Để tăng cường và phát huy cao độ sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc, vì mục tiêu của sự nghiệp cách mạng, Đảng và Bác Hồ đã sáng lập và lãnh đạo tổ chức Mặt trận Dân tộc thống nhất Việt Nam.

Cách đây 80 năm, sau khi Đảng ra đời, ngày 18-11-1930, Ban Thường vụ Trung ương Đảng ban hành “Chỉ thị về việc thành lập Hội Phản đế đồng minh” - hình thức tổ chức đầu tiên của Mặt trận Dân tộc thống nhất Việt Nam, đánh dấu sự phát triển về chất của phong trào yêu nước, của khối đại đoàn kết toàn dân trong sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc. Từ đó đến nay, với mỗi giai đoạn cách mạng, để đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ, Mặt trận Dân tộc thống nhất Việt Nam đã có những hình thức tổ chức, tên gọi khác nhau và luôn làm tròn sứ mệnh vẻ vang của mình là đoàn kết mọi người Việt Nam yêu nước vì mục tiêu cách mạng của Đảng, của dân tộc.

Đoàn kết trong Mặt trận Việt Minh, nhân dân ta đã tiến hành Cách mạng Tháng Tám thành công, lập nên nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, nhà nước cộng hòa dân chủ nhân dân đầu tiên ở Đông Nam á, nay là nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam.

Đoàn kết trong Mặt trận Liên Việt, nhân dân ta vừa kháng chiến, vừa kiến quốc, làm nên chiến thắng Điện Biên Phủ “lừng lẫy năm châu, chấn động địa cầu”, lập lại hòa bình ở Đông Dương, đưa miền Bắc tiến lên xây dựng chủ nghĩa xã hội.

Đoàn kết trong Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, trong Mặt trận Dân tộc giải phóng miền Nam Việt Nam và Liên minh các lực lượng dân tộc, dân chủ và hòa bình Việt Nam, nhân dân ta đã “đánh cho Mỹ cút, đánh cho ngụy nhào”, làm nên đại thắng mùa Xuân 1975, giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất đất nước, hoàn thành cách mạng dân tộc, dân chủ, đưa cả nước tiến lên xây dựng chủ nghĩa xã hội.

Bước vào thời kỳ cả nước cùng quá độ lên chủ nghĩa xã hội, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam luôn quán triệt tư tưởng Hồ Chí Minh, vận dụng sáng tạo chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về đại đoàn kết dân tộc và Mặt trận Dân tộc thống nhất, không ngừng phát huy vai trò và đề cao trách nhiệm của mình là tổ chức liên minh chính trị, liên hiệp tự nguyện của tổ chức chính trị, tổ chức chính trị - xã hội, tổ chức xã hội và các cá nhân tiêu biểu trong các giai cấp, các tầng lớp xã hội, các dân tộc, tôn giáo, người Việt Nam định cư ở nước ngoài; là một bộ phận của hệ thống chính trị, là cơ sở chính trị của chính quyền nhân dân, đại diện cho ý chí, nguyện vọng, quyền và lợi ích hợp pháp của các tầng lớp nhân dân; góp phần tăng cường và phát huy sức mạnh khối đại đoàn kết toàn dân tộc, đóng góp thiết thực vào thành tựu chung của cả nước, nhất là những thành tựu to lớn, có ý nghĩa lịch sử của 25 năm thực hiện công cuộc đổi mới đất nước; góp phần thực hiện mục tiêu: độc lập, thống nhất, chủ quyền quốc gia, toàn vẹn lãnh thổ; vì dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh.

Những năm qua, tình hình thế giới và khu vực có nhiều diễn biến nhanh chóng và phức tạp, nhất là sự khủng hoảng tài chính và suy giảm kinh tế thế giới từ giữa năm 2008, tác động rất lớn vào nước ta, làm cho giá cả, lạm phát tăng cao; mặt khác, thiên tai, dịch bệnh xảy ra liên tiếp, gây hậu quả nặng nề ở nhiều nơi, ảnh hưởng không nhỏ đến sản xuất và đời sống của nhân dân, nhất là người nghèo, đồng bào vùng sâu, vùng xa và đe dọa sự ổn định của nền kinh tế đất nước; các thế lực thù địch vẫn luôn tìm cách chống phá khối đại đoàn kết toàn dân tộc... Trong bối cảnh đó, toàn Đảng, toàn quân và toàn dân ta đã ra sức thực hiện Nghị quyết Đại hội X, nỗ lực phấn đấu, vượt qua khó khăn, thách thức; sự nghiệp đổi mới tiếp tục được đẩy mạnh trên mọi lĩnh vực; kinh tế tiếp tục phát triển; an sinh xã hội được chăm lo thiết thực; quốc phòng, an ninh được tăng cường, chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ được giữ vững; hoạt động đối ngoại, hội nhập quốc tế được đẩy mạnh; vị thế của nước ta trên trường quốc tế tiếp tục được nâng cao; khối đại đoàn kết toàn dân tộc được củng cố và tăng cường... Những kết quả trên là thực tiễn sinh động khẳng định đường lối đổi mới đất nước của Đảng ngày càng đi vào cuộc sống; khẳng định sức mạnh của khối đại đoàn kết toàn dân tộc ta dưới sự lãnh đạo của Đảng.

Trung ương Đảng đã ban hành nhiều nghị quyết, chủ trương, chính sách nhằm chăm lo và phát huy sự sáng tạo và sức mạnh của các giai cấp, các tầng lớp, các lực lượng trong xã hội, nhất là giai cấp công nhân, giai cấp nông dân, đội ngũ trí thức, lực lượng thanh niên, lực lượng doanh nhân... trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Những nghị quyết, chủ trương, chính sách trên cùng với Nghị quyết Hội nghị lần thứ bảy Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa IX) về phát huy sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc vì "Dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh", về công tác dân tộc, về công tác tôn giáo, Nghị quyết số 36-NQ/TWcủa Bộ Chính trị (khóa IX) về công tác đối với người Việt Nam ở nước ngoài và nhiều nghị quyết, chỉ thị có liên quan của Bộ Chính trị, Ban Bí thư là cơ sở hết sức quan trọng để chăm lo các giai tầng trong xã hội, tăng cường và phát huy sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc.

Nhà nước cũng ban hành nhiều chính sách, pháp luật nhằm khơi dậy và phát huy sức sáng tạo của các tầng lớp nhân dân, chăm lo, củng cố khối đại đoàn kết toàn dân tộc. Đặc biệt là các chính sách, các nhóm giải pháp nhằm kiềm chế lạm phát, ngăn chặn suy giảm kinh tế, duy trì tốc độ tăng trưởng hợp lý, thiết thực chăm lo an sinh xã hội, nhất là đối với đồng bào nghèo, đồng bào vùng sâu, vùng xa, đồng bào dân tộc thiểu số...

Kế tục và phát huy truyền thống vẻ vang của Mặt trận Dân tộc thống nhất Việt Nam, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam luôn lấy mục tiêu giữ vững độc lập, thống nhất của Tổ quốc, vì dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh làm điểm tương đồng để gắn bó đồng bào ở trong và ngoài nước, không phân biệt thành phần xã hội, dân tộc, tôn giáo, tín ngưỡng, quá khứ, ý thức hệ và chính kiến, miễn là tán thành công cuộc đổi mới. Đề cao truyền thống nhân nghĩa, khoan dung, xây dựng tinh thần cởi mở, tin cậy lẫn nhau vì sự ổn định chính trị và đồng thuận xã hội. Mặt trận Tổ quốc các cấp đã không ngừng đổi mới nội dung và phương thức hoạt động, đa dạng hóa các hình thức vận động, tập hợp, góp phần tăng cường và phát huy sức mạnh khối đại đoàn kết toàn dân tộc trong tình hình mới.

Mặt trận Tổ quốc các cấp đã không ngừng tuyên truyền chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước và tư tưởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh, nhất là về đại đoàn kết toàn dân tộc, về Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, tuyên truyền, vận động các tầng lớp nhân dân thực hiện Cuộc vận động "Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh"... Mặt trận Tổ quốc các cấp tăng cường vận động nhân dân đẩy mạnh phong trào thi đua yêu nước, góp phần phát triển kinh tế, xóa đói, giảm nghèo; xây dựng nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc; chăm lo sự nghiệp giáo dục - đào tạo, sự nghiệp y tế, chăm sóc sức khỏe cho nhân dân và góp phần bảo đảm quốc phòng, an ninh; nhất là nâng cao chất lượng cuộc vận động "Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa ở khu dân cư", cuộc vận động "Ngày vì người nghèo" và phong trào “Đền ơn đáp nghĩa”, góp phần thiết thực chăm lo đời sống cho các tầng lớp nhân dân, nhất là người nghèo, người có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn và người có công với nước; thông qua phong trào thi đua để đoàn kết, tập hợp các tầng lớp nhân dân tăng cường đồng thuận xã hội, chung sức chung lòng cùng Đảng, Nhà nước vượt qua khó khăn, thách thức, nhất là kiềm chế lạm phát, ngăn chặn suy giảm kinh tế, duy trì tăng trưởng hợp lý. Mặt trận Tổ quốc các cấp ngày càng mở rộng thêm các thành viên; các tổ chức thành viên của Mặt trận ngày càng tăng cường tập hợp, thu hút thêm nhiều đoàn viên, hội viên mới, góp phần tập hợp ngày càng đông đảo các tầng lớp nhân dân tham gia các tổ chức thích hợp. Mặt trận Tổ quốc các cấp luôn chú ý tới công tác vận động, phát huy vai trò các nhân sĩ, trí thức, người tiêu biểu trong các dân tộc thiểu số, chức sắc các tôn giáo và người Việt Nam ở nước ngoài trong công tác vận động, đoàn kết, xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân tộc. Nhiều năm qua, nhất là những năm gần đây, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam đã tổ chức tốt Ngày hội đại đoàn kết toàn dân tộc với nhiều nội dung, hình thức phong phú, ở hầu khắp các khu dân cư trong cả nước, vào dịp kỷ niệm ngày thành lập Mặt trận Dân tộc thống nhất Việt Nam (ngày 18-11). Ngày hội đã khơi dậy và phát huy truyền thống đoàn kết, yêu nước, tăng cường sự đồng thuận ở cộng đồng dân cư; là biểu hiện sinh động tinh thần đại đoàn kết toàn dân tộc trong tình hình mới.

Mặt trận Tổ quốc các cấp đã phát huy vai trò là cơ sở chính trị của chính quyền nhân dân, tích cực tham gia đổi mới và nâng cao chất lượng hoạt động của hệ thống chính trị; vận động toàn dân phát huy dân chủ, đẩy mạnh các hoạt động giám sát, nhất là ở cơ sở và địa bàn khu dân cư, tham gia đấu tranh phòng, chống tham nhũng, lãng phí..., góp phần xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh, xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của nhân dân, do nhân dân và vì nhân dân, tăng cường mối liên hệ mật thiết giữa Đảng, Nhà nước với nhân dân. Đây cũng chính là cơ sở quan trọng, là điều kiện để phát huy dân chủ, khơi dậy và phát huy sức sáng tạo của nhân dân, góp phần tăng cường đồng thuận xã hội, tăng cường khối đại đoàn kết toàn dân tộc.

Mặt trận Tổ quốc Việt Nam không ngừng mở rộng hoạt động đối ngoại nhân dân, góp phần thực hiện đường lối đối ngoại của Đảng và Nhà nước; tăng cường tình đoàn kết, hữu nghị và hợp tác giữa nhân dân Việt Nam với nhân dân các nước trong khu vực và trên thế giới, nhất là các nước có quan hệ truyền thống; tranh thủ sự đồng tình, ủng hộ của nhân dân tiến bộ trên thế giới đối với sự nghiệp đổi mới của đất nước.

Qua 25 năm tiến hành công cuộc đổi mới, dưới sự lãnh đạo sáng suốt của Đảng Cộng sản Việt Nam, toàn dân, toàn quân ta đã tận dụng thời cơ, vượt qua thách thức, kiên trì phấn đấu, bằng trí tuệ, tài năng và nghị lực phi thường của mình, đạt được những thành tựu to lớn, có ý nghĩa lịch sử, tạo nên thế mới và lực mới cho đất nước. Tuy nhiên, đất nước ta vẫn còn phải đương đầu với không ít khó khăn, thách thức, vẫn còn những hạn chế, yếu kém: kinh tế phát triển chưa bền vững; các lĩnh vực văn hóa, xã hội còn nhiều bất cập, một số mặt còn bức xúc; phân hóa giàu nghèo ngày một tăng; tệ quan liêu, tham nhũng, lãng phí, tội phạm, tệ nạn xã hội, suy thoái đạo đức, lối sống chưa được ngăn chặn, đẩy lùi; thiên tai, dịch bệnh diễn biến phức tạp; các thế lực thù địch vẫn tăng cường âm mưu, thủ đoạn phá hoại chế độ, phá hoại thành quả cách mạng và phá hoại khối đại đoàn kết toàn dân tộc...

Những yếu tố trên tác động lẫn nhau, làm hạn chế việc phát huy thành quả của công cuộc đổi mới, làm giảm lòng tin trong một bộ phận nhân dân, ảnh hưởng đến sự đồng thuận xã hội và phát huy sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc. Đây cũng là những khó khăn, thách thức của khối đại đoàn kết toàn dân tộc trong thời kỳ mới.

Để tiếp tục củng cố, tăng cường và phát huy sức mạnh khối đại đoàn kết toàn dân tộc, góp phần thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ X của Đảng, sớm đưa Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI của Đảng vào cuộc sống, đòi hỏi các cấp ủy đảng, chính quyền, Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể và các tầng lớp nhân dân cần tăng cường quán triệt và thực hiện tư tưởng Hồ Chí Minh, chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về đại đoàn kết toàn dân tộc, về Mặt trận Tổ quốc Việt Nam trong tình hình mới; đẩy mạnh thực hiện có hiệu quả Cuộc vận động “Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh”..., qua đó tiếp tục tăng cường đồng thuận xã hội, tăng cường và phát huy sức mạnh khối đoàn kết toàn dân tộc, đẩy mạnh phong trào thi đua yêu nước, thực hiện thắng lợi các nhiệm vụ kinh tế, xã hội, quốc phòng, an ninh, đối ngoại, đẩy mạnh toàn diện sự nghiệp đổi mới đất nước, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Tăng cường và phát huy sức mạnh khối đại đoàn kết toàn dân tộc vì mục tiêu “Dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh” là trách nhiệm của toàn Đảng, toàn quân và toàn dân; của cả hệ thống chính trị và toàn xã hội.

Đảng và Nhà nước cần tiếp tục quan tâm hoàn thiện hệ thống chính sách và pháp luật. Đây là vấn đề có tính cấp thiết, là yếu tố quyết định trực tiếp đến đại đoàn kết dân tộc. Có tăng cường được đồng thuận xã hội hay không, có củng cố, tăng cường và phát huy được sức mạnh toàn dân tộc hay không, điều đó phụ thuộc rất lớn vào hệ thống chủ trương, chính sách của Đảng và pháp luật của Nhà nước, nhất là những chính sách, pháp luật liên quan trực tiếp tới từng dân tộc, giai cấp, tầng lớp xã hội, tôn giáo và người Việt Nam ở nước ngoài... bảo đảm chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước vừa đúng ý Đảng, vừa hợp lòng dân và sát với yêu cầu thực tiễn. Có như vậy mới phát huy được mọi khả năng sáng tạo và sức mạnh của nhân dân, là cơ sở quan trọng để thực hiện đại đoàn kết toàn dân. Trong giai đoạn đẩy mạnh toàn diện công cuộc đổi mới và chủ động hội nhập quốc tế, “Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các đoàn thể nhân dân có vai trò rất quan trọng trong việc tập hợp, vận động, đoàn kết rộng rãi các tầng lớp nhân dân; đại diện cho quyền và lợi ích hợp pháp của nhân dân; đưa các chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, các chương trình kinh tế, văn hóa, xã hội, quốc phòng, an ninh vào cuộc sống, góp phần xây dựng sự đồng thuận trong xã hội”. Mặt trận Tổ quốc Việt Nam là cơ sở chính trị của chính quyền nhân dân, nơi thể hiện ý chí, nguyện vọng, đại diện cho quyền và lợi ích hợp pháp của các tầng lớp nhân dân; góp sức xây dựng Nhà nước trong sạch, vững mạnh, xây dựng, chỉnh đốn Đảng; xây dựng chủ trương, chính sách, pháp luật, tuyên truyền vận động nhân dân thực hiện đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; thực hiện giám sát của nhân dân đối với công tác và đạo đức, lối sống của cán bộ, đảng viên, công chức, đại biểu dân cử và các cơ quan nhà nước; giải quyết những mâu thuẫn trong nội bộ nhân dân... Đảng, Nhà nước cần tiếp tục xây dựng và hoàn chỉnh các quy định và bảo đảm những điều kiện để Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các đoàn thể nhân dân hoạt động hiệu quả, nhất là giám sát và phản biện xã hội theo tinh thần Nghị quyết Đại hội X. Đồng thời, quan tâm chăm lo, xây dựng đội ngũ cán bộ Mặt trận và đoàn thể ngang tầm với yêu cầu nhiệm vụ thời kỳ mới.

Phát huy khối đại đoàn kết dân tộc luôn gắn liền với yêu cầu mở rộng dân chủ và giữ vững kỷ cương trong đời sống xã hội trên tất cả các lĩnh vực chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội... ở tất cả các cấp, các ngành. Do vậy, các cơ quan nhà nước, các cấp chính quyền phải chăm lo phát huy và bảo đảm quyền dân chủ của nhân dân theo pháp luật, ngăn chặn và xử lý nghiêm minh những biểu hiện vi phạm quyền dân chủ của nhân dân, cũng như những biểu hiện lợi dụng dân chủ để vi phạm pháp luật, kích động nhân dân, gây rối trật tự công cộng, ảnh hưởng đến sự ổn định xã hội, làm sứt mẻ tình cảm và chia rẽ khối đại đoàn kết dân tộc. Trước yêu cầu đổi mới, chỉ có mở rộng dân chủ xã hội chủ nghĩa thực sự mới có đoàn kết thực sự và bền vững; thực hiện dân chủ và đoàn kết từ trong Đảng ra toàn xã hội; thực hiện thật tốt Quy chế Dân chủ ở các cấp, nhất là Pháp lệnh thực hiện dân chủ ở xã, phường, thị trấn.

Các cấp ủy đảng cần đổi mới hơn nữa phương thức lãnh đạo trong điều kiện một đảng cầm quyền đối với hoạt động của hệ thống chính trị và toàn xã hội, đối với Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể nhân dân; thực hiện tốt vai trò Đảng vừa là người lãnh đạo, vừa là thành viên của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam. Nhà nước cần tiếp tục phối hợp, tạo điều kiện để Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể hoạt động hiệu quả, thiết thực hơn. “Các cấp ủy đảng và cấp chính quyền có chế độ tiếp xúc, đối thoại trực tiếp với nhân dân; thường xuyên lắng nghe ý kiến của Mặt trận và các đoàn thể nhân dân phản ánh với Đảng, Nhà nước những vấn đề mà nhân dân quan tâm, tham gia xây dựng chủ trương, chính sách, pháp luật. Thực hiện tốt Luật Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Quy chế Dân chủ ở mọi cấp để Mặt trận, các đoàn thể và các tầng lớp nhân dân tham gia xây dựng Đảng, chính quyền và hệ thống chính trị”.

Bản thân các cấp Mặt trận cần tiếp tục tăng cường tổ chức, đổi mới nội dung và phương thức, nâng cao hiệu quả hoạt động, đa dạng hóa các hình thức vận động tập hợp, tăng cường và phát huy sức mạnh khối đại đoàn kết toàn dân tộc; đẩy mạnh Cuộc vận động "Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh"; đẩy mạnh phong trào thi đua yêu nước, nâng cao chất lượng hai cuộc vận động "Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa ở khu dân cư" và "Ngày vì người nghèo"; chung sức chung lòng cùng Đảng, Nhà nước ổn định kinh tế vĩ mô, duy trì tốc độ tăng trưởng hợp lý, bền vững, bảo đảm an sinh xã hội, đẩy mạnh hợp tác và hội nhập kinh tế quốc tế một cách chủ động và hiệu quả; giữ vững ổn định chính trị, bảo đảm quốc phòng, an ninh và trật tự an toàn xã hội; đẩy mạnh vận động các tầng lớp nhân dân phát huy dân chủ, thực hiện quyền làm chủ, tham gia xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh, xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của nhân dân, do nhân dân và vì nhân dân; mở rộng và nâng cao hiệu quả hoạt động đối ngoại nhân dân, tăng cường tình đoàn kết quốc tế giữa nhân dân ta với nhân dân các nước trong khu vực và trên thế giới./.