảo trong từng đường thêu hoa văn thổ cẩm truyền thống.
3. Cùng họ không được phép lấy nhau
Theo quan niệm truyền thống của người Mông, đã cùng mang tên họ giống nhau
thì đều coi là có chung tổ tiên, coi nhau như họ hàng.
Trai gái yêu nhau mà phát hiện ra cùng có họ giống nhau (họ Giàng, họ
Tráng, họ Thào, họ Cư, họ Má, họ Lừu)... dù họ xa bao nhiêu đời đi nữa, cũng
không được phép lấy nhau.
Người Mông còn có tục bắt vợ. Khi đôi trai gái đồng ý cưới nhau, chàng
trai sẽ báo trước cho người yêu biết ngày và nơi mà cô sẽ bị “bắt.”
Theo tục lệ “bắt vợ” này, người con gái sẽ được đưa về nhà người yêu như
một “tù nhân.”
Sau ba ngày bị “bắt,” nếu cô gái không trốn khỏi nhà trai có nghĩa là cô
đã đồng ý cưới chàng trai. Sau đó, cha mẹ chàng trai nhờ ông mối chọn ngày lành
tháng tốt làm lễ cưới. Cô gái được trở về nhà để chuẩn bị tư trang và váy áo cho
đám cưới.
4. Cưới vợ sau 3 năm ở rể
Với người dân tộc Thái, khi chàng trai muốn cưới cô gái, anh ta thường rủ
bạn bè mang những chiếc khèn đến diễn tấu dưới cửa sổ nhà sàn các cô gái.
Qua thời gian tìm hiểu, chàng trai nào chọn được người yêu rồi sẽ nói với
cha mẹ để lo chuyện hôn nhân.
Theo tục lệ cũ, người con trai phải đến ở nhà người con gái trong ba tháng
trước khi làm lễ cưới chính thức. Anh ta chỉ được phép ở gian đầu nhà sàn dành
cho khách nam giới và chỉ được phép mang theo một con dao để làm việc.
Sau thời gian “thử thách” ba tháng, nếu được bố mẹ vợ tương lai ưng ý,
chàng trai sẽ trở về nhà báo cho bố mẹ mình biết. Lần này, anh ta mới được mang
tư trang của mình đến nhà gái và ở đó suốt ba năm.
Lễ thành hôn chính thức chỉ được tiến hành sau ba năm. Sau ba năm đó, nếu
đồng ý lấy chàng trai, cô gái sẽ búi tóc bằng trâm cài đầu và cái độn tóc giả do
gia đình nhà trai mang đến. Cô gái nào không muốn cưới chàng trai sau ba năm đó
sẽ phản kháng bằng cách tự cắt tóc mình.
Sau lễ cưới, chú rể sẽ tiếp tục ở nhà gái từ một đến mười năm và chỉ được
phép đưa vợ về nhà mình sau một nghi lễ đưa dâu long trọng.
Lần này, nàng dâu phải chuẩn bị nhiều quà biếu gia đình bên chồng như tấm
áo khoác thật đẹp cho mẹ chồng, một bộ quần áo thật đẹp biếu bố chồng và những
tấm khăn piêu biếu cô bác bên chồng./.
Thúy Hằng
![]()