Đặc biệt, họa sĩ Trần Hòa Bình, người rất được biết tiếng ở thị trấn Phát Diệm, huyện Kim Sơn, Ninh Bình là người chuyên vẽ truyền thần chân dung Bác Hồ bằng chất liệu sơn dầu suốt mấy chục năm qua. Mới đây, anh vừa hoàn thành bức truyền thần thứ... 520 về chân dung Bác Hồ với kích thước 72 X 92 cm. Họa sĩ Trần Hòa Bình có niềm tin thật kỳ lạ vào nghề vẽ truyền thần. Theo anh, nghề này không bao giờ mất vì đó là "đặc sản" của hội họa Việt Nam. Hiện ba con trai của anh cũng đang hành nghề vẽ truyền thần và chép tranh ở Hà Nội. Vậy là gia đình anh có tới ba đời đều sinh sống bằng nghề vẽ truyền thần...

Những bài học đầu tiên vẽ ảnh Bác

Họa sĩ Trần Hòa Bình được ông cụ thân sinh là họa sĩ Nam Phong truyền nghề từ nhỏ. Hơn mười tuổi, cậu bé Hòa Bình bắt đầu cầm cây cọ và đã quan sát những nét vẽ đầu tiên của bố mình khi truyền ảnh Bác Hồ trên giấy crôky khổ lớn. Và cũng từ đó, Trần Hòa Bình học những bài vỡ lòng về mầu sắc, đường nét, bố cục và đặc biệt đó là làm sao truyền được cái thần của nhân vật trên bản vẽ...

Họa sĩ Trần Hòa Bình kể, có lần bố anh trằn trọc suốt đêm vì đã vẽ bức ảnh Bác Hồ chưa được như ý. Nét vẽ còn hơi cứng, chưa thật tự nhiên. Tất cả chỉ bởi một chi tiết rất nhỏ. Đột nhiên, ông cụ bật dậy nói với con trai:

- Dù chi tiết nhỏ, như sợi râu của Bác thôi, cũng phải vẽ sao cho không chỉ giống mà còn phải ẩn chứa cả tấm lòng nhân ái bao la của Người.

Rồi từ đó, ông cầm tay và chỉ bảo cho Trần Hòa Bình cách thể hiện từng nét vẽ cùng cách xử lý độ tương phản về ánh sáng và màu sắc để làm bật lên cái thần thái của chân dung Bác Hồ. Đó là vầng trán cao, khoáng đạt  của Người; là đôi mắt tràn đầy tình yêu thương với cuộc sống; là chòm râu của "ông Tiên" đối với các cháu thiếu nhi cả nước. Và trên tất cả, là nụ cười hồn hậu, đầy bao dung của vị lãnh tụ vĩ đại...

Những bài học ấy ngày một thấm sâu vào thế giới sáng tạo của họa sĩ Trần Hòa Bình. Khi Bình bước vào tuổi 16 (năm 1971), anh đã vẽ truyền thần bức chân dung Bác Hồ đầu tiên trong đời mình. Tác phẩm này là món quà tặng UBND thị trấn Phát Diệm trong hội nghị tổng kết năm và được mọi người trầm trồ thán phục vì hình tượng Bác toát lên dáng vẻ ung dung tự tại của một bậc thánh hiền và rất ấm áp tình người. Cho đến nay, họa sĩ Trần Hòa Bình vẫn không thể quên được cảm xúc hân hoan, vui sướng kể từ thành công đầu tiên ấy, mặc dù kỷ niệm đó đã cách đây gần 40 năm. Thời gian tiếp sau, Trần Hòa Bình còn học thêm về lịch sử hội họa cổ điển, vẽ nhiều bức theo mẫu tranh thời kỳ Phục Hưng và dòng tranh nhà thờ để luyện thêm về kỹ thuật sơn dầu, mầu sắc hội họa và bố cục. Chính quá trình rèn luyện này đã được họa sĩ Trần Hòa Bình vận dụng vào vẽ truyền ảnh miêu tả nhân vật và đặc biệt là chân dung Bác Hồ.

Tìm mẫu ảnh Bác Hồ

Họa sĩ Trần Hòa Bình nói, sự "hút khách" mà anh có được hôm nay chủ yếu là nhờ ở việc anh chỉ chọn vẽ mẫu ảnh Bác Hồ duy nhất, chứ không vẽ nhiều mẫu ảnh như trước đây. Năm 1994, họa sĩ Nam Phong mất đi đã để lại toàn bộ gia sản và cửa hàng cho con trai, nên họa sĩ Trần Hòa Bình tiếp tục thực hiện các hợp đồng mới, khi khách đến yêu cầu vẽ ảnh chân dung Bác Hồ.

Với mẫu ảnh Bác Hồ đã chọn, họa sĩ Trần Hòa Bình đã gây được ấn tượng tương đối sâu rộng đối với nhiều đơn vị, cơ quan và các cấp chính quyền địa phương trong huyện Kim Sơn nói riêng và tỉnh Ninh Bình nói chung. Để có những tấm hình Bác khổ lớn, các cơ quan, đơn vị thường đặt vẽ theo mẫu ảnh tại xưởng của Trần Hòa Bình. Đó là những bức tranh truyền ảnh khổ lớn vừa nổi bật về màu sắc, vừa rất có thần.

Họa sĩ Trần Hòa Bình tâm sự rằng, với mẫu vẽ này, anh đã thuộc từng chi tiết trên gương mặt Bác trong quá trình làm nghề suốt mấy chục năm qua. Bởi vậy mà khi tôi hỏi vẽ chân dung Bác Hồ khó nhất là chi tiết nào, anh nói ngay:

- Khó là ở bộ râu và nụ cười ấm áp ẩn trên khóe miệng Bác. Ngoài ánh sáng từ đôi mắt, còn để tạo nên cái thần thái của chân dung Bác phải vẽ được nét đẹp nhất ở khóe miệng tươi và chòm râu mềm mại của Người.

Đúng như Trần Hòa Bình đã tâm sự, với những điều tưởng chừng "đơn giản" nói trên, ảnh kỹ thuật số không thể thay thế hội họa được. Cũng có lẽ vì thế chăng mà anh cùng nhiều họa sĩ khác tin tưởng món "đặc sản" truyền thần trong hội họa Việt Nam có thể ít nhiều bị "lép vế" chứ không thể bị triệt tiêu. Và sự thật hiện nay, không ít cơ quan ở Trung ương cũng như các đơn vị hành chính địa phương quanh vùng Kim Sơn đều tìm về xưởng vẽ của họa sĩ Trần Hòa Bình đặt vẽ chân dung Bác...

Sau khi giở cho tôi xem sổ lưu bút và đặt hàng từng nơi từ năm 2000 đến nay, hoạ sĩ Trần Hòa Bình giới thiệu với tôi bức chân dung thứ 520 anh vẽ chân dung Bác Hồ mới hoàn thành. Đây là tác phẩm có kích thước lớn, được vẽ theo yêu cầu của khách hàng với chất liệu sơn dầu.

Vươn tới kỷ lục mới !

Trần Hòa Bình hồ hởi khẳng định rằng, mình đã và sẽ còn tiếp tục vẽ nhiều tranh chân dung Bác Hồ. Anh cho biết, hiện nhu cầu treo và trưng bày chân dung Bác Hồ của các tổ chức tập thể và cá nhân ngày một cao. Trong khi đó, các cơ quan xuất bản và ấn loát chưa đáp ứng đầy đủ. Hơn nữa, hiện nay, nhu cầu của người dân còn hướng tới cái đẹp trong thần thái của một chân dung lãnh tụ, mà về mặt này, so với nhiều loại hình nghệ thuật khác, hội họa cũng có ưu thế của nó.

Cũng theo Trần Hòa Bình tâm sự, hiện anh đang "truyền nghề" cho ba người con  và trong số ấy, anh đặt hy vọng nhiều nhất vào cậu con trai cả Trần Thế Anh, người từng thể hiện một năng khiếu nổi bật từ nhỏ.

Nói đến "kỷ lục" của mình, Trần Hòa Bình cười xòa:

- Kỷ lục chỉ là con số mà thôi. Tôi không hề có ý thức chạy đua, mà điều đáng quý nhất là tình yêu thương vô hạn của cả dân tộc Việt Nam với Bác Hồ, cùng những bài học quý báu mà Người đã truyền lại cho con cháu muôn đời mai sau...

Vậy nên, Trần Hòa Bình thường dặn lại những người con của mình, rằng với mỗi bức họa chân dung Bác Hồ phải là một quá trình tập trung sáng tạo nghiêm cẩn của người họa sĩ.

Cùng với họa sĩ Trần Hòa Bình, nhiều họa sĩ khác ở mọi miền đất nước, bằng tài năng và lao động sáng tạo của mình, họ đã và đang kiên trì lưu giữ hình ảnh Bác Hồ trong trái tim mọi người. Họa sĩ Trần Lầu ở Quảng Nam rất đồng cảm với con đường mà họa sĩ Trần Hòa Bình đã lựa chọn, bởi ông cũng chính là người suốt nửa thế kỷ cầm cọ để truyền thần các danh nhân và nổi tiếng là người dạy sử cho học sinh bằng tranh. Ông chia sẻ ý nghĩ với họa sĩ Trần Hòa Bình rằng, qua mỗi bức chân dung Bác Hồ, người vẽ phải làm toát lên ánh sáng của đạo đức, của lương tri… Ông hy vọng rằng, sự nghiệp của Trần Hòa Bình sẽ tiếp tục được mở mang cùng với con cháu sau này.

Xem tranh vẽ chân dung Bác Hồ của họa sĩ Trần Hòa Bình, tôi nhận thấy trong đó luôn thấm đậm tình cảm tôn kính, luôn toát lên cảm xúc chân thành của người họa sĩ. Chúc cho anh tiếp tục giành được những kỷ lục mới, dù rằng, như anh nói, những kỷ lục ấy nó tự đến chứ không phải anh có ý thức "chạy đua" để lập nên…