Trong những năm qua, Đảng ta ban hành khá nhiều văn bản quy định, hướng dẫn nội dung sinh hoạt chi bộ, nhằm nâng cao chất lượng sinh hoạt chi bộ, trong đó có Hướng dẫn số 09, ngày 2-3-2012 của Ban Tổ chức Trung ương về nội dung sinh hoạt chi bộ. Ngày 21-1-2019, Ban Bí thư Trung ương Đảng ban hành Chỉ thị số 28-CT/TW về “Nâng cao chất lượng kết nạp đảng viên và rà soát, sàng lọc, đưa những đảng viên không còn đủ tư cách ra khỏi Đảng”, trong đó nhấn mạnh: Cấp ủy đảng bộ cơ sở tăng cường kiểm tra việc thực hiện quy định về chế độ sinh hoạt đảng theo định kỳ, sinh hoạt chuyên đề và chế độ đóng đảng phí của đảng viên.
Trong thực tiễn, chất lượng sinh hoạt chi bộ đã từng bước được nâng lên. Đại đa số chi bộ đã thực hiện đủ 6 nội dung trong một cuộc họp chi bộ theo Hướng dẫn số 09 của Ban Tổ chức Trung ương. Theo đó, nội dung sinh hoạt chi bộ vừa bảo đảm việc cung cấp thông tin mới cho đảng viên; kiểm điểm việc lãnh đạo thực hiện nghị quyết của chi bộ, việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh; bàn, kết luận những vấn đề lãnh đạo của chi bộ trong tháng. Đồng thời, đảng viên thực hiện nghĩa vụ đóng đảng phí… Sinh hoạt chi bộ từng bước đổi mới, đáp ứng nhu cầu của đảng viên.
Tuy nhiên, vẫn còn một số cuộc họp chi bộ kể cả trong cơ quan, đơn vị hành chính nhà nước và chi bộ khu dân cư chất lượng sinh hoạt chưa thực sự đáp ứng được yêu cầu. Sinh hoạt chi bộ chưa trở thành nhu cầu của đảng viên. Vì vậy, khi đến sinh hoạt chi bộ có đảng viên đề nghị ban chi ủy triển khai nhanh các nội dung để còn về làm việc khác; có đảng viên thường không tham gia ý kiến gì trong sinh hoạt chi bộ; có đảng viên không tham gia sinh hoạt chi bộ thường kỳ đầy đủ… Nguyên nhân chính là do chất lượng sinh hoạt chưa được nâng cao, còn những hạn chế nhất định. Thông qua quan sát có thể thấy một số vấn đề hạn chế như:
Có chi bộ trước khi sinh hoạt, chi ủy không họp để bàn trước các nội dung sẽ đưa ra trong cuộc họp chi bộ, phân công cấp ủy viên triển khai các nội dung trong sinh hoạt chi bộ. Khi sinh hoạt chi bộ, đồng chí bí thư chi bộ triển khai tất cả các nội dung còn các thành viên trong ban chi ủy không có nhiệm vụ gì, dẫn đến tình trạng có nội dung triển khai không sâu, không bảo đảm yêu cầu, nhất là phần thông tin tình hình thời sự nổi bật trong nước, quốc tế và của địa phương, cơ quan, đơn vị; phổ biến, quán triệt những chủ trương, chính sách mới của Đảng, Nhà nước và sự chỉ đạo của cấp ủy cấp trên. Chưa đánh giá được tình hình tư tưởng của đảng viên, quần chúng thuộc phạm vi lãnh đạo của chi bộ; những vấn đề tư tưởng chi bộ cần quan tâm… Đồng thời trí tuệ của tập thể chi ủy chưa được phát huy, vai trò của chi ủy viên không được thể hiện. Điều này không những làm giảm vai trò lãnh đạo, điều hành của chi ủy đối với chi bộ, mà còn làm cho cuộc sinh hoạt trở nên đơn điệu, thiếu sự lôi cuốn đối với đảng viên.
Có đồng chí bí thư chi bộ chưa biết chọn lọc thông tin phù hợp, thiết thực, chưa biết tóm tắt, nhấn mạnh những nội dung đảng viên cần quan tâm mà đọc nguyên xi văn bản do cấp trên cung cấp. Thành ra vừa mất nhiều thời gian, vừa không phù hợp với nhu cầu của đảng viên, nhất là đối với những đảng viên trình độ học vấn cao, đảng viên có nhiều thời gian để cập nhật tin tức hàng ngày. Do không bảo đảm yêu cầu thiết thực nên đảng viên thường không chú ý, lơ đãng, hoặc làm việc riêng.
Mặt khác, do chưa bàn bạc thống nhất trong chi ủy nên phần nhận xét tình hình tư tưởng của đảng viên, quần chúng thuộc phạm vi lãnh đạo của chi bộ; những vấn đề tư tưởng chi bộ cần quan tâm… nhiều khi chưa trúng, chưa đúng, gây nên những tranh luận qua lại, mất thời gian không cần thiết, thậm chí có trường hợp không thống nhất ý kiến ngay trong ban chi ủy, dẫn đến thiếu sự thống nhất trong chi bộ.
Có chi bộ đồng chí chủ trì cuộc họp không thực hiện được việc tóm tắt ý kiến phát biểu của đảng viên và kết luận những vấn đề lớn, quan trọng mà chi bộ đã thảo luận, thống nhất; không thực hiện việc biểu quyết thông qua những kết luận (nghị quyết) của chi bộ. Do đó, việc triển khai thực hiện nhiệm vụ lãnh đạo của chi bộ hiệu quả thấp, cũng như kiểm điểm, đánh giá tình hình thực hiện nhiệm vụ của chi bộ trong tháng trước không rõ nội dung, không nêu rõ được những việc làm được, chưa làm được, nguyên nhân, mà thường nhận xét chung chung.
Có chi bộ chưa phân định rõ giữa nội dung sinh hoạt chuyên môn và nội dung sinh hoạt chi bộ, nên nội dung họp chi bộ không khác gì cuộc họp chuyên môn. Một số cơ quan, đơn vị có 100% cán bộ, công chức, viên chức, người lao động là đảng viên xuất hiện tình trạng coi một cuộc sinh hoạt cơ quan vừa là sinh hoạt chuyên môn, vừa là sinh hoạt chi bộ. Thực chất, ban chi ủy ở đó chưa nhận thức đúng vai trò, tính chất của sinh hoạt chi bộ là để mọi đảng viên nâng cao nhận thức nói chung, trong đó có nhận thức chính trị, tự giác chấp hành các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; thực hiện tốt nghị quyết của chi bộ và của cấp ủy cấp trên; bảo đảm tính lãnh đạo, tính giáo dục và tính chiến đấu để chi bộ thực sự là nơi lãnh đạo, quản lý, giáo dục, rèn luyện và bồi dưỡng cán bộ, đảng viên. Đương nhiên sinh hoạt chi bộ bàn thực hiện nhiệm vụ chuyên môn là quan trọng nhất, song không chỉ có vậy, sinh hoạt chi bộ còn có những nội dung khác như: xây dựng nội bộ Đảng, xét kết nạp đảng viên, chi bộ lãnh đạo các đoàn thể trong đơn vị… Trong khi họp chuyên môn chủ yếu tập trung bàn biện pháp cụ thể, hình thức tổ chức, các yêu cầu cần và đủ để hoàn thành nhiệm vụ chuyên môn với năng suất, chất lượng cao… Việc đồng nhất sinh hoạt chi bộ với sinh hoạt chuyên môn làm giảm ý nghĩa, tầm quan trọng của sinh hoạt chi bộ.
Có chi bộ sau cuộc họp chuyên môn thì giành một ít thời gian để sinh hoạt chi bộ, nên nội dung sinh hoạt chi bộ bị cắt xén so với Hướng dẫn số 09 của Ban Tổ chức Trung ương; các nội dung chủ yếu triển khai một cách qua loa, đảng viên chủ yếu nhất trí không có thảo luận gì thêm, làm cho sinh hoạt chi bộ không còn quan trọng, không còn là quyền của đảng viên theo đúng nghĩa của nó…
Trên đây chỉ là một số ví dụ bộc lộ sự hạn chế trong nâng cao chất lượng sinh hoạt chi bộ ở một số chi bộ hiện nay. Mặc dù không phải là phổ biến, song rất cần được quan tâm khắc phục thường xuyên.
Để nâng cao chất lượng sinh hoạt chi bộ đã có nhiều bàn luận, hội thảo, đưa ra nhiều giải pháp, song thiết nghĩ cần tập trung thực hiện tốt mấy vấn đề cốt lõi gồm:
Thứ nhất, lựa chọn những đảng viên có đủ phẩm chất, năng lực tham gia ban chi ủy, trong đó chú ý khả năng tổng hợp, tóm tắt ý kiến phát biểu của đảng viên, biết kết luận những nội dung thảo luận trong chi bộ; có năng lực điều hành cuộc sinh hoạt theo quy định của Điều lệ Đảng và các hướng dẫn của cấp trên. Đây là điều cực kỳ quan trọng, bởi theo như Bác Hồ đã dạy: “Cán bộ là cái gốc của mọi công việc”.
Thứ hai, tăng cường tập huấn, bồi dưỡng đội ngũ cấp ủy viên, nhất là chi ủy viên ngay sau khi tổ chức đại hội chi bộ và đảng bộ cơ sở. Nội dung các lớp tập huấn, bồi dưỡng cấp ủy cần dành thời gian thỏa đáng để bồi dưỡng, thực hành kỹ năng điều hành cuộc sinh hoạt chi bộ, phương pháp tổ chức các hoạt động ở chi bộ…
Thứ ba, khi triển khai học tập, quán triệt chỉ thị, nghị quyết của Đảng, nghị quyết của cấp ủy cấp trên thông qua sinh hoạt chi bộ, ban chi ủy cần gắn những chỉ thị, nghị quyết đó với chi bộ, gợi mở để đảng viên liên hệ với bản thân và nhận thấy sự cần thiết phải học tập, nghiên cứu một cách nghiêm túc với trách nhiệm của người đảng viên. Hạn chế việc đọc nguyên si văn bản, dễ gây sự nhàm chán cho đảng viên.
Thứ tư, chi bộ thực hiện chức năng lãnh đạo toàn diện, song mỗi cuộc họp chi bộ, chi ủy chỉ nên chọn một hoặc hai vấn đề cấp thiết để bàn sâu, ra nghị quyết lãnh đạo của chi bộ. Chi ủy cần họp thống nhất trước, dự kiến những nội dung quan trọng cần đưa ra thảo luận, dự kiến kết luận (nghị quyết), phân công đồng chí chủ trì cuộc họp, chủ trì thảo luận; khi thảo luận cần định hướng, làm rõ nội dung đó thuộc chức năng lãnh đạo của chi bộ, là trách nhiệm của mỗi đảng viên trong chi bộ. Từ đó gợi mở sự quan tâm suy nghĩ của đảng viên, phát huy trí tuệ của từng đảng viên tham gia với chi bộ.
Thực hiện tốt một số vấn đề trên, chắc chắn chất lượng sinh hoạt chi bộ sẽ được nâng cao, các cuộc sinh hoạt chi bộ sẽ sôi nổi, dân chủ, thu hút sự quan tâm của đảng viên; sinh hoạt chi bộ sẽ từng bước trở thành nhu cầu của đảng viên./.
Đỗ Văn Lược