Trước đó, Bộ LĐTBXH đã trình bày báo cáo công tác dạy nghề thời gian qua và mục tiêu, nhiệm vụ đến năm 2020.

Mạng lưới cơ sở dạy nghề phát triển rộng khắp cả nước

Hiện nay, dạy nghề chính quy có 3 cấp trình độ (sơ cấp, trung cấp và cao đẳng nghề); đồng thời dạy nghề thường xuyên thay thế cho dạy nghề ngắn hạn và dài hạn, đáp ứng nhu cầu nhân lực kỹ thuật cho phát triển kinh tế - xã hội.

Theo báo cáo của Bộ LĐTBXH, mạng lưới cơ sở dạy nghề được phát triển rộng khắp 63 tỉnh, thành phố, trên 600 huyện, quận, thị xã, các khu công nghiệp, khu chế xuất, làng nghề. Cả nước có 102 trường cao đẳng nghề, 265 trường trung cấp nghề, hơn 860 trung tâm dạy nghề và trên 1.000 cơ sở dạy nghề khác tại các doanh nghiệp và tại các cơ sở giáo dục khác. So với năm 2008, số trường dạy nghề tăng 2,37 lần, trung tâm dạy nghề tăng 4,56 lần. Đã xóa được tình trạng không có trường dạy nghề trên địa bàn 15 tỉnh, không có trường dạy nghề của địa phương ở 27 tỉnh, không có trung tâm dạy nghề tại 40 tỉnh.

Quy mô tuyển sinh học nghề năm 2008 đạt gần 1,54 triệu học sinh, sinh viên, tăng gần 3 lần so với năm 1998. Tỷ lệ lao động qua đào tạo nghề năm 2008 nâng lên 26%, đạt mục tiêu Chiến lược giáo dục giai đoạn 2001 – 2010 đề ra trước 2 năm, dự kiến năm 2009 đạt 28% và 2010 đạt 30%.

Cơ cấu nghề đào tạo đã được điều chỉnh theo nhu cầu thị trường lao động, đã mở thêm nhiều nghề đào tạo mới mà thị trường lao động có nhu cầu và các nghề phục vụ cho chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp, nông thôn và giải quyết việc làm cho người lao động. Đã triển khai dạy nghề theo nhu cầu của doanh nghiệp, và dạy nghề cho nông dân gắn với việc làm và tạo việc làm; thực hiện thí điểm Nhà nước đặt hàng đào tạo nghề với các trường để cung cấp lao động qua đào tạo nghề theo vị trí làm việc, theo yêu cầu của các tập đoàn kinh tế, các tổng công ty; thí điểm đào tạo nghề cho lao động ở các vùng chuyên canh cây công nghiệp.

Còn khoảng cách giữa đào tạo nghề và sử dụng lao động

Mặc dù đã đạt được một số kết quả trong thời gian qua, nhưng theo Thứ trưởng Bộ LĐTBXH Đàm Hữu Đắc, công tác dạy nghề vẫn còn tồn tại một số hạn chế. Đó là, tỷ lệ lao động qua đào tạo nghề còn thấp, nhất là lao động nông thôn. Cơ cấu đào tạo nghề theo trình độ và nghề đào tạo chưa đáp ứng được cơ cấu lao động cần sử dụng của các ngành kinh tế và thị trường lao động (VD: có những nghề phải được đào tạo nhưng chưa có cơ sở đào tạo, nhiều vị trí lao động chưa được đào tạo nghề).

Đặc biệt, Thứ trưởng Đàm Hữu Đắc cho biết, chất lượng đào tạo nghề còn thấp, do đó dẫn đến còn khoảng cách giữa đào tạo nghề và sử dụng lao động. Cụ thể, về cơ bản lao động sản xuất nông nghệp chưa được đào tạo nghề, nên kiến thức, kỹ năng nghề còn nhiều hạn chế dẫn đến năng suất thấp, sản phẩm chất lượng kém, thu nhập của lao động nông nghiệp thấp. Lao động kỹ thuật cao, phục vụ khu vực công nghiệp thiếu, vì vậy lao động nước ngoài chiếm các vị trí đòi hỏi kỹ thuật cao và thu nhập cao.

Bên cạnh đó, theo Thứ trưởng Đàm Hữu Đắc, tác phong công nghiệp, thể chất, năng lực sáng tạo, năng lực giao tiếp của học sinh, sinh viên tốt nghiệp còn yếu; lao động nông thôn chưa đáp ứng được yêu cầu sản xuất hàng hóa hiện đại trong bối cảnh hội nhập.  

Đột phá về chất lượng dạy nghề

Đề cương chiến lược đã đặt ra mục tiêu tổng quát phát triển dạy nghề đến năm 2020 là tạo sự đột phá về chất lượng dạy nghề theo hướng tiếp cận trình độ khu vực và thế giới nhằm đào tạo nhân lực kỹ thuật trực tiếp trong sản xuất, kinh doanh, dịch vụ có kiến thức, năng lực thực hành nghề, có đạo đức, lương tâm nghề nghiệp, tác phong công nghiệp đáp ứng nhu cầu của thị trường lao động trong nước và xuất khẩu lao động có kỹ thuật; tăng quy mô đào tạo nghề để năm 2020 tỷ lệ lao động qua đào tạo nghề đạt 55%; gắn kết dạy nghề với doanh nghiệp…

Đề cương cũng đặt ra những mục tiêu dạy nghề cho từng giai đoạn cụ thể, đề ra những giải pháp để công tác dạy nghề có sự chuyển biến thực sự về lượng và chất. Trong đó có nhấn mạnh đến các giải pháp như : Nâng cao nhận thức của xã hội về dạy nghề và nâng cao chất lượng dạy nghề; đáp ứng về số lượng dạy nghề; xây dựng cơ chế, chính sách tạo đột phá phát triển dạy nghề; tổ chức xây dựng, triển khai các đề án, chiến lược về dạy nghề.

Thứ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Trần Chiến Thắng cũng nhấn mạnh đến việc cần phải đột phá về chất lượng đào tạo, để từ đó  người lao động có đủ năng lực nghề bao gồm: Kỹ năng, thể lực và ý thức kỷ luật lao động. Đây là 3 yếu tố quan trọng đối với người lao động.

Sau khi nghe ý kiến đóng góp của đại diện các Bộ, ngành, Phó Thủ tướng Nguyễn Sinh Hùng đề nghị, rà soát lại các Nghị quyết liên quan đến dạy nghề để làm rõ lại cách thức tổ chức thị trường lao động, dạy nghề. Theo Phó Thủ tướng, đào tạo nghề là một phần trong chính sách giáo dục đào tạo, đây được coi là quốc sách hàng đầu. Do đó, đào tạo người lao động có nghề vừa để đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế xã hội và công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước vừa giải quyết đời sống xã hội cho người dân.

Phó Thủ tướng yêu cầu, cùng với Chiến lược phải có báo cáo đánh giá công tác dạy nghề trong 10 năm qua. Trong đó, tập trung chỉ rõ những mâu thuẫn, những vấn đề còn lạc hậu về tư duy trong dạy nghề để từ đó có giải pháp cụ thể, đồng thời tăng cường giải pháp về cơ chế chính sách và quản lý Nhà nước.

“Phải tạo ra chuyển biến mạnh với sự đổi mới toàn diện về công tác dạy nghề. Dạy nghề phải phát triển nhanh, bền vững, rộng rãi ở cả nông thôn, miền núi…”, Phó Thủ tướng nhấn mạnh.

Đề cập đến việc tiếp tục hoàn thiện Chiến lược, Phó Thủ tướng Nguyễn Thiện Nhân đề nghị, cần lưu ý đánh giá những mâu thuẫn phát sinh trong quá trình dạy nghề, làm rõ động lực phát triển dạy nghề trong thời gian qua. Đánh giá nhu cầu phát triển xã hội 10 năm tới để có giải pháp cụ thể cho công tác dạy nghề.

Phó Thủ tướng Nguyễn Thiện Nhân cũng yêu cầu, cần xác định các giải pháp có tính chiến lược như: Những giải pháp liên quan đến đảm bảo chất lượng dạy nghề; phát triển hệ thống và quy mô,  đội ngũ giáo viên, vốn và cơ chế tài chính cho dạy nghề; doanh nghiệp tham gia vào quá trình đào tạo nghề… Các chính sách liên quan đến người học, người dạy, nhà trường, doanh nghiệp; từ vấn đề nâng cao thể chất học sinh, sinh viên; miễn giảm học phí, hợp tác quốc tế đến thu hút đầu tư nước ngoài... đều phải lưu ý. Bên cạnh đó, cần đầu tư cho công tác dự báo nhu cầu lao động của doanh nghiệp, nhu cầu đào tạo nghề trong tương lai.

Chinhphu.vn