Tại buổi làm việc, TS. Nguyễn Mạnh Hùng đã cung cấp 2 giấy phép xuất bản của NXB Hội Nhà văn, 2 mẫu lịch đã in và cuốn sách (bản pho to) Ký họa Việt Nam đầu thế kỷ XX của tác giả Nguyễn Mạnh Hùng do NXB Trẻ ấn hành năm 1986. Trong cuốn sách này, ở trang 154, 155 là phần giới thiệu bức tranh đã in trong tờ lịch với lời chú dẫn bằng tiếng Việt, giải thích rất rõ về nội dung, ý nghĩa và nội dung của chữ Nôm đúng như Báo Văn Hóa đã nêu. Như vậy, không những TS. Nguyễn Mạnh Hùng biết mà còn “rành sáu câu” về bức tranh “Phố Hàng đồng”.

Giải trình vì sao chọn bức tranh này, TS. Hùng cho biết: “Khi chuẩn bị mẫu để in lịch năm 2010, Bộ phận văn phòng đề xuất chọn 2 mẫu tranh về Hà Nội xưa để chào mừng 1000 năm Thăng Long - Hà Nội, trong đó có bức tranh “Phố Hàng đồng”, tôi đã đồng ý ngay mà “quên” mất bức tranh này phần chữ Nôm có nội dung rất “dung tục”.

TS. Hùng đã nhận trách nhiệm sự sai sót này và sẽ có giải trình bằng văn bản cho Sở TT & TT và cùng hợp tác với Sở để khắc phục hậu quả. Về số lượng 5 ngàn tờ của mẫu lịch này, ông chỉ mới phát hành có... 300 tờ. Số còn lại đang còn trong kho do phát hiện có nội dung xấu.

Lãnh đạo Phòng BC-XB đề xuất hướng xử lý: Trước mắt, đưa toàn bộ số lịch chưa phát hành về Sở để tiến hành tiêu hủy, tích cực thu hồi những tờ lịch đã phát ra bên ngoài để tránh sự phát tán rộng rãi.

Việc thu hồi và tiêu hủy được thực hiện trong tuần tới theo đúng quy trình tiêu hủy ấn phẩm có nội dung xấu.

Nguồn gốc của bức tranh

Tiếp tục tìm hiểu bức tranh, chúng tôi có đầy đủ hơn thông tin về nguồn gốc ra đời của bức tranh. Bức tranh ra đời cách đây hơn một thế kỷ, được in lần đầu tiên trong tác phẩm “Kỹ thuật của người An Nam” (1909)  với 4.200 bức vẽ và tranh khắc của tác giả Henri Oger (người Pháp). Lần đầu tiên được in với số lượng rất ít, chỉ 60 bản.

Nói về quá trình hình thành tác phẩm, họa sĩ Nguyễn Trung Tín – Phó hiệu trưởng Trường Đại học Mỹ thuật TP.HCM cho biết: Vào cuối thế kỷ 19 đầu thế kỷ 20, Henri Oger (viên chức Pháp) sang Việt Nam và cảm kích những vấn đề về văn hóa Việt Nam nên đã thuê thợ vẽ ở Hải Dương khắc nên bức tranh này. Do đó, tác giả của bức tranh là người Việt Nam, còn Henri Oger là tác giả của đề tài “Kỹ thuật của người An Nam”. Trong đó bức tranh “Phố Hàng đồng”, người vẽ đã tả thực cảnh tốt xấu, những nét văn hóa và phản văn hóa của Hà Nội cũ. Theo họa sĩ Nguyễn Trung Tín, đây là tác phẩm rất quý, giống như một cuốn lịch sử hình ảnh đầy đủ về thời đó. Nếu không có tác phẩm này chúng ta không biết thế nào về con người thời đó. Hiện nay, ở Việt Nam chỉ còn một bộ gốc hoàn chỉnh được lưu giữ tại Thư viện Khoa học tổng hợp TP.HCM, các bản gốc còn lại được lưu giữ tại Pháp và Nhật.

Theo tìm hiểu của Văn Hóa, tác phẩm “Kỹ thuật của người An Nam” đã được Trung tâm Viện Viễn Đông Bác Cổ Pháp tại Hà Nội và Thư viện Khoa học tổng hợp TP.HCM hợp tác tái bản bằng 3 thứ tiếng Pháp, Anh , Việt dưới dạng sách (gồm 3 tập) và ấn phẩm điện tử. Sách đã do Nhà xuất bản Thế giới và Công ty Văn hóa và Truyền thông Nhã Nam liên kết xuất bản và phát hành số lượng 2.000 cuốn, khổ 31,5x24cm. Bức tranh mà Trường Đại học Quốc tế Hồng Bàng dùng để in thành bộ lịch nằm ở trang 531, tập 3 của tác phẩm “Kỹ thuật của người An Nam”.

Nhóm PV VH-VN-Vanhoa0