Thanh niên là lực lượng xã hội to lớn, một trong những nhân tố quan trọng quyết định tương lai, vận mệnh dân tộc. Từ những ngày đầu cách mạng, Đảng và Bác Hồ đã đề cao vai trò, vị trí quan trọng của thanh niên; xác định thanh niên là đội quân xung kích của cách mạng. Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh là đội dự bị tin cậy của Đảng; công tác thanh niên là vấn đề sống còn của dân tộc, là một trong những nhân tố quyết định thành bại của cách mạng. Qua mỗi thời kỳ, dù trong bất cứ hoàn cảnh nào, thanh niên đều hoàn thành xuất sắc sứ mệnh lịch sử của mình trước Đảng, Tổ quốc và nhân dân.

Trước yêu cầu của thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, quá trình hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng và sự biến đổi nhanh chóng của tình hình, nhiều vấn đề về công tác thanh niên đã và đang đặt ra cần phải được xem xét thấu đáo và xử lý kịp thời. Vì vậy, tại Hội nghị lần thứ bảy, Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa X) vừa qua, Trung ương đã bàn và ra nghị quyết về "Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác thanh niên thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa".

Nhìn lại sau hơn 20 năm đổi mới và phát triển đất nước, một trong những thành tựu của công cuộc đổi mới do Đảng ta khởi xướng và lãnh đạo là đã xây dựng được một thế hệ thanh niên thời kỳ mới vừa có đạo đức, nhân cách, vừa có tri thức, sức khỏe, tư duy năng động và hành động sáng tạo; tiếp nối truyền thống hào hùng của dân tộc, của Đảng, nêu cao lòng yêu nước, ý thức xây dựng và bảo vệ Tổ quốc; sẵn sàng hy sinh vì sự nghiệp cách mạng, tình nguyện vì cộng đồng; sống có trách nhiệm với gia đình, xã hội; có ý chí vươn lên trong học tập, lao động, công tác, lập thân, lập nghiệp, làm giàu chính đáng; mong muốn được cống hiến cho đất nước, có việc làm, thu nhập ổn định, có đời sống văn hóa tinh thần phong phú, môi trường sống an toàn, lành mạnh. Dù còn có tâm trạng khác nhau, song thanh niên vẫn tin tưởng vào sự lãnh đạo của Đảng, sự phát triển của đất nước.

Nghị quyết Trung ương 4 (khóa VII) về "Công tác thanh niên thời kỳ mới" cùng với những chính sách của Nhà nước là những chủ trương quan trọng, có tính quyết định, làm chuyển biến mạnh mẽ tình hình thanh niên, công tác thanh niên, công tác Đoàn và phong trào thanh niên. Các cấp ủy đảng đã lãnh đạo hệ thống chính trị và toàn xã hội thực hiện tốt hơn công tác thanh niên, chăm lo xây dựng Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh. Nhà nước đã ban hành nhiều chính sách về công tác thanh niên, tạo điều kiện, cơ hội cho thanh niên rèn luyện, cống hiến, trưởng thành. Công tác Đoàn và phong trào thanh niên từng bước phát triển, mặt trận đoàn kết, tập hợp thanh niên được mở rộng; số thanh niên trở thành đoàn viên, đảng viên ngày càng tăng. Vai trò của Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể, gia đình, nhà trường và xã hội đối với thanh niên, công tác thanh niên đã có những chuyển biến tích cực.

Có được kết quả trên là do những thành tựu của công cuộc đổi mới đất nước đã tăng thêm cơ hội, điều kiện để mỗi gia đình và toàn xã hội chăm lo, giáo dục tốt hơn cho thanh niên phấn đấu, rèn luyện. Đồng thời, cũng khẳng định thế hệ thanh niên hôm nay đã kế thừa và biết phát huy truyền thống của gia đình, quê hương, đất nước, luôn tự hào, tự tôn dân tộc, năng động, sáng tạo, không ngại khó khăn, gian khổ, vượt qua thách thức vươn lên trong học tập, lao động, công tác và cuộc sống, không ngừng hoàn thiện và khẳng định mình. Đảng và Nhà nước đã có những chủ trương, chính sách phù hợp hơn đối với công tác thanh niên, chăm lo, đào tạo, bồi dưỡng, phát huy thanh niên và tạo môi trường để thanh niên rèn luyện, cống hiến và trưởng thành.

Tự hào về lớp thanh niên hôm nay, song chúng ta cũng nghiêm túc tự kiểm điểm thấy rằng, thực tế hiện nay vẫn còn một bộ phận thanh niên sống thiếu lý tưởng, giảm sút niềm tin và ít quan tâm đến tình hình đất nước, thiếu ý thức chấp hành pháp luật, dễ bị kích động, lôi kéo tham gia các hoạt động trái pháp luật; sống thực dụng, quá coi trọng vật chất, thiếu kính trọng người lớn tuổi, ít quan tâm tới gia đình. Một bộ phận thanh niên, nhất là thanh niên nông thôn, thanh niên dân tộc thiểu số có trình độ học vấn còn thấp; nhiều thanh niên thiếu kiến thức, kỹ năng trong lao động và hội nhập quốc tế. Tính độc lập, chủ động, sáng tạo, năng lực thực hành sau đào tạo của thanh niên còn yếu, chưa đáp ứng được yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Tình hình tội phạm và tệ nạn xã hội trong thanh niên, đặc biệt là tệ nạn ma túy, mại dâm có chiều hướng gia tăng.

Một số cấp ủy đảng chưa quan tâm đúng mức lãnh đạo công tác thanh niên; chưa thường xuyên, kịp thời đôn đốc, kiểm tra, đánh giá, rút kinh nghiệm trong tổ chức thực hiện các chủ trương, nghị quyết của Đảng về công tác thanh niên; chưa thực sự coi trọng công tác quy hoạch, đào tạo, bồi dưỡng và sử dụng cán bộ trẻ. Việc cụ thể hóa và triển khai thực hiện các chủ trương, nghị quyết của Đảng về công tác thanh niên còn chậm, thiếu những chính sách nhất quán, đồng bộ, lâu dài đối với công tác thanh niên... Nhiều bộ, ngành, địa phương chưa làm tốt trách nhiệm chăm lo, bồi dưỡng, phát huy vai trò, vị trí của thanh niên. Sự đổi mới nội dung và phương thức hoạt động của Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh chưa theo kịp với sự phát triển của tình hình thanh niên; khả năng chi phối và ảnh hưởng của Đoàn trong thanh niên chưa sâu rộng; tính tiền phong, gương mẫu của cán bộ đoàn, đoàn viên chưa cao. Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể ở nhiều địa phương phối hợp chưa chặt chẽ, chưa tạo nên sức mạnh tổng hợp trong công tác thanh niên; mối quan hệ giữa gia đình - nhà trường - xã hội trong giáo dục thanh niên còn hạn chế.

Nguyên nhân của những hạn chế, yếu kém nêu trên, ngoài những tác động của tình hình khách quan như: các vấn đề toàn cầu, những rủi ro, áp lực của kinh tế thị trường với những khó khăn mới nảy sinh trong quá trình phát triển đất nước; sự chống phá quyết liệt của các thế lực thù địch, nhưng về chủ quan, chúng ta thấy rằng: nhận thức của không ít cán bộ, đảng viên, cấp ủy đảng về thanh niên và công tác thanh niên chưa đầy đủ, thiếu toàn diện, nhiều mặt còn khoán trắng cho Đoàn; đánh giá thanh niên còn theo kinh nghiệm, cảm tính, gia trưởng, thiếu tin tưởng vào thanh niên; một bộ phận cán bộ, đảng viên thoái hóa, biến chất về đạo đức, lối sống, không là tấm gương để thanh niên học tập và noi theo; một bộ phận gia đình bỏ mặc con cái, thiếu giáo dục và nêu gương. Hoạt động quản lý nhà nước về công tác thanh niên còn nhiều bất cập, tổ chức bộ máy quản lý nhà nước về công tác thanh niên và cơ chế phối hợp liên ngành thực hiện công tác thanh niên chưa đủ rõ. Công tác giáo dục - đào tạo, dạy nghề, giải quyết việc làm, phòng chống tệ nạn xã hội, hoạt động văn hóa, thể thao, báo chí, xuất bản có nhiều thiếu sót, chậm được khắc phục. Nội dung, phương thức hoạt động của Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh và các tổ chức thanh niên chậm thích ứng trước sự biến động nhanh của tình hình thanh niên; điều kiện, phương tiện cho hoạt động của Đoàn, chính sách cho cán bộ đoàn (nhất là cán bộ đoàn cơ sở) còn bất cập; năng lực, trình độ của không ít cán bộ đoàn chưa đáp ứng được yêu cầu thực tiễn; khả năng tập hợp thanh niên, tổ chức các phong trào hành động cách mạng của thanh niên còn hạn chế; thiếu tầm chiến lược trong tham mưu cho Đảng, chính quyền về công tác thanh niên.

Bước vào thời kỳ mới, với đường lối đúng đắn của Đảng, đất nước tiếp tục ổn định, thế và lực tăng lên không ngừng. Đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, chủ động và tích cực hội nhập quốc tế, phấn đấu đưa nước ta sớm ra khỏi tình trạng kém phát triển, tạo nền tảng để Việt Nam cơ bản trở thành một nước công nghiệp theo hướng hiện đại vào năm 2020 là điều kiện, môi trường thuận lợi để thanh niên thể hiện tài năng, sức trẻ, cống hiến cho đất nước. Sự quan tâm của Đảng, Nhà nước, của gia đình, nhà trường và xã hội đối với thế hệ trẻ không ngừng tăng lên là cơ sở, nguồn lực và là điều kiện quan trọng để thanh niên phát triển tốt hơn. Khoa học - công nghệ tiếp tục phát triển mạnh mẽ cùng với sự phát triển của kinh tế tri thức sẽ tạo ra những cơ hội lớn cho thanh niên tiếp cận văn minh nhân loại, nâng cao tri thức.

Tuy nhiên, những nguy cơ mà Đảng đã chỉ ra trong quá trình đổi mới đất nước, không chỉ là những thách thức đối với Đảng và dân tộc, mà còn là thách thức đối với chính thanh niên. Quá trình đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước và hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng vừa tạo ra nhiều cơ hội mới, vừa đặt ra những yêu cầu mới cao hơn đối với thanh niên cả về nhận thức chính trị, trình độ học vấn, chuyên môn, nghề nghiệp. Việc phải đối mặt hằng ngày với những tiêu cực và tệ nạn xã hội, mặt trái của kinh tế thị trường và quá trình toàn cầu hóa, cùng với sự tranh giành, lôi kéo, tập hợp, lợi dụng thanh niên của các thế lực thù địch diễn biến phức tạp, nên việc có đủ bản lĩnh để giữ vững nhân cách, đạo đức, lối sống, truyền thống của dân tộc sẽ là khó khăn, thách thức không nhỏ đối với thanh niên.

Những thời cơ, thuận lợi cùng với những khó khăn, thách thức nêu trên luôn đan xen, sẽ tác động trực tiếp đến thanh niên Việt Nam.

Tương lai của thanh niên gắn liền với vận mệnh và tương lai của dân tộc dưới sự lãnh đạo của Đảng. "Bồi dưỡng thế hệ cách mạng cho đời sau là việc rất quan trọng và rất cần thiết", đây chính là trách nhiệm, là tình cảm của Đảng, của thế hệ đi trước đối với thanh niên, đồng thời cũng chính là bảo đảm cho sự trường tồn, vững mạnh của Đảng, của dân tộc.

Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác thanh niên thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa cần phải thể hiện được 5 quan điểm chỉ đạo xuyên suốt sau đây:

Thứ hai, chăm lo, bồi dưỡng, giáo dục thanh niên thành lớp người "vừa hồng, vừa chuyên" theo tư tưởng Hồ Chí Minh là trách nhiệm của cả hệ thống chính trị dưới sự lãnh đạo của Đảng, vai trò quan trọng của Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh, gia đình, nhà trường và xã hội.

Thứ ba, Đảng lãnh đạo công tác thanh niên và trực tiếp lãnh đạo Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh vững mạnh là bộ phận quan trọng trong công tác xây dựng Đảng, là xây dựng Đảng trước một bước. Đảng đề ra đường lối, chủ trương định hướng cho thanh niên hành động; xác định các chuẩn mực cho thanh niên phấn đấu; xây dựng các tấm gương điển hình tiêu biểu cho thanh niên học tập và noi theo.

Thứ tư, Nhà nước quản lý thanh niên và công tác thanh niên; thể chế hóa đường lối, chủ trương của Đảng về thanh niên và công tác thanh niên thành pháp luật, chính sách, chiến lược, chương trình, hành động và cụ thể hóa trong các chương trình, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh hằng năm của các cấp, các ngành.

Thứ năm, sự nỗ lực học tập, rèn luyện và phấn đấu không ngừng của thanh niên theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh là yếu tố quan trọng để xây dựng thế hệ thanh niên thời kỳ mới. Không ngừng mở rộng mặt trận đoàn kết, tập hợp thanh niên là nội dung quan trọng của công tác Đoàn để giáo dục, bồi dưỡng, động viên, phát huy vai trò của thanh niên trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Mục tiêu chung từ nay đến năm 2020 phải đạt được là:

Tiếp tục xây dựng thế hệ thanh niên Việt Nam giàu lòng yêu nước, tự cường dân tộc, kiên định lý tưởng độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội; có đạo đức cách mạng, ý thức chấp hành pháp luật, sống có văn hóa, vì cộng đồng; có năng lực, bản lĩnh trong hội nhập quốc tế; có sức khỏe, tri thức, kỹ năng và tác phong lao động tập thể, trở thành những công dân tốt của đất nước. Cổ vũ thanh niên nuôi dưỡng ước mơ, hoài bão lớn, xung kích, sáng tạo, làm chủ được khoa học - công nghệ, vươn lên ngang tầm thời đại. Hình thành một lớp thanh niên ưu tú trên mọi lĩnh vực, kế tục trung thành và xuất sắc sự nghiệp cách mạng của Đảng, của dân tộc; phấn đấu cho mục tiêu "Dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh"; góp phần to lớn vào sự nghiệp đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa, sánh vai với các nước tiên tiến trên thế giới.

Đảng, Nhà nước và toàn xã hội chăm lo, tạo điều kiện, môi trường thuận lợi để thanh niên rèn luyện, cống hiến và trưởng thành; được học tập, có việc làm, nâng cao thu nhập, có đời sống văn hóa, tinh thần lành mạnh.

Để đạt được mục tiêu đó, đòi hỏi Đảng phải tăng cường sự lãnh đạo đối với công tác thanh niên bằng các nhiệm vụ và giải pháp toàn diện, đồng bộ, mạnh mẽ và tích cực. Cụ thể:

1 - Tăng cường công tác giáo dục lý tưởng, đạo đức cách mạng, lối sống văn hóa, ý thức công dân để hình thành thế hệ thanh niên có những phẩm chất tốt đẹp, có khí phách và quyết tâm hành động thực hiện thành công sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa.

2 - Đổi mới toàn diện giáo dục và đào tạo, tạo cơ hội cho thanh niên được học tập, không ngừng nâng cao trình độ, có tri thức và kỹ năng ngang tầm với thanh niên các nước tiên tiến trên thế giới.

3 - Nâng cao chất lượng nguồn lao động, giải quyết việc làm, tăng thu nhập và cải thiện đời sống cho thanh niên.

4 - Xây dựng môi trường xã hội lành mạnh, tạo điều kiện cho thanh niên nâng cao đời sống văn hóa, tinh thần, phát triển toàn diện.

5 - Coi trọng hơn nữa việc trọng dụng nhân tài trẻ, tạo bước chuyển có tính đột phá trong bố trí và sử dụng cán bộ trẻ trên tất cả các lĩnh vực.

6 - Xây dựng Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh vững mạnh, thực sự là trường học xã hội chủ nghĩa của thanh niên, là đội dự bị tin cậy của Đảng.

7 - Tăng cường vai trò của Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể, tổ chức kinh tế - xã hội và gia đình, phối hợp giáo dục, bồi dưỡng, phát huy tiềm lực của thanh niên.

8 - Phát huy sự nỗ lực phấn đấu của mỗi thanh niên trong học tập, lao động và cuộc sống; không ngừng rèn luyện đạo đức, lối sống, hoàn thiện nhân cách, trở thành công dân hữu ích, thành viên tốt trong gia đình, tích cực đóng góp cho sự phát triển của đất nước.

9 - Nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước về thanh niên và công tác thanh niên.

Chín nhóm nhiệm vụ và giải pháp nêu trên thể hiện sự kế thừa những nội dung của Nghị quyết Trung ương 4 (khóa VII) và các chủ trương của Đảng về công tác thanh niên; đồng thời, cùng với quan điểm mới về "Xây dựng Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh vững mạnh là bộ phận quan trọng trong công tác xây dựng Đảng, là xây dựng Đảng trước một bước", đã nhấn mạnh hoặc thể hiện rõ hơn một số vấn đề mới trong các nhiệm vụ và giải pháp như:

- Tăng cường giáo dục truyền thống văn hóa, lịch sử của Đảng và dân tộc để không ngừng bồi dưỡng lý tưởng cao đẹp cho thanh niên. Bảo đảm tính chính trị, sự định hướng của Đảng nhằm làm phong phú và sâu sắc hơn các nội dung giáo dục, nhất là về lý tưởng, đạo đức, lối sống cho thanh niên để thanh niên vươn tới giá trị chân - thiện - mỹ, giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc, tiếp thu tinh hoa văn hóa nhân loại.

- Mọi cấp ủy, nhất là người đứng đầu cấp ủy, tổ chức đảng phải thường xuyên nắm, định hướng và kiểm tra việc thực hiện công tác thanh niên; phân công đảng viên có năng lực phụ trách công tác Đoàn và Hội; lãnh đạo Đảng, chính quyền các cấp thường xuyên gặp gỡ, đối thoại với thanh niên; đưa kết quả lãnh đạo, chỉ đạo công tác thanh niên, Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh trở thành một trong các tiêu chí đánh giá, xếp loại các tổ chức cơ sở đảng hằng năm. Thông qua cuộc vận động "Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh", toàn Đảng cũng như mỗi tổ chức cơ sở đảng, đảng viên phải là những tấm gương sáng về nhiều mặt có giá trị giáo dục thanh niên noi theo.

- Sớm hoàn thiện quy hoạch và thực hiện việc xây dựng mạng lưới các trung tâm hoạt động thanh, thiếu nhi; trung tâm sinh hoạt dã ngoại, nhà thiếu nhi trên phạm vi toàn quốc và đẩy mạnh xã hội hóa các loại hình giải trí tích cực phục vụ thanh, thiếu niên.

- Tạo cơ chế, chính sách để mọi tài năng trẻ đều được tham gia vào các lĩnh vực của đất nước; mạnh dạn bố trí cán bộ trẻ đảm nhận các vị trí quan trọng trong hệ thống chính trị, nâng cao tỷ lệ cán bộ trẻ trong các cơ quan lãnh đạo, quản lý các cấp, các ngành. Coi đây là một nội dung quan trọng trong công tác cán bộ của Đảng để lựa chọn cán bộ lãnh đạo cho tương lai.

- Tạo điều kiện thuận lợi để Đoàn huy động, tổ chức cho thanh niên tham gia thực hiện các nhiệm vụ, chương trình phát triển kinh tế - xã hội; đào tạo, bồi dưỡng, bố trí, sử dụng và thực hiện chính sách đối với đội ngũ cán bộ đoàn.

- Nghiên cứu ban hành Luật Việc làm; xác định chỉ số về thanh niên và công tác thanh niên là một trong các chỉ số thống kê quốc gia, các chỉ tiêu trong kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội của các ngành, các cấp.

- Thực hiện mô hình quản lý nhà nước về công tác thanh niên theo hướng: củng cố, kiện toàn ủy ban Quốc gia về thanh niên Việt Nam đủ mạnh và giao cho ủy ban một số nhiệm vụ, quyền hạn để tham mưu cho Chính phủ thống nhất quản lý nhà nước về công tác thanh niên. ở các bộ, ngành Trung ương và ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố thực hiện chức năng quản lý nhà nước về công tác thanh niên theo lĩnh vực, địa bàn và theo sự phân công, phân cấp của Chính phủ. Thành lập Hội đồng công tác thanh niên ở tỉnh, thành phố làm nhiệm vụ tham mưu cho chủ tịch ủy ban nhân dân cấp tỉnh thực hiện quản lý nhà nước về công tác thanh niên ở địa phương. Giao cho Chính phủ cụ thể hóa và tổ chức thực hiện mô hình tổ chức này.

Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác thanh niên thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa không chỉ là yêu cầu khách quan của tình hình thanh niên và yêu cầu phát triển của đất nước, mà còn là yêu cầu cấp thiết của chính công tác xây dựng Đảng, nhằm xây dựng thế hệ thanh niên Việt Nam thời kỳ mới "vừa hồng, vừa chuyên", góp phần to lớn cho sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa./.

Theo TCCS