Bên cạnh phê phán, nhiều tác giả đi sâu nêu các gương điển hình làm tốt công tác vận động, tuyên truyền về DS – KHHGĐ. Nổi bật là bài phóng sự “Nữ già làng....37 tuổi” của tác giả Trần Đăng (tức Phạm Văn Đăng) trên Báo Lao động. Hay bài “Ông trưởng thôn có “tài” vận động kế hoạch hoá gia đình” của tác giả Thanh Long đăng trên Tạp chí Thi đua khen thưởng. Bài “Huy Tân không có cặp vợ chồng sinh con thứ ba” của tác giả Nguyễn Quốc Tuấn, Báo Sơn La; Bài “Có một làng chài ...2 con” của tác giả Tri Phương đăng trên Báo Người đại biểu nhân dân; Tác phẩm truyền hình “Ma Cret làm dân số” của tác giả Xuân Tựu và Quốc Mẫu ở Trung tâm Truyền hình Việt Nam tại Phú Yên; Tác phẩm truyền hình “Ông kiêm “Dân số” ở vùng cao Phìn Ngan” của nhóm tác giả Chi cục DS – KHHGĐ Lào Cai. Đặc biệt phóng sự truyền hình “Gương một cán bộ dân số hết lòng trong công việc” của hai tác giả Trần Đăng Sáu và Thế Biên – Đài Phát thanh - truyền hình Hà Giang là một phóng sự công phu, hấp dẫn, có sự lan toả....

Nhiều tác phẩm đi sâu phân tích ở tầm vĩ mô nhưng cũng rất cụ thể về tình hình dân số ở nước ta hiện nay và đề ra những biện pháp, kiến nghị. Đó là loạt bài 5 kỳ “Dân số vàng – cơ hội và thách thức” của tác giả Hà Thư trên Báo Gia đình và Xã hội, đề cập vấn đề “Cửa sổ vàng” cơ hội tốt nhưng cũng cảnh báo nguy cơ, thách thức đối với chất lượng dân số. Hay loạt bài 4 kỳ “Trước ngưỡng cửa hôn nhân” của nhóm phóng viên Báo Phụ nữ Thủ đô; Loạt bài 5 kỳ “Sàng lọc trước khi sinh và sơ sinh để có những công dân khoẻ mạnh” của Hà Thư trên Báo Gia đình và Xã hội là những tác phẩm tốt về vấn đề nâng cao chất lượng dân số. Vấn đề hôn nhân cận huyết tuy chỉ là vấn đề cá biệt nhưng lại xảy ra ở một nhóm đồng bào dân tộc thiểu số ít người qua loạt bài đăng trên Báo Lao động của hai tác giả Quang Huy và Huyền Trang là tiếng chuông báo động để các cấp quản lý về công tác DS – KHHGĐ vào cuộc.

Có một số tác giả đi sâu nghiên cứu, đề ra những vấn đề ở tầm vĩ mô, như tác phẩm “Quy mô dân số và phát triển kinh tế - xã hội, thách thức và kinh nghiệm” của giáo sư Mai Kỷ đặt ra cho các nhà lãnh đạo những bài toán lớn về vấn đề giải quyết thực tế mối quan hệ dân số và phát triển. Bên cạnh đó cũng có những tác giả đề cập sự xáo trộn về tổ chức khiến biết bao cán bộ dân số cơ sở lúng túng, hoang mang, nhiều người bỏ nghề hay chuyển sang làm công việc khác, như tác phẩm phát thanh “Cán bộ dân số xã về đâu” của tác giả Trí Thanh ở Đài Phát thanh Phú Yên là một bài báo có sức tác động mạnh, dũng cảm phê phán những bất cập của công tác tổ chức từ cấp tỉnh....

Nhìn thẳng sự thật, nói đúng sự thật, ca ngợi những con người hết lòng vì công tác DS – KHHGĐ ở cơ sở mặc dù tiền thù lao chỉ như hạt cát giữa sa mạc, hay phê phán những hành vi sai trái, thậm chí trái pháp luật của một số người....Đó là tất cả những gì mà các nhà báo chuyên và không chuyên gửi gắm tới độc giả, tới cả các cấp quản lý công tác DS – KHHGĐ.

Hồng Mai